იხილეთ წყარო გვერდისთვის ტიტუს ლივიუსი

{{ინფოდაფა მწერალი}}
'''ტიტუს ლივიუსი''' ({{lang-la|Titus Livius}}; დ. [[ძვ. წ. 59]] — გ. [[17]]) — [[რომის მოქალაქეობა|რომაელი]] [[ისტორიკოსი]].

== ბიოგრაფია ==

ტიტუს ლივიუსი დაიბადა ძვ. წ. 59 წელს პატავიაში ([[პადუა]]) შეძლებულ ოჯახში. 28 წლის ასაკში იგი ჩავიდა [[რომი|რომში]], სადაც მიიღო კარგი განათლება და დაკავდა [[ისტორია|ისტორიით]], [[ფილოსოფია|ფილოსოფიით]] და [[რიტორიკა|რიტორიკით]]. მიუხედავად იმისა რომ იგი [[ოქტავიან ავგუსტუსი|ოქტავიანეს]] მეგობარი იყო, ლივიუსი არ იღებდა პოლიტიკაში აქტიურ მონაწილეობას. ცხოვრების უმეტესი ნაწილი მან მიუძღვნა თავის ფუნდამენტალურ ნაშრომებს. ცხოვრების მიწურულს იგი დაბრუნდა მშობლიურ ქალაქში, სადაც გარდაიცვალა [[17]] წელს.

== ნაშრომები ==
[[File:Ab Urbe condita.tif|thumb|''Ab Urbe condita'', 1714]]

ლივიუსმა სახელი გაითქვა თავისი ფუნდამენტური ნაშრომით „[[რომის ისტორია ქალაქის დაარსებიდან]]“ '''„Ab urbe condita“''' 142 წიგნად. ამ წიგნებზე მუშაობა მან [[ძვ. წ. 27]] წლიდან დაიწყო და როგორც მიიჩნევენ დასრულება ვერ მოასწრო. მისი ნაშრომების დიდმა ნაწილმა ჩვენამდე ვერ მოაღწია. ეს ნაწარმოები მოიცავს რომის ისტორიას მისი ლეგენდარული დაარსებიდან ([[ძვ. წ. 753]]) ავგუსტუსის გერის დრუზუსის სიკვდილამდე ([[ძვ. წ. 9]]). სრულად შემოინახა 35 წიგნი, I-X წიგნები, ანუ პირველი დეკადა, სადაც აღწერილია ქალაქის ისტორია დაარსებიდან [[ძვ. წ. 293]] წლამდე, XXI—XLV წიგნები, სადაც მოცემულია ისტორია [[ძვ. წ. 218]] წლიდან, ანუ [[მეორე პუნიკური ომი]]დან [[ძვ. წ. 167]] წლამდე, ანუ [[მესამე მაკედონიის ომი|მესამე მაკედონიის ომამდე]], ასევე შემორჩა XCI წიგნის ფრაგმენტები, სადაც სერტორიუსთან ომია აღწერილი და CXX წიგნის ფრაგმენტები, სადაც ციცერონის სიკვდილზეა საუბარი.

არსებობს მოსაზრებები რომ პირველი წიგნები დაიწერა ძვ. წ. 27 — [[ძვ. წ. 25]] წლებში, IX წიგნი დაიწერა [[ძვ. წ. 20]] წელს, ხოლო უკანასკნელი წიგნები ავგუსტუსის სიკვდილის შემდეგ. ავტორს ალბათ სურდა ნაშრომის დასრულება პირველი იმპერატორის სიკვდილით, მაგრამ ვერ მოასწრო.

ნაწარმოების დეკადებად დაყოფა და მის ბაზაზე მოკლე თხზულებების შედგენა დაახლოებით IV საუკუნიდან დაიწყო. ყველაზე მნიშვნელოვანი ამ გადმოცემული თხზულებებიდან პერიოქები არის.

ლივიუსი თავის ნაშრომებში უფრო ადრინდელ ისტორიკოსებს ეყრდნობოდა ([[უმცროსი ანალისტები]]): [[ლუციუს ელიუს ტუბერონუსი|ლუციუს ელიუს ტუბერონუსს]], [[გაიუს ლიცინიუს მაკრუსი|გაიუს ლიცინიუს მაკრუსს]], [[ვალერიუსი ანციუმიდან|ვალერიუსს ანციუმიდან]], [[ფაბიუს პიქტორი|ფაბიუს პიქტორს]], [[კალპურნიუს პიზონი|კალპურნიუს პიზონს]], [[კლავდიუს კვადრიგირიუსი|კლავდიუს კვადრიგირიუსს]] და [[პოლიბიუსი|პოლიბიუსს]].

ლივიუსის მიერ გადმოცემული ფაქტები იმდენად სანდოა, რამდენადაც მისი წყაროები. თვითონ იგი აკრიტიკებს რომის დაარსების ტრადიციულ ლეგენდას და გვთავაზობს ისტორიულად უფრო მისაღებ [[რომულუსი|ვერსიას]].

