იხილეთ წყარო გვერდისთვის სერგი დურმიშიძე

{{ინფოდაფა მეცნიერი 
| ფოტო                 = სერგი დურმიშიძე.jpg}}
'''სერგი ვასილის ძე დურმიშიძე''' (დ. [[27 თებერვალი]], [[1910]],   [[საჩხერე]]<ref>ენციკლოპედია „საქართველო“</ref> — გ. [[29 მაისი]], [[1989]], [[თბილისი]]) — [[ქართველები|ქართველი]] [[ბიოქიმია|ბიოქიმიკოსი]], მცენარეთა ბიოქიმიისა და ტექნიკური ბიოქიმიის ერთ-ერთი ფუძემდებელი [[საქართველო]]ში. ბიოლოგიის მეცნიერებათა დოქტორი (1952), [[პროფესორი]] (1952), [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია|საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის]] [[აკადემიკოსი]] (1955), საქართველოს მეცნიერების დამსახურებული მოღვაწე (1961), სსკპ წევრი 1939 წლიდან.<ref name="qse" /> 

==ბიოგრაფია==
1931 წელს დაამთავრა [[საქართველოს სასოფლო-სამეურნეო ინსტიტუტი]]ს მებაღეობა-მევენახეობის ფაკულტეტი. 1935-1960 წლებში მუშაობდა ამავე ინსტიტუტის ბიოორგანული ქიმიის კათედრაზე (1944-1945 წლებში კათედრის გამგე). 1943-1954 წლებში იყო [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია|საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის]] მევენახეობისა და მეღვინეობის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტის დირექტორი, 1954-1955 წლებში საქართველოს სოფლის მეურნეობის მინისტრი, 1955-1971 წლებში [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია|საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის]] აკადემიკოს-მდივანი. ამავე დროს 1957 წლიდან [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს პროფესორია. საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის მცენარეთა ბიოქიმიის ინსტიტუტის დირექტორი (ამ ინსტიტუტის დამაარსებელი). დურმიშიძე აკადემიკოსების [[ალექსანდრე ოპარინი]]სა და [[ანდრია კურსანოვი]]ს სკოლის წარმომადგენელი იყო. 1971 წლიდან [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია|საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის]] ვიცე-პრეზიდენტი და საქართველოს მეცნირებათა აკადემიის მცენარეთა ბიოქიმიის ინსტიტუტის დამაარსებელი და დირექტორი 1987 წლამდე.

მუშაობდა მეორეულ და უცხო ნაერთთა ბიოქიმიის დარგში. დაადგინა [[სპირტი]]ს დუღილის ძირითადი, მეორეული და გარეშე პროდუქტების გარდაქმნის ბიოქიმიური გზები; საფუძველი ჩაუყარა [[ვაზი]]სა და [[ღვინო|ღვინის]] ფენოლურ ნაერთთა ბიოქიმიას; დაამუშავა არომატული ნაერთების უჯრედშიგა ცვლის თეორიული საფუძვლები; წამოაყენა ჰიპოთეზა უჯრედში ფენოლურ და უცხო ნაერთთა ღრმა ჟანგვითი გარდაქმნებისა და დეტოქსიკაციის შესახებ; გამოავლინა [[ატმოსფერო]]ს, [[ნიადაგი]]სა და [[წყალი|წყლების]] ბიოლოგიური გასუფთავების ახალი გზები.<ref name="qse" />

მან [[ბიოქიმია|ბიოქიმიის]] ერთ-ერთ აქტუალურ პრობლემას — [[ალკოჰოლური დუღილი]]ს ბიოქიმიას მრავალი ორიგინალური გამოკვლევა მიუძღვნა. პირველმა შეისწავლა რძემჟავას გენეზისი ალკოჰოლური დუღილის პროცესში. დაადგინა, რომ დუღილის პროდუქტებს შორის გამოვლენილი კორელაციური დამოკიდებულება პირობით ხასიათს ატარებს და მადუღარ არეში არსებული დუღილის ძირითადი და მეორეული პროდუქტები რთულ და მრავალმხრივ გარდაქმნებს განიცდის საფუვრების სხვადასხვა გენერაციების მიერ, გამოავლინა ამ გარდაქმნების ძირითადი გზები. მისი კვლევის ეს შედეგები საყოველთაოდ აღიარებულია და შეტანილია მრავალ ადგილობრივ თუ უცხოურ სახელმძღვანელოში. დუღილის ბიოქიმიაში ჩატარებულმა ამ გამოკვლევებმა თეორიული საფუძვლები შეუქმნეს ამ პროცესზე დამყარებულ ტექნოლოგიებს. დადგენილი ვაზის მთრთიმლავ ნივთიერებათა ქიმიური ბუნება, იდენტიფიცირებულია მრავალი პრინციპული მნიშვნელობის ინდივიდუალური ნაერთი. შრომები, რომლებიც [[ვაზი]]ს მთრთიმლავი ნივთიერებების და ანთოციანების ქიმიას მიეძღვნა, შევიდა მსოფლიოს სპეციალურ ლიტერატურაში. სერგი დურმიშიძის ამ შრომებმა დიდი გავლენა მოახდინა [[ვაზი]]სა და [[ღვინო|ღვინის]] ბიოქიმიურ და ტექნოლოგიურ გამოკვლევებზე.<ref name="sdr" />

