იხილეთ წყარო გვერდისთვის საქართველოს სახელწოდება

{{საქართველოს ისტორია}}
'''საქართველო''' — [[ქართველები|ქართველი ერის]] ეროვნული სახელმწიფოს თვითდასახელება (ავტონიმი) ჩამოყალიბებული ადრეულ [[შუა საუკუნეები|შუა საუკუნეებ]]ში სრულიად-ქართველთა კულტურული და პოლიტიკური ერთიანობით. სახელი მომდინარეობს საქართველოს ცენტრალური რეგიონი [[ქართლი]]საგან, რომელიც [[ანტიკური ხანა|კლასიკური]] და [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიური]] წყაროებით ცნობილია როგორც [[იბერიის სამეფო|იბერია]]. 

საქართველოს სახელწოდება დასავლურ ქვეყნებში დამკვიდრდა, როგორც „'''გეორგია'''“,<ref>ჯორჯია ({{pron-en|ˈ/dʒ/ɔr/dʒ/ə|en-us-Georgia.ogg}}) ინგლისურად, ხეორხია ესპანურად, გეორგიენ გერმანულად, ჟეოღჟი ფრანგულად, ხეორხი ჰოლანდიურად, ჟეორჟა პორტუგალიურად და ა.შ.</ref> ხოლო უმეტესად სლავურ საზოგადოებებში [[რუსეთის იმპერია|რუსული]] გავლენით დამკვიდრდა სახელით „'''გრუზია'''“ ({{IPA-ru|ˈgruzʲɪjə}}). როგორც დასავლური ისევე რუსულენოვანი ეგზონიმები ეფუძნება [[ქართველები]]ს უძველეს [[სპარსული ენა|სპარსულ]] განსაზღვრება vrkan/gurgan-ს (𐎺𐎼𐎣𐎠𐎴), რომელიც „[[მგელი|მგლების]] ქვეყანას“ ნიშნავს.

== ავტონიმი ==
[[ქართველები]] საკუთარ სამშობლოს „საქართველოს“ უწოდებენ. ეს სიტყვა შედგება ორი ნაწილისგან: ფუძე „ქართველ-ი“, რომელიც, [[ანტიკური ხანა|კლასიკურ]] და [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიურ]] წყაროთა ცნობით, თავდაპირველად მხოლოდ საქართველოს ცენტრალური რეგიონების [[ქართლი]]სა და [[იბერიის სამეფო]]თა მცხოვრებლებზე ვრცელდებოდა. მე-9 საუკუნისთვის, „ქართლის“ მნიშვნელობა გაიზარდა და გავრცელდა [[შუა საუკუნეები]]ს საქართველოს სხვა კუთხეებზეც [[რელიგია]]სთან, [[კულტურა]]სა და [[ენა (ენათმეცნიერება)|ენა]]სთან ერთად. მეორე ნაწილია ქართული [[ცირკუმფიქსი]] ''სა''-X-''ო'', სტანდარტული გეოგრაფიული კონსტრუქცია, რომელიც აღნიშნავს „ადგილს, სადაც X მოსახლობს“, სადაც X [[ეთნონიმი]]ა.<ref name="Rapp">Rapp, Stephen H. (2003), ''Studies in Medieval Georgian Historiography: Early Texts And Eurasian Contexts'', გვ. 419-423. Peeters Publishers, ISBN 90-429-1318-5</ref>

ტერმინი „საქართველო“ ქართულ საისტორიო წყაროებში პირველად VIII საუკუნეში [[ქართლის ცხოვრება]]ში [[ჯუანშერი|ჯუანშერთან]] დასტურდება. მომდევნო 200 წლის განმავლობაში ეს ტერმინი განიცდიდა ცვლილებებს, ვიდრე [[1008]] წელს არ გახდა [[ბაგრატ III (საქართველოს მეფე)|ბაგრატ III]]-ის პოლიტიკურ გაერთიანებაში შემავალ ტერიტორიებზე (ქართლი, იბერია და [[აფხაზეთის სამეფო]]) მცხოვრები ხალხის სამშობლოს თვითდასახელება. თუმცა, იგი ოფიციალურად საყოველთაო ხმარებაში ადრეულ XIII საუკუნემდე არ შემოსულა.<ref name="Rapp"/>

ოცნება ერთიანი საქართველო შესახებ შენარჩუნდა მე-15 საუკუნის პოლიტიკური კატასტროფის შემდეგაც კი, როდესაც საქართველო დაიშალა სამ ცალკეულ სამეფოდ: [[ქართლის სამეფო|ქართლის]], [[კახეთის სამეფო|კახეთისა]] და [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის]], და ხუთ სამთავროდ: [[სამცხე-საათაბაგო]]ს, [[სამეგრელოს (ოდიშის) სამთავრო|სამეგრელოს]], [[გურიის სამთავრო|გურიის]], [[სვანეთის სამთავრო|სვანეთისა]] და [[აფხაზეთის სამთავრო]]. ქართლის გვიანდელი მეფეები არ თმობდნენ სრულიად საქართველოს მეფის ტიტულს, მიიჩნევდნენ რა თავს ძველი მეფეების კანონიკურ შთამომავლებად. საქართველოს ერთიანობის იდეა დომინირებს XVIII საუკუნის ჟამთააღმწერლისა და მეცნიერის, სამეფო ოჯახის წევრის [[ვახუშტი ბატონიშვილი]]ს ჩანაწერებშიც.

[[რუსეთის იმპერია|იმპერიული რუსეთის]] საუკუნეზე მეტ ხნიანი მმართველობის შემდეგ, [[1918]] წლის [[26 მაისი|26 მაისს]] საქართველო აღდგა „[[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]]“ სახელით; [[1921]] წლის 25 თებერვალს, [[წითელი არმია|წითელი არმიის]] შემოჭრის შემდეგ, პოლიტიკურ წყობილებასთან ერთად სახელიც შეეცვალა და ამჯერად „[[საქართველოს საბჭოთა სოციალისტური რესპუბლიკა]]“ ეწოდა; [[საბჭოთა კავშირი]]ს დაშლის შემდეგ, [[1990]] წლის 14 ნოემბერს — „[[საქართველოს რესპუბლიკა]]“. [[საქართველოს კონსტიტუცია|1995 წლის კონსტიტუციის]] მიხედვით, ქვეყნის ოფიციალური სახელწოდებაა „საქართველო“.<ref name="const">[http://www.parliament.ge/ge/kanonmdebloba/constitution-of-georgia-68 საქართველოს კონსტიტუცია, თავი I, მუხლი 1.3]. [[საქართველოს პარლამენტი]]. წაკითხვის თარიღი: 2014.11.13</ref>
== ლიტერატურა ==
* პაიჭაძე, გიორგი (გამ., 1993), საქართველოსა და ქართველების აღმნიშვნელი უცხოური და ქართული ტერმინოლოგია. ''მეცნიერება'', ISBN 5-520-01504-X
== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:საქართველოს ისტორია]]
[[კატეგორია:ტოპონიმიკა]]