იხილეთ წყარო გვერდისთვის სონგაის იმპერია

{{ინფოდაფა ყოფილი სამეფო/ქვეყანა
|მშობლიური სახელი       = 
|გრძელი სახელი          = სონგაის იმპერია
|რეგიონი                = 
|ქვეყანა                 = 
|ერა                    = 
|სტატუსი                =გაუქმდა 
|მართველობა             = [[იმპერია]]
<!-- აღზევება, დაცემა და მნიშვნელოვანი წლები -->
|შექმნა                  = შექმნა იმპერია
|შექმნის თარიღი          = 
|შექმნის წელი            = 1464
|გაუქმება                = გაუქმდა
|გაუქმების თარიღი        =
|გაუქმების წელი          = 1591 
|მოვლენა1               = 
|მოვლენის თარიღი1       =დაახ. 1430 
|მოვლენა2               = დაიწყო სონის დინასტიის მმართველობა 
|მოვლენის თარიღი2       = 1468
|მოვლენა3               = დაიწყო ასკიას დინასტიის მმართველობა
|მოვლენის თარიღი3       = 1493
|მოვლენა4               = იმპერიის დაცემა
|მოვლენის თარიღი4       = 1592
|უპირველესი მოვლენა     = დამოუკიდებლობა მოიპოვა [[მალის იმპერია|მალის იმპერიისგან]]
|უპირველესის თარიღი     = 1430
|უკანასკნელი მოვლენა     = [[დენდის სამეფო]] აგრძელებს არსებობას
|უკანასკნელის თარიღი     = 1592
<!-- წინამორბედები, მემკვიდრეები, დროშები, გერბები და სიმბოლოები -->
|p1                     = მალის იმპერია
|დროშა_p1               = 
|p2                     = გაოს იმპერია
|დროშა_p2               = 
|p3                     = 
|დროშა_p3               = 
|p4                     = 
|დროშა_p4               = 
|p5                     = 
|დროშა_p5               = 
|s1                     = საადის დინასტია
|დროშა_s1               = Flag of Morocco 1258 1659.svg
|s2                     = ტიმბუტკუს პაშალიკი
|დროშა_s2               = 
|s3                     = დენდის სამეფო
|დროშა_s3               = 
|s4                     = 
|დროშა_s4               = 
|s5                     = 
|დროშა_s5               = 
|დროშის სურათი          = 
|დროშის აღწერა          = 
|გერბი                  = 
|გერბის ზომა            = 
|გერბის აღწერა           = 
|რუკის სურათი           = Songhai Empire (orthographic projection).svg
|რუკის აღწერა            = სონგაის იმპერიის ტერიტორია დაახ. 1500 წელს
|რუკის სურათი2          =  
|რუკის აღწერა2          = 
|დედაქალაქი             = [[გაო]]
|უდიდესი ქალაქები       = 
|latd= |latm= |latNS= |longd= |longm= |longEW= 
|დევიზი                 = 
|ჰიმნი                   = 
|ენები                   = [[სონგაური ენა|სონგაური]]
|რელიგია                = 
|ვალუტა                = 
<!-- ტიტულები და მართველთა სახელები -->
|ლიდერი1               = [[სონი ალი]]
|ლიდერი2               = [[სონი ბარუ]]
|ლიდერი3               = [[ასკია დიდი]]
|ლიდერი4               = [[ასკია მუსა]]
|ლიდერი5               = [[ასკია ბენკანი]]
|ლიდერი6               = [[ასკია ისმაილი]]
|ლიდერი7               = [[ასკია იშაქ I]]
|ლიდერი8               = [[ასკია დაოუდი]]
|ლიდერი9               = [[ასკია მუჰამედი]]
|ლიდერის წელი1         = 1464–1492
|ლიდერის წელი2         = 1492–1493
|ლიდერის წელი3         = 1493–1528
|ლიდერის წელი4         = 1529–1531
|ლიდერის წელი5         = 1531–1537 
|ლიდერის წელი6         = 1537–1539
|ლიდერის წელი7         = 1539–1549
|ლიდერის წელი8         = 1549–1582/1583
|ლიდერის წელი9         = 1582–1586
|ლიდერის ტიტული       = დია (მეფე)
|ლიდერი1.1             = 
|ლიდერი1.2             = 
|ლიდერი1.3             = 
|ლიდერი1.4             = 
|ლიდერი1.5             = 
|ლიდერის წელი1.1       = 
|ლიდერის წელი1.2       = 
|ლიდერის წელი1.3       = 
|ლიდერის წელი1.4       = 
|ლიდერის წელი1.5       = 
|ლიდერის ტიტული2      = 
|ლიდერი2.1             = 
|ლიდერი2.2             = 
|ლიდერი2.3             = 
|ლიდერი2.4             = 
|ლიდერი2.5             = 
|ლიდერი2.6             = 
|ლიდერის წელი2.1       = 
|ლიდერის წელი2.2       = 
|ლიდერის წელი2.3       = 
|ლიდერის წელი2.4       = 
|ლიდერის წელი2.5       = 
|ლიდერის წელი2.6       = 
|ლიდერის ტიტული3      = 
<!-- საკანონმდებლო ხელისუფლება -->
|საკანონმდებლო ხელისუფლება     = 
|პალატა1                = 
|პალატის ტიპი1          = 
|პალატა2                = 
|პალატის ტიპი2          = 
<!-- ფართობი და მოსახლეობა -->
|სტატ. წელი1            = 1500
|ფართობი1               = 1400000 
|სტატ. მოსახ1           = 
|სტატ. წელი2           = 1550
|ფართობი2              = 800000 
|სტატ. მოსახ2           = 
|სტატ. წელი3           = 
|ფართობი3              = 
|სტატ. მოსახ3           = 
|სტატ. წელი4            = 
|ფართობი4               = 
|სტატ. მოსახ4           = 
|სტატ. წელი5           = 
|ფართობი5              = 
|სტატ. მოსახ5           = 
|სქოლიო_ა               = 
|სქოლიო_ბ               = 
|სქოლიო_ჰ               = 
|სქოლიოები              = 
|დღეს                   = {{დროშა|ბენინი}}<br/>{{დროშა|ბურკინა-ფასო}}<br/>{{დროშა|გვინეა}}<br/>{{დროშა|გვინეა-ბისაუ}}<br/>{{დროშა|მალი}}<br/>{{დროშა|მავრიტანია}}<br/>{{დროშა|ნიგერი}}<br/>{{დროშა|ნიგერია}}<br/>{{დროშა|სენეგალი}}<br/>{{დროშა|გამბია}}
}}
'''სონგაის იმპერია''' — სონგაის სახელმწიფო, რომელიც დომინირებდა დასავლეთ [[საჰელი|საჰელში]] [[XV საუკუნე|XV]]-[[XVI საუკუნე|XVI საუკუნეებში]]. ის აფრიკის ისტორიაში ერთ-ერთი ყველაზე დიდი იმპერია იყო. იმპერიას სახელი ეთნიკური ჯგუფის, სოგაიელების გამო დაერქვა, რომლებიც იყვნენ მმართველი ელიტა იმპერიაში. სონი ალიმ იმპერიის დედაქალაქი [[გაო]]ში გადაიტანა, თუმცა სონგაის სახელმწიფო და გაო ჯერ კიდევ [[XI საუკუნე]]ში არსებობდა. იმპერიის სხვა მნიშვნელოვანი ქალაქები იყო [[ტომბუქტუ]] და [[ჯენე]], რომლებიც [[1468]] და [[1475]] წლებში დაიპრო. თავდაპირველად იმპერიას მართვადა სონის დინასტია (დაახ. [[1464]]—[[1493]]), მაგრამ მოგვიანებით ის ასკიას დინასტიამ ([[1493]]—[[1591]]) ჩაანაცვლა.

