იხილეთ წყარო გვერდისთვის საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ბონები

{{ვალუტა
|სახელი = ქართული ბონი
|ორიგინალი სახელი = 
|სურათი = GEO-500manetib-anv.jpg
|სურათი2 = GEO-50kopek-anv.jpg
|წარწერა = 500 მანეთი
|წარწერა2 = 50 კაპეიკი
|ISO = 
|ოფიციალური მომხმარებლები = [[ფაილი:Flag of Georgia (1918-1921).svg|25პქ]]  [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა]]<br>[[ფაილი:Flag of Georgian SSR (1921-1922).svg|25პქ]] [[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა]]
|არაოფიციალური მომხმარებლები = 
|შედგება = კაპეიკისაგან
|თანაფარდობა = 
|სიმბოლო = 
|მონეტები = არ მოჭრილა
|ბანკნოტები = 50 კაპეიკი,<br /> 1, 3, 5, 10, 25, 50, 100, 500, 1000, 5000 მანეთი
|თარიღი = [[1919]] წლის [[11 ივლისი]]
}}
'''ქართული ბონი''' — [[1919]] წლიდან ბრუნვაში იყო [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] ფულის ბონები, რომელთა წარწერებიც ქართული იყო, თუმცა უკანა მხარეს [[რუსული ენა|რუსულ]]-[[ფრანგული ენა|ფრანგული]] წარწერებიც ჰქონდა. ბონებს ახლდა მთავრობის თავმჯდომარისა და ფინანსთა მინისტრის ხელმოწერები. ქართული ბონი მიმოქცევაში იყო [[1921]] წლამდე [[საბჭოთა რუსეთი]]ს მიერ საქართველოს ოკუპაციამდე.

==წინარეისტორია==
[[1918]] წლის [[მაისი]]დან [[1919]] წლის [[ივლისი|ივლისამდე]] შენარჩუნებული იყო [[ამიერკავკასიის დემოკრატიული ფედერაციული რესპუბლიკა|ამიერკავკასიის]] ფინანსური ერთობა. [[ამიერკავკასიის კომისარიატი]]ს ბონს გარდამავალი ფუნქცია უნდა შეესრულებინა [[საქართველო|ქართული]], [[სომხეთი|სომხური]] და [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანული]] ეროვნული [[ვალუტა|ვალუტის]] შემოღებამდე. ეს პროცესი სამივე ქვეყნის ფინანსურ სუვერენიტატს ზღუდავდა, ამიტომ აუცილებელი გახდა დამოუკიდებელი საფინანსო სისტემის შექმნა. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ხელისუფლებაში ქართული ფულის მომხრეთა რიცხვი იზრდებოდა. საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობის ფორმირების შემდეგ ეს საკითხი სწრაფად გადაწყდა. ფინანსთან და ვაჭრობა-მრეწველობის მინისტრის პოსტზე ქართველი ეკონომისტი [[კონსტანტინე კანდელაკი]] დაინიშნა.

[[1919]] წლის [[31 დეკემბერი|31 დეკემბერს]] საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის დამფუძნებელმა კრებამ მიიღო „კანონი სახელმწიფო ბანკის დაარსების შესახებ“, რითაც ქვეყანაში საბანკო სისტემის მარეგულირებელი და ეროვნული ფულად-საკრედიტო პოლიტიკის განმახორციელებელი ორგანოს კანონიერ ფუნქციონირებას ჩაეყარა საფუძველი.<ref>{{Cite web |url=https://www.nbg.gov.ge/index.php?m=426 |title=1919-1921 წწ. პირველი ცენტრალური ბანკი საქართველოში |accessdate=2018-05-24 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200729035912/https://www.nbg.gov.ge/index.php?m=426 |archivedate=2020-07-29 }}</ref>

[[1919]] წლის [[11 ივლისი|11 ივლისს]], საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის [[დამფუძნებელი კრება|დამფუძნებელმა კრებამ]] საქართველოს რესპუბლიკის ბონების გამოცემის დეკრეტი მიიღო. იმავე წელს გამოვიდა შემდეგი ნომინალის მქონე ბონის კუპიურები: 50 კაპეიკიანი, აგრეთვე, 1,3, 5. 10, 5, 100 და 500 მანეთიანები, ხოლო [[1921]] წელს - 5000 მანეთიანები, რომელთა ავტორებიც იყვნენ მხატვრები: [[იოსებ შარლემანი]], [[ჰენრიხ ჰრინევსკი]] და [[დიმიტრი შევარდნაძე]].

