იხილეთ წყარო გვერდისთვის ტაიტი

{{ინფოდაფა კუნძული
| სახელი             = ტაიტი
| მშობ. სახელი       = {{lang-fr|Tahiti}}
| native name link    = 
| მეტსახელი          = 
| სურათის სახელი    = Plage.sable.noir.Tahiti.JPG
| სურათის წარწერა   = ტაიტის სანაპირო
| სურათის ზომა      = 250პქ
| ალტ სურათი       = 
| locator map      = Karta FP Societe isl.PNG
| locator map size = 250პქ
| map_custom       = no
| მდებარეობა      = 
| კოორდინატები   = {{coord|17|25|00|S|149|27|00|W|}}
| მდებარეობა      = [[წყნარი ოკეანე]]
| კუნძულთა რაოდენობა = 
| მთავარი კუნძული    = ტაიტი
| ფართობი_კმ2        = 1045
| სია               = 
| სიგრძე_კმ         = 
| სიგანე_კმ         = 
| სანაპიროს სიგრძე  = 
| სანაპიროზოლი_კმ  = 
| უმაღლესი მთა     = [[ოროენა]]
| სიმაღლე_მ        = 2241
| ქვეყნის სახელი    = {{დროშა|საფრანგეთი}}
| ქვეყანა           = {{დროშა|საფრანგეთის პოლინეზია}}
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფის სათაური = 
| ქვეყნის ადმინისტრაციული დაყოფა           = 
| ქვეყნის დედაქალაქი                  = 
| ქვეყნის უდიდესი ქალაქი              = [[პაპეეტე]]
| ქვეყნის უდიდესი ქალაქის მოსახლეობა = 131 695
| ქვეყნის ლიდერის ტიპი                = 
| ქვეყნის ლიდერის სახელი              = 
| მოსახლეობა        = 178 133
| აღწერის წელი      = 2007
| სიმჭიდროვე_კმ2    = 170 ად.
| ეთნიკური ჯგუფები = 
| ვებსაიტი           = 
| დამატებითი ინფო   = 
}}
[[ფაილი:Location French Polynesia.png|მინი|250პქ|საფრანგეთის პოლინეზიის მდებარეობა]]
'''ტაიტი''' ({{lang-fr|Tahiti}}) — [[კუნძული]] [[წყნარი ოკეანე|წყნარი ოკეანის]] სამხრეთ ნაწილში, [[საფრანგეთის პოლინეზია]]ში მდებარე [[საზოგადოების კუნძულები|საზოგადოების კუნძულთა]] ჯგუფში (Îles de la Société). ტაიტი საფრანგეთის პოლინეზიის კულტურული, ეკონომიკური და პოლიტიკური ცენტრია. ეს მთაგორიანი კუნძული ვულკანური წარმოშობისაა და შემოსაზღვრულია [[მარჯნის რიფები]]თ. მოსახლეობა შეადგენს 178 133 ადამიანს ([[2007]]), აქ თავს იყრის მთლიანად საფრანგეთის პოლინეზიის მოსახლეობის 68,6 %. ერთადერთი ოფიციალური ენაა [[ფრანგული ენა|ფრანგული]], თუმცა ადგილობრივ, [[ტაიტური ენა|ტაიტურ ენაზე]] მოსაუბრეც საკმაოდ ბევრი მოქალაქეა.

კუნძულის ჩრდილო-დასავლეთ სანაპიროზე მდებარეობს დედაქალაქი [[პაპეეტე]]. აქაა ერთადერთი აეროპორტი მთელს რეგიონში, ქალაქის ცენტრიდან 5 კმ-ით მოშორებით.

== გეოგრაფია ==
[[ფაილი:TahitiMooreaMap.png|მინი|250პქ|ტაიტის რუკა]]
ტაიტი საფრანგეთის პოლინეზიის უდიდესი და უმაღლესი კუნძულია. [[ჰავაი (კუნძული)|ჰავაი]]დან 4400 კმ-ით სამხრეთით მდებარეობს, [[ჩილე]]დან 7900 კმ-ით დასავლეთით, ხოლო [[ავსტრალია|ავსტრალიიდან]] 5700 კმ-ით აღმოსავლეთით. კუნძულის სიგრძე 45 კმ-ია, ხოლო ფართობი 1045 კმ². უმაღლესი ადგილია ოროენას მთა (2241 მ).