ლივიუსის ნაშრომი გაჟღენთილია პატრიოტული სულისკვეთებით. იგი ახდენს წარსულის იდეალიზაციას და გმობს მისი თანამედროვეების მორალურ და ზნეობრივ დაცემულობას. მისი ასეთი სულისკვეთება და მორალიზმი ავგუსტუსის პოლიტიკას კარგად შეეფერებოდა. ლივიუსი აქცენტს აკეთებს ცალკეულ გამოჩენილ პიროვნებებზე, მათ გმირობებზე და მორალურ თვისებებზე. დაწვრილებით აღწერს მათ საქმიანობას და გადმოსცემს მათ სიტყვით გამოსვლებს. ეს სიტყვები ძალიან კარგადაა დამუშავებული ლივიუსის მიერ. ჩვენამდე მოღწეულ ნაწილში 400 წარმოთქმულ სიტყვას ვხვდებით.

ტიტუს ლივიუსის ნაშრომი ლიტერატურული თვალსაზრისით მართლაც უბადლოა. გადმოცემის ნიჭით და დრამატიზაციით იგი ახერხებს წარსულის სურათების გაცოცხლებას. მისი შესანიშნავი პროზის სტილი არ ჩამოუვარდება [[ციცერონი]]სას.

ლივიუს ასევე ეკუთვნის ჩვენამდე არ მოღწეული ისტორიულ-ფილოსოფიური დიალოგები და რიტორიკული ნაწარმოები, რომელიც შვილისადმი წერილის ფორმითაა მოცემული. მათში იგი ალბათ თავის კრედოს გადმოსცემდა. ბერძნული ავტორებიდან იგი [[დემოსფენე]]ს სტილს მიიჩნევდა საუკეთესოდ, ხოლო რომაელებიდან ციცერონისას.

ლივიუსი აგრეთვე ითვლება ალტერნატიული ისტორიის ფუძემდებლად. მან აღწერა [[ალექსანდრე მაკედონელი]]ს და რომაელების ბრძოლის შესაძლებლობა, მაკედონელს რომ უფრო მეტხანს ეცხოვრა.

ქრონოლოგიურად ლივიუსი წარმოადგენს კლასიკურისა და ეგრეთ წოდებული ვერცხლის ხანის ლათინურს შორის გარდამავალ ეტაპს.

ლივიუსმა სწრაფად მიაღწია წარმატებას, მის ნაშრომებს ძალიან დადებითად აფასებდნენ [[სენეკა უფროსი]], სენეკა ფილოსოფოსი, [[კვინტილიანუსი]] და [[პუბლიუს კორნელიუს ტაციტუსი]]

<big>ტიტუს ლივიუსის „რომის ისტორიიდან“</big>

ღვთიური კანონების შემოქმედ ნუმას მსგავსად, შეუდგა ხანგრძლივი მშვიდობისათვის უდიდეს საქმესა და სამოქალაქო წესრიგისთვის უმნიშვნელოვანესი გადაწყვეტილებების აღსრულებას საზოგადოების ყველა ფენა შესაფერისი პატივის მიხედვიტდაყო და გაანაწილა. მანვე დაადგინა ცენზი, რომლის მიხედვითაც როგორც ომის, ასევე მშვიდობის დროს თითოეული მოქალაქის მდგომარეობა განისაზღვრებოდა მატერიალური ღირებულებების (ქონების) და არა პიროვნული ღირსების მიხედვით, როგორც მანამდე. იმ დროსვე განისაზღვრებოდა სწორედ ამ ცენზზე დაფუძნებული კლასები და ცენტურიები.

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{ვიკიციტატა}}
{{Commons|Titus Livius}}
* [http://ancientrome.ru/dictio/article.htm?a=209843305 ანტიკურობის ლექსიკონი. ტიტუს ლივიუსის ბიოგრაფია (რუსულად)]
* [http://ancientrome.ru/antlitr/livi/index.htm ტიტუს ლივიუსის რომის ისტორია ქალაქის დაარსებიდან (რუსულად)]
* [http://www.thelatinlibrary.com/liv.html ლივიუსის ნაშრომები ლათინურად]
* [http://www.livius.org/li-ln/livy/periochae/periochae00.html პერიოქები]
* [http://www.gutenberg.org/browse/authors/l#a3707 ლივიუსის წიგნები ინგლისურად]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ავტორიტეტული წყაროები}}

{{DEFAULTSORT:ლივიუსი, ტიტუს}}
[[კატეგორია:დაბადებული ძვ. წ. 59]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 17]]
[[კატეგორია:ძველი რომაელი ისტორიკოსები]]
[[კატეგორია:ძვ. წ. I საუკუნის რომაელები]]
[[კატეგორია:I საუკუნის რომაელები]]