ბონებზე დატანილია სამენოვანი (ქართული, რუსული, ფრანგული) წარწერები. აგრეთვე დატანილია მთავრობის თავმჯდომარის - [[ნოე ჟორდანია]]სა და ფინანსთა და ვაჭრობა-მრეწველობის მინისტრის - [[კონსტანტინე კანდელაკი]]ს ფაქსიმილეები ქართულ ენაზე.<ref>[https://www.kvirispalitra.ge/economic/10692-qarthuli-fulis-thavgadasavali.html ქართული ფულის თავგადასავალი]</ref>

==კუპიურები==
ბონები მაღალმხატვრულადაა გაფორმებული და ზოგიერთ შემთხვევაში (მაგალითად 5, 10, 50 და 100 მანეთიან კუპიურებზე) ამიერკავკასიის კომისარიატის ანალოგიური ნომინალის გავლენა იგრძნობა.

საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის 10 ნომინალის ძირითადი ფერი და ზომა (მილიმეტრებში) შემდეგი სახისაა:
* 50 კაპეიკი - ცისფერი ჩალისფერზე - 57/39;
* 1 მანეთი - ყავისფერი ვარდისფერზე - 77/53;
* 3 მანეთი - შავი მწვანეზე - 89/60;
* 5 მანეთი - ყავისფერი და მუქი მწვანე ნარინჯისფერზე - 115/74;
* 10 მანეთი - მუქი შინდისფერი და ყავისფერი ვარდისფერზე - 120/77;
* 50 მანეთი - იისფერი და ღია მწვანე ნაცრისფერზე - 134/88;
* 100 მანეთი - მწვანე და ვარდისფერი - 156/101;
* 500 მანეთი - შავი, ცისფერი და ვარდისფერი ჩალისფერზე - 163/102;
* 1000 მანეთი - მუქი ყავისფერი და ნარინჯისფერი ცისფერზე - 163/102;
* 5000 მანეთი - მუქი ლურჯი და ვარდისფერი ნაცრისფერზე - 175/105.{{Sfn-2|ჯავახიშვილი|2013|გვ=108–110}}

==მნიშვნელოვანი გამოსახულებანი==
ბონის კუპიურებიდან ერთ-ერთი გამორჩეულია 500 მანეთიანი კუპიურა. მის ავერსზე აღბეჭდილია შუა საუკუნეების არქიტექტურული სტილით ნაგები პომპეზური [[თაღი]], რომლის ქვეშ მდგარ და ჩუქურთმებით შემკულ საკარცხულში დაბრძანებულია ახალგაზრდა მანდილოსანი. მისგან მარჯვნივ ოვალური [[ფარი (იარაღი)|ფარის]], ხოლო მარცხნივ საბრძოლო შუბის გამოსახულებაა. მკვლევარ პაატა ნაცვლიშვილის შეფასებით, შესაძლებელია ეს მანდილოსანი მხატვარს [[საქართველო]]ს სიმბოლოდ ჰყავდა წარმოდგენილი. მისი მსგავსი გამოსახულება გვხვდება იმდროინდელ საფოსტო მარკების სერიაზეც.

5000 მანეთიანი კუპიურის ავერსზე გამოსახულია [[მოსწავლე ახალგაზრდობის რესპუბლიკური სასახლე|საქართველოს მთავრობის სასახლე]] (ახლანდელი მოსწავლე-ახალგაზრდობის სასახლე). მის თავზე საქართველოს იმდროინდელი სახელმწიფო დროშა ფრიალებს.

ყოველ კუპიურაზე გვხვდება საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის [[გერბი]], აგრეთვე ჭვირნიშნები, რომელშიც ჩაგვირისტებულია - ს.დ.რ. - [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა]]. [[1921]] წლის [[თებერვალი|თებერვალში]], საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის მთავრობამ, თბილისის დატოვებისას თან წაიღო ჭვირნიშნიანი ქაღალდების მარაგი. შემდგომში, როდესაც საბჭოთა ხელისუფლება იძულებული იყო ერთხანს ისევ გამოეშვა საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის ბონები, იგი არაჭვირნიშნიან ქაღალდზე იბეჭდებოდა.{{Sfn-2|ჯავახიშვილი|2013|გვ=111}}

== ლიტერატურა ==
* {{სტატია |ავტორი=ნიკო ჯავახიშვილი |სახეობა=ჟურნალი |გამოცემა=„ჰეროლდი“ |გამომცემლობა=საქართველოს პარლამენტთან არსებული ჰერალდიკის სახელმწიფო საბჭო|ადგილი=თბილისი|წელი=2013|გვერდები=108–111|ref=ჯავახიშვილი}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{DEFAULTSORT:ბონი}}
[[კატეგორია:ფულის ერთეულები საქართველოში]]