[[XIII საუკუნე|XIII საუკუნის]] მეორე ნახებარში, გაო და მისი ახლომდებარე რეგიონი გახდა მნიშვნელოვანი სავაჭრო ცენტრი და მან მიიზიდა მალის იმპერიის გაფართოების ინტერესი. მალიმ დაიპყრო გაო [[XIII საუკუნე|XIII საუკუნის]] ბოლოს და [[XIV საუკუნე|XIV საუკუნის]] ბოლომდე მისი ჰეგემონიის ქვეშ იმყოფებოდა. მაგრამ როდესაც მალის იმპერიის დაშლა დაიწყო, სონგაიმ აღადგინა კონტროლი გაოზე. შედეგად სონგაის მმართველებმა დასუსტებული მალის იმპერიის ხარჯზე დაიწყო გაფართოება. სონი ალის მმართველობის დროს, სონგაიმ აჯობა მალის იმპერიას ტერიტორიით, სიმდიდრით და ძალაუფლებით. მან მიიტაცა მალის ტერიტორები და მიაღწია უდიდეს წარმატებას. მის შვილი და მემკვიდრე, სონი ბარუ იყო ნაკლებად წარმატებული მმართველი, რის გამოც იგი მამამისის ერთ-ერთმა გენერალმა, მუჰამედ ტურემ ჩამოაგდო ტახტიდან. მას შემდგომში ეწოდა ასკია, რომელმაც დაიწყო პოლიტიკური და ეკონომიკური რეფორმების გატარება. 

