იხილეთ წყარო გვერდისთვის ტრანს-კასპიური მილსადენი

[[ფაილი:Baku pipelines.svg|მინი|263x263px|ტრანს-კასპიური მილსადენის რუქა]]
'''ტრანს-კასპიური მილსადენი''' ({{Lang-az|Transxəzər boru xətti}}; {{Lang-tk|Transhazar turbaly geçiriji}}) —  დაგეგმილი წყალქვეშა მილსადენი, რომელმაც უნდა დაუკავშიროს [[თურქმენბაში]] [[ბაქო|ბაქოს]]. ეს მილსადენი უზრუნველყოფს ბუნებრივი აირის ტრანსპორტირებას [[თურქმენეთი|თურქმენეთიდან]] და [[ყაზახეთი|ყაზახეთიდან]] [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანის]] გავლით [[თურქეთი|თურქეთსა]] და [[საქართველო|საქართველოში]] და შემდეგ [[ევროპის კავშირი|ევროკავშირის]] ქვეყნებში<ref>[https://eadaily.com/ru/news/2015/10/23/transkaspiyskiy-gazoprovod-sygraet-vazhnuyu-rol-dlya-evrointegracii-baku-i-ashhabada-schitayut-v-ankare Транскаспийский газопровод сыграет важную роль для евроинтеграции Баку и Ашхабада, считают в Анкаре]</ref><ref>[http://www.gogc.ge/ge/saertasoriso-proeqtebi „ტრანს-კასპიური გაზსადენის“ და „თეთრი ნაკადის“ მილსადენების პროექტები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130910084701/http://www.gogc.ge/ge/saertasoriso-proeqtebi |date=2013-09-10 }} - ''gogc.ge''</ref>. ეს გაზსადენი ასევე განიხილება [[სამხრეთის გაზის დერეფანი|სამხრეთ გაზის დერეფნის]] გაფართოების ნაწილად.

დაგეგმილი მილსადენის სიმძლავრე წელიწადში 30 მილიარდ კუბურ მეტრს შეადგენს. ეს მილსადენი წელიწადში [[ევროპა|ევროპაში]] 10-დან 30 მილიარდ კუბურ მეტრ გაზს მიაწვდის<ref>[https://oilcapital.ru/news/transport/03-11-2017/cnpc-predlagaet-svoi-uslugi-turkmenii-v-proektah-tapi-i-transkaspiyskogo-gazoprovoda CNPC предлагает свои услуги Туркмении в проектах ТАПИ и Транскаспийского газопровода]</ref>. მილსადენი ბაქოში სამხრეთის (ბაქო-თბილისი-ერზრუმის) გაზის დერეფანს შეუერთდება და მისი გავლით [[ტრანს-ანატოლიური მილსადენი|ტრანს-ანატოლიურ მილსადენს]]. გაზსადენის დაგეგმილი სიგრძე 300 კმ-ია<ref>{{Cite web |url=http://uzxalqharakati.com/ru/archives/8491 |title=Туркменбаши добивает Транскаспийский газопровод |accessdate=2018-07-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180714165425/http://uzxalqharakati.com/ru/archives/8491 |archivedate=2018-07-14 }}</ref>. მისი სავარაუდო ღირებულება შეადგენს 5 მილიარდ აშშ დოლარს.

== ისტორია ==
[[1996]] წელს, [[ამერიკის შეერთებული შტატები|ამერიკის შეერთებულ შტატებში]] გამართულ შეხვედრაზე, შესაძლებელი გახდა პროექტის განხილვა. [[1999]] წლის [[თებერვალი|თებერვალში]], თურქმენეთის მთავრობამ ხელი მოაწერა შეთანხმებას კორპორაცია General Electric-თან და სამშენებლო კომპანია Bechtel- თან, რათა შეესწავლათ მილსადენის მარშრუტი. 1999 წელს [[ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაცია|ეკონომიკური თანამშრომლობისა და განვითარების ორგანიზაციის]] შეხვედრის ფარგლებში [[სტამბოლი|სტამბოლში]] თურქეთმა, საქართველომ, აზერბაიჯანმა და თურქმენეთმა ხელი მოეწერეს რიგ შეთანხმებებს გაზსადენების მშენებლობის სფეროში<ref>[http://www.hri.org/news/balkans/rferl/1999/99-11-19.rferl.html#13 TRANSCASPIAN GAS PIPELINE ACCORD SIGNED]</ref>. [[ირანი|ირანისა]] და [[რუსეთი|რუსეთის]] კასპიის ზღვის ტერიტორიული საზღვრების სამართლებრივ საკითხზე და შაჰდენიზის გაზსადენის გახსნის თაობაზე გადაუწყვეტელობის გამო<ref>[https://ria.ru/economy/20150609/1068981470.html МИД: РФ против односторонних действий по Транскаспийскому газопроводу] - ''ria.ru''</ref>, მიწისქვეშა მილსადენის პროექტი გადადებულ იქნა [[2000]] წლის ზაფხულზე და გაგრძელებულ იქნა მხოლოდ სამხრეთ-კავკასიის მილსადენის პროექტთან ერთად.