ტაიტის ცენტრალური ნაწილი თითქმის დაუსახლებელია. აქ განსაკუთრებით ბევრი პატარა ნაკადულია.

== კლიმატი ==
ნოემბრიდან აპრილამდე, ტაიტიზე სველი სეზონია. ყველაზე წვიმიანი თვე იანვარია (335 მმ). უმშრალესი თვეა აგვისტო (48 მმ).

საშუალო წლიური ტემპერატურაა 21 °C - 31 °C. ტემპერატურის ყველაზე დაბალი, რეკორდული მაჩვენებელი დაფიქსირებულია 16 °C, ხოლო ყველაზე მაღალი 34 °C.

== ისტორია ==
ჩვ.წ 300-800 წლებში, ტაიტი დასახლებული იყო [[პოლინეზიელები]]თ. [[1880]] წლიდან, ტაიტი საფრანგეთის [[კოლონია]]ა, თუმცა [[1846]] წლამდე ადგილობრივებს საფრანგეთის მოქალაქეობის დამადასტურებელი ოფიციალური დოკუმენტები არ ეძლეოდათ.

== პოლიტიკური წყობა ==
ტაიტის მაცხოვრებლები საფრანგეთის სრულუფლებიანი მოქალაქეები არიან სრული სამოქალაქო და პოლიტიკური უფლებებით. ოფიციალური ენა ფრანგულია. აღსანიშნავია, რომ 1960-70-იანი წლებში, სკოლებში ტაიტურ ენაზე ლაპარაკიც კი იკრძალებოდა. ამჟამად სიტუაცია შეცვლილია და ტაიტური ენა სკოლებში ცალკე საგნად ისწავლება.

ტაიტი საფრანგეთის პოლინეზიის ნაწილია, ეს უკანასკნელი კი საფრანგეთის ნახევრადავტონომიური ტერიტორიაა, საკუთარი ასამბლეით, პრეზიდენტით, ბიუჯეტით და სამართლით. საფრანგეთის გავლენა ძირითადად სუბსიდიებზე, განათლებასა და უსაფრთხოებაზე ვლინდება.

საფრანგეთის პოლინეზიის ამჟამინდელი პრეზიდენტი, [[ოსკარ ტემარუ]], საფრანგეთისგან სრული დამოუკიდებლობის მომხრეა, თუმცა მის ამ შეხედულებას მოსახლეობის მხოლოდ 20 % იზიარებს.

[[2006]] წლის [[26 ივნისი|26 ივნისს]], [[საფრანგეთის ოკეანია|საფრანგეთის ოკეანიის]] რიგით მეორე სამიტის მიმდინარეობისას, პრეს-კონფერენციაზე, საფრანგეთის პრეზიდენტმა [[ჟაკ შირაკი|ჟაკ შირაკმა]] განაცხადა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ მოსახლეობის უმრავლესობას არ სურს დამოუკიდებლობა, შესაძლო რეფერენდუმისთვის ამ საკითხზე, მომავალში გზა ხსნილია.

== დემოგრაფია ==
[[ფაილი:Tahitian children c.1906.jpg|მინი|150პქ|ტაიტელი ბავშვები, 1906 წ.]]
ტაიტის მოსახლეობა შეადგენს 178 133 ადამიანს ([[2007]]). მოსახლეობის უდიდეს ნაწილს, 70 %-ს შეადგენენ ადგილობრივი პოლინეზიელები. ასევე ცხოვრობენ მეტროპოლიიდან გადმოსახლებული [[ფრანგები]] 20 % (ძირითადად [[პაპეეტე]]ში) და აღმოსავლეთ აზიელები (ძირითადად [[ჩინელები]]).

