იხილეთ წყარო გვერდისთვის სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის (მარაგის) აღრიცხვა

{{ბუღალტერია}}
'''სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის (მარაგის) აღრიცხვა''' - [[საწარმო]]ს [[ეკონომიკური საქმიანობა|ეკონომიკური საქმიანობის]] პროცესში მის ფლობაში არსებული მარაგების გამოყენების შედეგად სახის ცვლილებაა. რადგანც მარაგები დროის მოკლე მონაკვეთში ინარჩუნებს თავის სახეს, მათ [[მოკლევადიანი აქტივი|მოკლევადიან აქტივებად]] აღიარებენ.

==ბასს 2==
'''[[ბასს 2]]'''-ის მიხედვით, 
{{ციტატა|სასაქონლო მატერიალური ფასეულობები ეს ისეთი აქტივებია, რომლებიც:
* გათვალისწინებულია გასაყიდად ჩვეულებრივი სამეურნეო საქმიანობის პროცესში.
* მონაწილეობენ წარმოების პროცესში და ასევე გათვალისწინებულია გასაყიდად.
* წარმოდგენილია ნედლეულისა და მასალების სახით და განკუთვნილია საწარმოო მოხმარებისათვის ან მომსახურეობის გასაწევად.}}
ისეთი აქტივები, როგორებიცაა: მიწა, [[შენობა]], [[ტრანსპორტი|სატრანსპორტო საშუალება]] და სხვა, თუ საწარმოსთვის არის ყიდვა-გაყიდვის საგანი, მაშინ მათი აღიარება ხდება, როგორც სასაქონლო-მატერიალური მარაგის.

'''ბასს 2'''-ის განმარტებით:
{{ციტატა|სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შეფასება ხდება მის თვითღირებულებასა და ნეტო სარეალიზაციო ღირებულებას შორის უმცირესი თანხით.}}
ხოლო
{{ციტატა|ნეტო (წმინდა) სარეალიზაციოღირებულება არის ჩვეულებრივი სამეურნეო პროცესისათვის შეფასებითი გასაყიდი ფასი, პროდუქციის დასრულებისა და გაყიდვისათვის საჭირო შეფასებითი დანახარჯების გამოკლებით.}}
სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულება მოიცავს:
{{ციტატა|მათ შეძენასთან და გადამუშავებასთან დაკავშირებულ ყველა დანახარჯს, აგრეთვე იმ დანახარჯებს, რომლებიც გაწეულია მისი მოცემულ ადგილამდე ტრანსპორტირებასა და სათანადო მდგომარეობაში მოსაყვანად.}}
'''სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების შეძენისას მასთან დაკავშირებული სავაჭრო ფასდათმობა და სავაჭრო დანამატი არ ჩაირთვება შეძენის დანახარჯების გაანგარიშებაში.'''

==სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების კლასიფიკაცია==
სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობები იყოფა ორ ჯგუფად: საწარმოო მარაგი და სასაქონლო მარაგი.
* '''საწარმოო მარაგი''' არის საწარმოს მიერ ნაყიდი ან დამოუკიდებლად დამზადებული ნაწარმი, რომელიც ასევე განკუთვნილია გასაყიდად. იგი მოიცავს: 

ა) ნედლეული და ძირითადი მასალები (1620).

ბ) ნახევარფაბრიკატები.

გ) დამხმარე მასალები.

დ) სათბობი.

ე) სათადარიგო ნაწილები.

ვ) ტარა.

ზ) ნარჩენები.

თ) დაუმთავრებელი წარმოება (1630).

* '''სასაქონლო მარაგში''' იგულისხმება საქონელი და მზა პროდუქცია.
'''საქონელი''' (1610) - ისეთი სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობაა, რომელიც შეძენილია გასაყიდად.

'''მზა პროდუქცია''' (1640) - ისეთი მატერიალური ფასეულობაა, რომელმაც გაიარა დამუშავების ყველა სტადია, შეესაბამება დადგენილ სტანდარტებს ან ტექნიკურ პირობებს, მიღებულია ტექნიკური კონტროლის მიერ და გამზადებულია სარეალიზაციოდ.

