იხილეთ წყარო გვერდისთვის სოკრატემდელი ფილოსოფია

[[ფაილი:Presocratic graph.svg|მინი|500პქ|სოკრატემდელი [[ფილოსოფოსი|ფილოსოფოსებისა]] და [[მოაზროვნე]]ების კავშირების გრაფიკული გამოსახულება]]
'''სოკრატემდელი''' ფილოსოფოსები მოღვაწეობდნენ [[სოკრატე]]მდე ან მის პერიოდში, თუმცა იმჟამად გაბატონებული დოგმები შედარებით ადრე განვითარდა.
 
სოკრატემდელი ფილოსოფოსები უარყოფდნენ ტრადიციულ [[მითოლოგია|მითოლოგიურ]] ახსნას მათ ირგვლივ არსებული ფენომენისთვის და მას გაცილებით უფრო რაციონალური შეხედულებებით ცვლიდნენ. ამის მიუხედავად, ხშირად ძნელია ზოგიერთ სოკრატემდელთა მიერ გამოყენებული ფაქტობრივი არგუმენტის ძაფის განსაზღვრა, რომლითაც ისინი გარკვეულ შეხედულებებს იცავდნენ. ზოგიერთი მათგანის მთავარი [[რიტორიკა|რიტორიკული]] კითხვები იყო:

:* საიდან მოდის ყველაფერი?
:* რისგან არის ის სინამდვილეში შექმნილი?
:* როგორ ავსხნათ ბუნებაში არსებულ საგანთა სიმრავლე?
:* როგორ შეიძლება ბუნება ავხსნათ მათემატიკურად?

ჯგუფის დანარჩენები წევრები ყურადღებას ამახვილებდნენ პრობლემათა და [[პარადოქსი|პარადოქსების]] ახსნაზე, რაც გვიანდელი [[მათემატიკა|მათემატიკის]], მეცნიერებისა და [[ფილოსოფია|ფილოსოფიის]] შესწავლის ბაზისი გახდა. რა თქმა უნდა, ადრეულ ბერძენ ფილოსოფოსთა მიერ შემოთავაზებული [[კოსმოლოგია|კოსმოლოგიები]] თანამედროვე მეცნიერებმა განაახლეს, ხოლო გვიანდელმა ფილოსოფოსებმა მათ მიერ მოწოდებული პასუხები უარყვეს, თუმცა სოკრატემდელ ფილოსოფოსთა მიერ დასმული შეკითხვები მუდამ რჩებოდა მრავალი მეცნიერების შესწავლის ქვაკუთხედად.

== წყარო ==
სოკრატემდელი ფილოსოფოსების ნაწერებიდან დღემდე ვერცერთმა სრული ფორმით ვერ მოაღწია და მხოლოდ ფრაგმენტებად არის შემორჩენილი, რომელთაც გვიანდელი ფილოსოფოსებისა და ისტორიკოსების ნამუშევრებში ვხვდებით. ეს წყაროები განსხვავდება თავისი სანდოობითა და სიზუსტით. მაგალითად, [[პლატონი]] როგორც წესი სოკრატემდელი ფილოსოფოსების ციტატების პერიფრაზებს მათ დასაცინად იყენებს, III საუკუნის რომის ეპისკოპოსი [[ჰიპოლიტუსი (ანტიპაპი)|ჰიპოლიტუსი]] კი ერეტიკოსებს ადანაშაულებს წარმართულ ფილოსოფოსთა გავლენის ქვეშ მოხვედრაში და სწორედ ამ კონტექსში მოჰყავს ციტატები. მეორე მხრივ, ერთ-ერთმა ყველაზე გვიანდელმა წყარომ, [[VI საუკუნე]]ში მოღვაწე ნეოპლატონიკოსმა [[სიმპლიკიოსი|სიმპლიკიოსმა]] შუალედური წყაროების მიხედვით გრძელი და ზუსტი ამონარიდების შეგროვება შეძლო. მათ გარდა, სოკრატემდელი ფილოსოფოსების ციტატებს ვხვდებით ასევე [[არისტოტელე]]ს, [[პლუტარქე]]ს, [[ციცერონი]]ს, [[სექსტუს ემპირიკუსი]]ს, [[კლემენტი ალექსანდრიელი]]ს, [[დიოგენე ლაერტელი]]ს და სხვათა ნაშრომებში. ციტირებებთან ერთად სოკრატემდელთა შესახებ მსჯელობის საშუალებას იძლევა გვიანდელი შემაჯამებელი ნამუშევრები, რომელთაგანაც ყველაზე მნიშვნელოვანია არისტოტელეს მოწაფის, თეოფრასტოსის ნაწერები, რომელიც ნაწილობრივ შემორჩენილია და აგრეთვე ბევრ შემდგომ ნაწერზეც მოახდინა გავლენა.<ref>კირკი, ''სოკრატემდელი ფილოსოფოსები'', გვ. 1-2</ref><ref>Cohen, ''Readings in Ancient Greek Philosophy'', გვ. 7-9</ref>