== ადმინისტრაციული  დაყოფა ==
[[ფაილი:Districts de Tahiti.png|thumb|right|300px|კუნძულ ტაიტის ადმინისტრაციული რუკა]]
კუნძული ტაიტი შედის ქარსზედა კუნძულების ადმინისტრაციულ დანაყოფში. მისი ტერიტორია შედგება 12 კომუნისაგან:
{| class="wikitable"
|-
! № || კომუნა || ფართობი,<br />კმ² || მოსახლეობა,<ref name=census>{{fr icon}} {{cite web| url=http://www.ispf.pf/(k1aciwf4z0fyap45ghzhgm55)/stat/demo/rp2007/pdfs/poplegales2007.pdf| title=Recensement de la population 2007| author=Institut Statistique de Polynésie Française (ISPF)| format=PDF| accessdate=2007-12-02| archiveurl=https://web.archive.org/web/20071203110626/http://www.ispf.pf/(k1aciwf4z0fyap45ghzhgm55)/stat/demo/rp2007/pdfs/poplegales2007.pdf| archivedate=2007-12-03}}</ref><br />ად. (2007)
|-
| colspan=4 align=center bgcolor="#EFEFEF" | '''ქარსზედა კუნძულები'''
|-
| 1||[[არუე]] (კუნძულ [[ტეტიაროა]]ს ჩათვლით — 6 კმ²)||align="right" |16||align="right" |9458
|-
| 2||[[ფააა]]||align="right" |34||align="right" |29 851
|-
| 3||[[ჰიტია ო ტე რა]]||align="right" |218||align="right" |8683
|-
| 4||[[მაინა]]||align="right"|52||align="right" |14 369
|-
| 5||[[პაეა]]||align="right"|65||align="right" |12 084
|-
| 6||[[პაპარა]]||align="right"|93||align="right" |10 615
|-
| 7||[[პაპეეტე]] (დედაქალაქი)||align="right" |19||align="right" |26 017
|-
| 8||[[პირაე]]||align="right" |35||align="right" |14 475
|-
| 9||[[პუნააუია]]||align="right" |76||align="right" |25 441
|-
| 10||[[ტაიაპაპუ-ესტი]] (კუნძულ [[მეჰეტია]]ს ჩათვლით — 2,3 კმ²) ||align="right" |218||align="right" |11 549
|-
| 11||[[ტაიაპაპუ-ოუესტი]]||align="right" |104||align="right" |7002
|-
| 12||[[ტევა ი იუტა]]||align="right" |120||align="right" |8589
|- style="background: #CCC;"
|   ||სულ||align="right" |1050||align="right" |178 133
|}

== ტრანსპორტი ==
ტაიტიზე მდებარეობს ფააას საერთაშორისო აეროპორტი. ძირითადი ადგილობრივი ავიაკომპანიაა ეარ ტაიტი ნუი. გადაადგილების კიდევ-ერთი უმნიშვნელოვანესი სახეობაა ბორანი.

== განათლება ==
ტაიტიზე არსებობს ფრანგული [[უნივერსიტეტი]] — [[საფრანგეთის პოლინეზიის უნივერსიტეტი]]. სასწავლებელში 2000 სტუდენტი სწავლობს. სასწავლო პროგრამა მრავალფეროვანია, მათ შორისაა სამართალი, ეკონომიკა, მეცნიერება და ლიტერატურა.

== სპორტი ==
ტაიტიში [[სპორტი]]ს ყველაზე პოპულარული სახეობაა [[რაგბი]]. ტაიტის რაგბის ნაკრები ჩამოყალიბდა [[1989]] წელს და უკვე [[1994]] წელს შეუერთდა [[რაგბის საერთაშორისო საბჭო]]ს.

== გალერეა ==
<gallery widths=150px heights=130px perrow=5 caption="ტაიტი">
ფაილი:Taravao.JPG
ფაილი:Polynesia Tahiti Tautira.JPG
ფაილი:Hotelhibiscus.jpg|ტაიტის სანაპირო
ფაილი:Dugout canoe Rennell.jpg
ფაილი:Polynesia Tahiti iti beach.jpg
ფაილი:Tahiti - Papeete 3.JPG|[[პაპეეტე]]
ფაილი:Moorea Ferry in Papeete harbour.JPG
ფაილი:MontAorai-20080111-002.jpg|აორეს მთა
ფაილი:Aéroport international Tahiti Faa'a.JPG|ტაიტის აეროპორტი
ფაილი:Portdepapeete.jpg|
ფაილი:Hawaiki Nui Va'a 4.jpg
ფაილი:Moorea1.jpg
ფაილი:Tahitimarae1.jpg
ფაილი:Tahitivegetation.jpg
</gallery>

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://www.tahititourisme.com ტაიტის ტურიზმის ოფიციალური საიტი]
* [http://www.tahitiheritage.pf ტაიტის კულტურული და ბუნებრივი მემკვიდერეობა]

[[კატეგორია:საფრანგეთის კუნძულები]]
[[კატეგორია:საფრანგეთის პოლინეზია]]
[[კატეგორია:წყნარი ოკეანის კუნძულები]]
[[კატეგორია:საფრანგეთის პოლინეზიის კუნძულები]]