1955 წელს გამოიცა აკადემიკოს სერგი დურმიშიძის მონოგრაფია: „ვაზისა და ღვინის მთრთიმლავი ნივთიერებანი და ანთოციანები“. დღესაც ეს ნაშრომი სამაგიდო წიგნს წარმოადგენს ფენოლურ ნაერთებზე მომუშავე მკვლევართათვის. უცხოელი მეცნიერების მიერ ამ წიგნის ძირითადი შინაარსი გადაითარგნა და გამოქვეყნდა [[აშშ]]-ში, [[საფრანგეთი|საფრანგეთში]], [[იტალია]]სა და [[პორტუგალია]]ში. დაჯილდოებულია [[ლენინის ორდენი]]თ, 4 [[შრომის წითელი დროშის ორდენი]]თ და მედლებით. საქართველოს სახელმწიფო პრემიის ლაურეატი და ქალაქ [[თბილისი]]ს საპატიო მოქალაქეა. 1990 წელს ბიოქიმიისა და ბიოტექნოლოგიის ინსტიტუტს მიენიჭა სერგი დურმიშიძის სახელი. დაკრძალულია [[დიდუბის პანთეონი|დიდუბის პანთეონში]].<ref>[http://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/12351/1/Sapatio_%20Moqalaqeebi.pdf აკადემიკოსი სერგი დურმიშიძე]</ref> დურმიშიძე 5 [[მონოგრაფია|მონოგრაფიის]], 300-ზე მეტი სამეცნიერო ნაშრომისა და 6 გამოგონების ავტორია.<ref>[http://sortov.net/lyudi/durmishidze-sergey-vasilevich.html აკადემიკოსი სერგი დურმიშიძე]</ref> 

1954-1955 წლებში საქართველოს კპ ცკ-ის წევრი. საქართველოს სსრ IV-XI მოწვევების უმაღლესი საბჭოს დეპუტატი.<ref name="qse">{{ქსე|3|656||არა}}</ref>

იგი წლების განმავლობაში იყო საქართველოს ბიოქიმიკოსთა საზოგადოების პრეზიდიუმის თავმჯდომარე. იყო მრავალი საპრობლემო საბჭოს, კომისიის, სამეცნიერო საბჭოს თავმჯდომარე და წევრი, სამეცნიერო საზოგადოებრივ-პოლიტიკური და კულტურულ-მხატვრული ჟურნალების სარედაქციო საბჭოების წევრი და საყურადღებო ნაშრომების ავტორი. მსოფლიო აღიარება ჰპოვა მისმა გამოკვლევებმა სპირტული დუღილის ბიოქიმიაში, ორგანული მჟავებისა და ამინომჟავების ცვლაში, ფლავონოიდების ქიმიასა და ბიოქიმიაში, ფენოლური ბუნების ქიმიური რეგულატორების მეტაბოლიზმში, ქსენობიოქიმიაში.<ref name="sdr">{{Cite web |url=http://www.opentext.org.ge/index.php?m=12&y=2010&art=5691 |title=საქართველოს რესპუბლიკა. სახელოვანი მამულიშვილი: აკადემიკოსი სერგი დურმიშიძე - 100 |accessdate=2014-06-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305153821/http://www.opentext.org.ge/index.php?m=12&y=2010&art=5691 |archivedate=2016-03-05 }}</ref> 

დაკრძალულია [[პანთეონი (დიდუბე)|მწერალთა და საზოგადო მოღვაწეთა დიდუბის პანთეონში]]. 

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[საქართველოს მეცნიერებათა აკადემია]] 

== თხზულებები == 
* Генезис молочной кислоты при естественном алкогольном брожении, "Биохимия", 1938, т. 3, № 3; 
* Триоза как акцептор водорода в процессе дезаминирования глутаминовой кислоты при алкогольном брожении, в кн.: Биохимия виноделия, вып. 2, М., 1948;
* Полифенолоксидаза винограда и ее роль в технологии виноделия, "Биохимия", 1950, т. 15, вып. 1;
* Дубильные вещества и антоцианы виноградной лозы и вина, М., 1955.

==ლიტერატურა==
* ზ. ბაბუნაშვილი, თ. ნოზაძე, „მამულიშვილთა სავანე“, გვ. 129, თბ., 1994
==რესურსები ინტერნეტში==
{{nplg ბიოგრაფია|00001325}}
*[https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/359141/1/P_5435.jpg სერგი დურმიშიძის ბიოგრაფია (IV მოწვევა)]
*[https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/355541/1/P_7391.jpg  სერგი დურმიშიძის ბიოგრაფია (V მოწვევა)]
*[https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/340335/1/P_6964.jpg  სერგი დურმიშიძის ბიოგრაფია (X მოწვევა)]
*[https://dspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/341067/1/P_4407.jpg  სერგი დურმიშიძის ბიოგრაფია (XI მოწვევა)]
==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ქართველი ბიოლოგები}}
{{იდენტიფიკატორები}}

{{DEFAULTSORT:დურმიშიძე, სერგი}}
[[კატეგორია:დიდუბის პანთეონში დაკრძალულები]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1910]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1989]]
[[კატეგორია:ქართველი ბიოქიმიკოსები]]
[[კატეგორია:საქართველოს მეცნიერებათა ეროვნული აკადემიის აკადემიკოსები]]
[[კატეგორია:თბილისის საპატიო მოქალაქეები (1987)]]
[[კატეგორია:საქართველოს სოფლის მეურნეობის მინისტრები]]
[[კატეგორია:საჩხერეში დაბადებულები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის IV მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის V მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის VI მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის VII მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის VIII მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის IX მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის X მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ-ის XI მოწვევის უმაღლესი საბჭოს დეპუტატები]]
[[კატეგორია:საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის აკადემიკოსები]]