იხილეთ წყარო გვერდისთვის სულგუნი

{{ინფოდაფა ყველი
 |ქართული სახელი         = სულგუნი
 |ორიგინალური სახელი      = 
 |სურათი                  = [[ფაილი:Sulguni slice.JPG|250პქ]]  
 |სურათის აღწერა           = სულგუნი
 |წარმოშობის ქვეყანა        = {{დროშა|საქართველო}}
 |ქალაქი, რეგიონი          = [[სამეგრელო]]<br>[[სვანეთი]]
 |რძე                     = [[ძროხა]]<br>[[კამეჩი]]
 |პასტერიზებული           = კი
 |ტექსტურა             = მკვრივი<br>ფენოვანი
 |მომწიფების დრო         = 1–3 დღე
 |სერთიფიკაცია            = 
 |ცნობილია               = 
}}
'''სულგუნი''' (სულუგუნი; [[სვანური ენა|სვან.]] სჷლგინ, გუ̂ა̈რჯილ, ლჷჯმარე; [[მეგრული ენა|მეგრ.]] სელეგინი; [[იმერული დიალექტი|იმერ]]. სურგუნი) — [[საქართველო|ქართული]] [[ყველი|ყველის]] სახეობა. მზადდება [[ძროხა|ძროხის]] ან [[კამეჩი]]ს ახალმოწველილი რძისგან. ტრადიციულად [[სამეგრელო]]სა და [[სვანეთი]]ს რეგიონებში აწარმოებდნენ. სულგუნის დამზადებისას ახლად ამოყვანილ „ჩვილ“ ყველს ჩაჭრიან [[რძე]]ში ან თბილ [[წყალი|წყალში]] და ზელენ ხელით ვიდრე არ ამოიწელება. შემდეგ ამ მასას მოაყრიან [[მარილი|მარილს]], მრგვალ თავებად შეახვევენ, ერთხანს ცივ წყალში ამყოფებენ და მერე შესანახად ჩაყრიან წათხში. შენახვის ხანგრძლივობით გამოირჩევა შებოლილი სულგუნი, რომელიც მკვრივია და სპეციფიკური სასიამოვნო სუნი და გემო აქვს.<ref name="გოცირიძე" />

ახალ სულგუნს აქვს რძემჟავა გემო, დამარილებულს — მომლაშო სპეციფიკური. ყველის ცომი მკვრივია, ნასვრეტების გარეშე, ელასტიკური და ფენოვანია, რაც მას განასხვავებს ყველა სხვა სახის [[ყველი]]საგან. შეფერილობა თეთრიდან ღია მოყვითალომდეა. სულგუნის მშრალი ნივთიერება შეიცავს 45 % ტენს და 1–4 %-მდე [[სუფრის მარილი|სუფრის მარილს]].<ref>თ. კუნჭულია, შ. კიკალიშვილი. პური ჩვენი არსობისა: წიგნი I/ სოფლის მეურნეობა, თბ: პალიტრა L, 2016</ref>

სულგუნისაგან ამზადებენ აგრეთვე სხვადასხვა ფორმის „პწნილებს“, ფიგურებს (მაგ., ჩიტი, ხარის უღელი, ჭაპანი, ირემი, ცხვარი და ა.შ.). ეს ფიგურები საახალწლო სარიტუალო პურების მსგავსად ძველი რელიგიური რწმენა-წარმოდგენების კვალობაზეა შექმნილი და ძირითადად ნაყოფიერებისა და გამრავლების იდეას ემსახურებოდა.<ref name="გოცირიძე">გ. გოცირიძე, კვების ხალხური კულტურა და სუფრის ტრადიციები საქართველოში. 2007.</ref>

[[XIX საუკუნე|XIX საუკუნის]] ბოლოს სულგუნი ექსპორტზე გადიოდა [[ევროპა|ევროპის]] ქვეყნებში. ტრადიციულად სულგუნს დასავლეთ საქართველოში აწარმოებდნენ, თუმცა ბოლო 40 წელიწადი სულგუნი მთელ [[საქართველო]]ში იწარმოება. სულგუნი შეიძლება იყოს ჭყინტი, მშრალი, დავარგებული, შებოლილი ან ტრადიციული სუნელების, [[თაფლი]]სა თუ [[ღვინო|ღვინის]] არომატი ჰქონდეს.<ref>[https://nationalgeographic.ge/sulguni-saqartvelos-suli-da-guli/ სულგუნი - საქართველოს სული და გული]</ref> 

[[2017|2017 წელს]] წარმოებული იყო 1,327.7 ტ. ამ ყველის მიმართ ინტერესის გამო მისი წარმოება სხვა ქვეყნებშიც დაიწყეს.<ref>{{Cite web |url=http://www.eastagri.org/docs/group/477/GEO%20booklet_VIII-kali%20kdaze-smoll.pdf |title=ადგილწარმოშობასთან დაკავშირებული პროდუქტები |accessdate=2021-01-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20210203070420/http://www.eastagri.org/docs/group/477/GEO%20booklet_VIII-kali%20kdaze-smoll.pdf |archivedate=2021-02-03 }}</ref>   

სულგუნი, ძველ ქართულში „სულდგუნი“, მოხსენიებული აქვთ [[სულხან-საბა ორბელიანი|სულხან-საბა ორბელიანსა]] (XVII ს.) და [[დავით ჩუბინაშვილი|დავით ჩუბინაშვილს]] (XIX ს.). საშუალო ფეოდალურ ხანაში სულგუნი ამავე სახელწოდებით არსებობდა. [[ივანე ჯავახიშვილი]]ს აზრით, სულგუნი „სუელ“-ისაგან მომდინარეობს, „სუელ“ ფუძის ნათესაობითი ბრუნვის „სუელის“ (შრატ-ის) ფორმაზე -„გან“ ელემენტის დართვით.<ref>[http://dl.sangu.edu.ge/pdf/qapvols/qav_v8_16.pdf ყველის სახელდება ქართული ენის დიალექტებში]</ref> 

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:ყველის სახეობები]]
[[კატეგორია:ქართული ყველი]]