[[2006]] წლის [[იანვარი|იანვარში]] რუსეთსა და [[უკრაინა|უკრაინას]] შორის გაზის კონფლიქტის გამო, ტრანს-კასპიური მილსადენისადმი ინტერესი კვლავ გამოვლინდა.  2006 წლის 11 იანვარს აზერბაიჯანის პრემიერ-მინისტრმა [[არტურ რასიზადე|არტურ რასიზადემ]] ყაზახეთის პრემიერ-მინისტრს დანიალ აჰმედოვს შესთავაზა [[სამხრეთის გაზის დერეფანი|სამხრეთის გაზის დერეფნის]] გავლით თურქეთში ყაზახური გაზის ექსპორტირება და იქიდან მისი გადაყვანა ევროპის ბაზარზე. 2006 წლის [[მარტი|მარტში]], თურქმენეთის პრეზიდენტმა განაცხადა მილსადენის მოლაპარაკებების განაახლების შესახებ. [[მაისი|მაისში]], ყაზახეთში ვიზიტის ფარგლებში ევროკომისარმა ენერგეტიკის საკითხებში განაცხადა, რომ ევროკავშირმა სრული მხარდაჭერა გამოუცხადა ტრანსკასპიური მილსადენის მშენებლობას. 

[[2007]] წლის [[12 მაისი|12 მაისს]] რუსეთმა, ყაზახეთმა და თურქმენეთმა ხელი მოაწერს სამმხრივ ხელშეკრულებას გაზის ექსპორტის თაობაზე ცენტრალური აზიიდან ევროპაში ცენტრალურ-აზიური მილსადენის გავლით. ეს გამოიყურებოდა, როგორც ტრანსკასპიური პროექტის კრახი, მაგრამ თურქმენეთის პრეზიდენტმა [[გურბანგული ბერდიმუჰამედოვი|გურბანგული ბერდიმუჰამედოვმა]] განაცხადა ტრანსკასპიური მილსადენის პროექტის მშენებლობის გაგრძელების შესახებ.

[[2008]] წლის [[4 სექტემბერი|4 სექტემბერს]], ირანის ისლამური რესპუბლიკის საგარეო საქმეთა მინისტრის მოადგილემ განაცხადა, რომ ირანი ეწინააღმდეგება კასპიის წყალქვეშა მილსადენის მშენებლობას ეკოლოგიური თვალსაზრისიდან გამომდინარე<ref>[http://www.oilru.com/news/81667/ Иран против прокладки трубопроводов по дну Каспия]</ref>. 2008 წლის 22 დეკემბერს ავსტრიულმა კომპანიამ OMV და გერმანულმა კომპანიამ RWE გამოაცხადეს Caspian Energy Company-ს შექმნის თაობაზე, რომელიც შეისწავლიდა გაზსადენის მარშრუტს კასპიის ზღვის გავლით. კვლევის შედეგების მიხედვით, კომპანია გეგმავს ააშენოს გაზის ტრანსპორტირების სისტემა კასპიის ზღვაზე.

[[2011]] წლის [[12 დეკემბერი|12 დეკემბერს]] ევროკავშირის საგარეო საქმეთა საბჭო დათანხმდა გამოუყოს მანდატი ევროკომისიაში აზერბაიჯანსა და თურქმენეთს ტრანსკასპიური მილსადენის მოლაპარაკების თაობაზე. 

[[2012]] წლის [[3 სექტემბერი|3 სექტემბერს]], ევროპის ენერგეტიკის კომისართან შეხვედრის შემდეგ თურქეთის ენერგეტიკის მინისტრმა განაცხადა, რომ თურქეთი თურქმენეთიდან ტრანს-კასპიური გაზსადენის გავლით შეიძენს ბუნებრივ აირს<ref>[http://www.iimes.ru/?p=36555#_edn3 Транскаспийский газопровод — новый очаг напряженности между Россией и Турцией?]</ref>.

სამხრეთ გაზის დერეფნის გამოჩენამ კიდევ ერთხელ აღძრა ინტერესი ტრანს-კასპიურ გაზსადენზე. 

[[2018]] წლის [[15 თებერვალი|15 თებერვალს]] ბაქოში ჩატარდა სამხრეთ გაზის დერეფნის საერთაშორისო საკონსულტაციო საბჭოს სხდომა, სადაც აღინიშნა, რომ ტრანს-კასპიური გაზსადენი, რომელიც ითვალისწინებს თურქმენეთის გაზის ტრანსპორტირებას, ასევე ჩართულია სამხრეთის დერეფნის პროექტში<ref>{{Cite web |url=https://www.ritmeurasia.org/news--2018-03-05--transkaspijskij-gazoprovod-kak-produkt-politicheskoj-konjunktury-dlja-turkmenistana-i-35252 |title=Транскаспийский газопровод как продукт политической конъюнктуры для Туркменистана |accessdate=2018-07-21 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20180620001452/https://www.ritmeurasia.org/news--2018-03-05--transkaspijskij-gazoprovod-kak-produkt-politicheskoj-konjunktury-dlja-turkmenistana-i-35252 |archivedate=2018-06-20 }}</ref>. 

== იხილეთ აგრეთვე ==

* [[სამხრეთის გაზის დერეფანი]] 
* [[ტრანს-ანატოლიური მილსადენი]] 
* [[ტრანს-ადრიატიკული მილსადენი]] 
* [[ნაბუქოს გაზსადენი]] 

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}
[[კატეგორია:მილსადენები]]
[[კატეგორია:გაზსადენები]]