==ბუღალტრული გატარებები==
ბუღალტრულ აღრიცხვაში გამოიყენება სასაქონლო მატერიალური ფასეულობების აღრიცხვის ორი მეთდი:
* უწყვეტი მეთოდი - სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის თითოეული მოძრაობა მკაცრად აღირიცხება.
* პერიოდული მეთოდი - სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის ცვლილებები დგინდება [[ინვენტარიზაცია]]თაშორისი სხვაობით. წარმოქმნილი სხვაობა ან კრედიტდება '''7185''' ან დებეტდება '''7290'''  სასაქონლო-მატერიალური მარაგის კორექტირების ანგარიშზე.
{| class="wikitable"
|- bgcolor="#CCCCCC"
! უწყვეტი აღრიცხვის მეთოდი !! პერიოდული აღრიცხვის მეთოდი !! შინაარსი
|-
| '''დ. 1610''' - საქონელი
::'''კ. 3110''' - მოწოდებიდან და მომსახურეობიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები
| '''დ. 7210''' - გაყიდული/შეძენილი საქონელი
::'''კ. 3110''' - მოწოდებიდან და მომსახურეობიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები
| საქონლის შეძენა
|-
| '''დ. 1620''' - ნედლეული და მასალები
::'''კ. 3110''' - მოწოდებიდან და მომსახურეობიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები
| '''დ. 7110''' - ძირითადი მასალების დანახარჯები/შეძენა
::'''კ. 3110''' - მოწოდებიდან და მომსახურეობიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები
| ძირითადი მასალების შეძენა
|-
| '''დ. 1690''' - სხვა სასაქონლო-მატერიალური მარაგი
::'''კ. 3110''' - მოწოდებიდან და მომსახურეობიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები
| '''დ. 7140''' - დამხმარე მასალების დანახარჯები/შეძენა
::'''კ. 3110''' - მოწოდებიდან და მომსახურეობიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები
| დამხმარე მასალების შეძენა
|-
| '''დ. 3110''' - მოწოდებიდან და მომსახურეობიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები
::'''კ. 1610''' - საქონელი
| '''დ. 3110''' - მოწოდებიდან და მომსახურეობიდან წარმოქმნილი ვალდებულებები
::'''კ. 7220''' - შეძენილი საქონელის უკან დაბრუნება და ფასდათმობა
| მომწოდებლისათვის საქონელის უკან დაბრუნება
|-
| '''დ. 6120''' - გაყიდული საქონელის დაბრუნება და ფასდათმობა
::'''კ. 1410''' - მოთხოვნები მიწოდებიდან და მომსახურებიდან
'''დ. 1610''' - საქონელი
::'''კ. 7210''' - რეალიზებული საქონლის თვითღირებულება
| '''დ. 6120''' - გაყიდული საქონელის დაბრუნება და ფასდათმობა
::'''კ. 1410''' - მოთხოვნები მიწოდებიდან და მომსახურებიდან
| გაყიდული საქონელის უკან დაბრუნება
|}

==სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის გადაფასება უწყვეტი აღრიცხვისას==
წარმოების დროს როდესაც სახეზე გვაქვს უკვე წამოებული მზა პროდუქცია, იმ შემთხვევაში თუ მზა პროდუქციის გასაყიდი ფასი დაბალია მის თვითღირებულებასთან მაშინ:
{{ციტატა|"ნედლეული და სხვა დამხმარე მასალები", რომლებიც განკუთვნილია სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის საწარმოებლად, არ შეიძლება ჩამოიწეროს თვითღირებულებაზე დაბლა, თუ მოსალოდნელია, რომ მათი მონაწილეობით წარმოებული მზა პროდუქცია გაიყიდება თვითღირებულების შესაბამის ან თვითღირებულებაზე მაღალ ფასში.}}

* სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის [[ჩამოფასება]]:
:'''დ. 8290''' - სხვა არასაოპერაციო ხარჯები
::'''კ. 1600''' - სასაქონლო-მატერიალური მარაგი
* სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობის [[აფასება]]:
:'''დ. 1600''' - სასაქონლო-მატერიალური მარაგი
::'''კ. 8190''' - სხვა არასაოპერაციო შემოსავალი

==იხილეთ აგრეთვე==
* [[სასაქონლო-მატერიალური ფასეულობების თვითღირებულების განსაზღვრის მეთოდები]]

==ლიტერატურა==
* "მთავარი ბუღალტერი". №1, 2007 წ.  
* "ბუღალტრული აღიცხვა" ა. ხორავა, ნ. კვატაშიძე, ნ. სრესელი, ზ. გოგრიჭიანი. 2008 წ.
* "ფინანსური ანგარიშგების საერთაშორისო სტანდარტების გამოყენება" რ. ძაძამია. თბილისი. 2008

[[კატეგორია:საბუღალტრო აღრიცხვა]]