== ფილოსოფოსთა და სკოლათა ჩამონათვალი ==
ტრადიციული შეხედულებით სოკრატემდელ ფილოსოფოსთა და მიმდინარეობათა სია:

* [[მილეტის სკოლა]]
: [[თალესი]] (დაახლ. ძვ. წ. 585)
: [[ანაქსიმანდრე]] (ძვ. წ. 610—547)
: [[ანაქსიმენე]] (ძვ. წ. 585—525)
* [[პითაგორიზმი|პითაგორას სკოლები]]
: [[პითაგორა]] (ძვ. წ. 582—496)
: [[ალკმეონ კროტონელი]]
: [[არიქიტე]] (ძვ. წ. 428—347)
* [[ჰერაკლიტე]] (ძვ. წ. 535—475)
* [[ელეატური სკოლა]]
: [[ქსენოფანე]] (ძვ. წ. 570—470)
: [[პარმენიდე]] (ძვ. წ. 510—440)
: [[ძენონ ელეელი]] (ძვ. წ. 490—430)
: [[ფილოლაოსი]] (ძვ. წ. 480—405)
: [[მელისე სამოსელი]] (დაახლ. ძვ. წ. 470-?)
* [[პლურალისტული სკოლა]]
: [[ემპედოკლე]] (ძვ. წ. 490—430)
: [[ანაქსაგორა]] (ძვ. წ. 500—428)
* [[ატომიზმი|პლურალისტთა ატომისტური სკოლა]]
: [[ლევკიპე]] (ძვ. წ. მე-5 ს., ზუსტი თარიღები უცნობია)
: [[დემოკრიტე]] (ძვ. წ. 460—370)
* [[სოფიზმი]]
: [[პროტაგორა]] (ძვ. წ. 481—420)
: [[გორგია]] (ძვ. წ. 483—375)
: [[თრასიმაქე]]
: [[კალიკლე]]
: [[კრიტიასი]]
: [[პროდიკე]] (ძვ. წ. 465—390)
: [[ჰიპია]] (ძვ. წ. 485—415)
: [[ანტიფონე]] (ძვ. წ. 480—411)
: [[უცნობი იამბლიქოსი]]
* [[დიოგენე აპოლონიელი]] (დაახლ. ძვ. წ. 460-?)

== სხვა ადრეული ბერძენი ფილოსოფოსები ==
*[[საბერძნეთის შვიდი ბრძენი]]
:[[სოლონი]] (ძვ. წ. 594)
:[[ხილონი]] (ძვ. წ. 560)
:[[თალესი]] (ძვ. წ. 585)
:[[ბიას პრიენელი]] (ძვ. წ. 570)
:[[კლეობული]] (ძვ. წ. 600)
:[[პიტაკუს მითილინელი]] (ძვ. წ. 600)
:[[პერიანდრი]] (ძვ. წ. 625-585)
*[[არისტეა]] [[მარმარა]]დან (ძვ. წ. VII საუკუნე ?)
*[[ფერეკიდი]] (ძვ. წ. 540)
*[[ანახარსისი]] (ძვ. წ. 590)

== ლიტერატურა ==
*Hussey, Edward, ''The Pre-Socratics'', in series, ''Classical Life and Letters'', G. Duckworth & Co., London, 1972. ''N.B''.: A study of Pre-Socratic philosophy within the intellectual culture of Greek and other Antiquity. ISBN 0-7156-0824-X
*Luchte, James, ''Early Greek Thought: Before the Dawn'', in series, ''Bloomsbury Studies in Ancient Philosophy'', Bloomsbury Publishing, London, 2011. ISBN 978-0567353313

== რესურსები ინტერნეტში ==
*{{en}} [http://www.philosophy.gr/presocratics/index.htm Presocratic Philosophy]
*{{fr}} [http://www.philosophiesauvage.com/ Philosophie sauvage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190624105127/https://philosophiesauvage.com/ |date=2019-06-24 }}

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

{{სოკრატემდელი ფილოსოფოსები}}
{{ფილოსოფიის თემები}}

[[კატეგორია:სოკრატემდელი ფილოსოფია| ]]
[[კატეგორია:იდეათა ისტორია]]
[[კატეგორია:მეცნიერების ისტორია]]