მრავალი შეთქმულებისა და აჯანყების შედეგად, ასკიას მემკვიდრეების დროს ქვეყანა გაუარესების და არასტაბილურობისკენ მიდიოდა. ასკიას ნათესავებმა სცადეს იმპერიის მართვა, მაგრამ პოლიტიკურმა ქაოსმა და რამდენიმე სამოქალაქო ომმა იმპერია ძლიერ დაასუსტა. თუმცა ასკია დაუდის მმართველობის დროს, იმპერიამ გამოცადა სტაბილურობის და სამხედრო წარმატების პერიოდი.  

==ლიტერატურა==
* {{cite journal |ref=harv
 |url=http://www.umes.edu/cms300uploadedFiles/AJCJS/acjavol1no1dagleish.pdf
 |journal=[[African Journal of Criminology and Justice Studies]]
 |volume=1 |issue=1 |date=April 2005
 |title=Pre-Colonial Criminal Justice In West Africa: Eurocentric Thought Versus Africentric Evidence.
 |first=David
 |last=Dalgleish
 |accessdate=2011-06-26}}
* {{cite book |ref=harv
 |last1=Haskins
 |first1=James |first2=Kathleen |last2=Benson |first3=Floyd |last3=Cooper
 |title=African Beginnings |publisher=HarperCollins |location=New York City |year=1998 |pages=48 Pages
 |isbn=0-688-10256-5}}
* {{cite book |ref=harv
 |title=Africans: the history of a continent
 |url=https://archive.org/details/africanshistoryo0000ilif_e7r2
 |first=John |last=Iliffe
 |publisher=Cambridge University Press |year=2007
 |ISBN=0-521-68297-5}}
* {{cite book |ref=harv
 |last=Hunwick |first=John |title=Timbuktu & the Songhay Empire: Al-Sa'dis Ta`rikh al-sudan down to 1613 and other Contemporary Documents |publisher=BRILL |location=Leiden |year=1988 |pages=480 pages |isbn=90-04-12822-0}}
* {{cite book |ref=harv
 |title=A tropical dependency: an outline of the ancient history of the western Sudan with an account of the modern settlement of northern Nigeria / [Flora S. Lugard]
 |chapter=Songhay Under Askia the Great
 |url=http://books.google.ca/books?id=FX5UGiFsmbEC&pg=PA199
 |first=Flora Louisa Shaw
 |last=Lady Lugard
 |publisher=Black Classic Press |year=1997
 |ISBN=0-933121-92-X}}
* {{cite book |ref=harv
 |last=Malio|first=Thomas A. Hale.  by The epic of Askia Mohammed / recounted by Nouhou|title=Scribe, griot, and novelist : narrative interpreters of the Songhay Empire|url=https://archive.org/details/scribegriotnovel0000hale
 |year=1990|publisher=University of Florida Press|location=Gainesville|isbn=0-8130-0981-2}}
* {{cite book |ref=harv
 |last=Taagepera |first=Rein
 |title=Social Science History, Vol. 3, No. 3/4 "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D."
 |publisher=Duke University Press |location=Durham |year=1979 |pages=  |isbn=}}

[[კატეგორია:აფრიკის ისტორია]]
[[კატეგორია:იმპერიები]]
[[კატეგორია:აფრიკის ყოფილი იმპერიები]]