იხილეთ წყარო გვერდისთვის ფესი

{{ინფოდაფა დასახლება
 |სტატუსი                  = ქალაქი
 |ქართული სახელი        = ფესი
 |მშობლიური სახელი   =ⴼⴰⵙ/فاس‎ 
 |ქვეყანა                  = მაროკო
 |პანორამა = Blue Gate in Fes.jpg
 |პანორამის სიგანე =250
 |წარწერა = ფესის ლურჯი ჭიშკარი
 |დროშა                    = 
 |გერბი =
 |გერბის სიგანე            = 
 |დროშის სიგანე            = 
  |lat_dir =N  |lat_deg =34 |lat_min =02 |lat_sec =00
  |lon_dir =W |lon_deg =5 |lon_min =00 |lon_sec =00
  |CoordAddon             = type:city(40361)_region:
  |CoordScale             = 
 |ქვეყნის რუკის ზომა     = 
 |რეგიონის რუკის ზომა    = 
 |რაიონის რუკის ზომა     = 
 |რეგიონის ტიპი             = 
 |რეგიონი                  = 
 |რეგიონი ცხრილში        = 
 |შიდა დაყოფა =
 |რაიონი                   = 
 |მმართველის ტიპი        = 
 |მმართველი                   = 
 |დაარსების თარიღი      =789 
 |პირველი ხსენება       = 
 |წინა სახელები           = 
 |სტატუსი-დან                = 
 |ფართობი                 = 
 |სიმაღლის ტიპი=
 |დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 579<ref name="L34">"Fes, Kingdom of Morocco",
  Lat34North.com & Yahoo! Weather, 2009, webpages:
  [http://www.lat34north.com/Cities/CitiesFes.cfm L34-Fes] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180830023801/http://www.lat34north.com/Cities/CitiesFes.cfm |date=2018-08-30 }} and
  [http://weather.yahoo.com/Fes-Morocco/MOXX0003/statistics.html  Yahoo-Fes-stats] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110608234440/http://weather.yahoo.com/Fes-Morocco/MOXX0003/statistics.html |date=2011-06-08 }}.</ref>
 |მოსახლეობა              = 1,044,376<ref name="census">{{Cite web |url=http://www.hcp.ma/Recensement-general-de-la-population-et-de-l-habitat-2004_a633.html |title=Morocco 2004 Census |accessdate=2013-11-26 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170906063343/http://www.hcp.ma/Recensement-general-de-la-population-et-de-l-habitat-2004_a633.html |archivedate=2017-09-06 }}</ref>
  |აღწერის წელი           = 2012
  |სიმჭიდროვე              = 
  |აგლომერაცია            = 
  |ეროვნული შემადგენლობა    = [[არაბები]] 57.1%<br />[[ბერბერები]] 32.7%<br /> [[მორისკოსები]] (გაქრისტიანებული მუსლიმები) 10.2%
 |დროის სარტყელი            = 
 |DST                     = 
 |სატელეფონო კოდი          = 
 |საფოსტო ინდექსი         = 
 |საიტი                    = www.fes-city.com
|კატეგორია ვიკისაწყობში = Fes
}}
[[ფაილი:Leather tanning, Fes.jpg|მინი|მარცხნივ|ტყავის საწარმო ფესში]]
'''ფესი''' ([[არაბული ენა|არაბ]]. فاس‎; {{lang-fr|Fès}}) — სიდიდით მეორე ქალაქი [[მაროკო]]ში, კასაბლანკას შემდეგ, ფეს-ბულემანის რეგიონის დედაქალაქი. 2010 წლის მონაცემებით, მისი [[მოსახლეობა]] 1 მლნ ადამიანს შეადგენს. 

ფესი, ყოფილი დედაქალაქი, ერთ-ერთია ქვეყანაში არსებული ოთხი „იმპერიული ქალაქიდან“, სხვა დანარჩენებია [[რაბატი]], [[მარაქეში]] და [[მექნესი]]. ქალაქი მოიცავს სამ განსხვავებულ რაიონს — [[ფეს-ელ-ბალი]]ს (ძველი, კედელშემორტყმული ქალაქი), [[ფეს-ჯდიდი|ფეს-ჯდიდს]] (ახალი ფესი) და ფრანგების მიერ შექმნილ უახლეს ნაწილს ახალ ქალაქს (Ville Nouvelle). 

[[ფეს-ელ-ბალი]] [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] ძეგლთა სიაშია შესული. მისი მედინა, ესაზღვრება მსოფლიოში უდიდეს ავტომობილთანაგ თავისუფალ არეალს. ფესში მდებარე [[ალ-კარაუინის უნივერსიტეტი]] [[859]] წელს დაარსდა და მსოფლიოში უძველეს, დღემდე მოქმედ უნივერსიტეტად მიიჩნევა. ქალაქს ხშირად დასავლეთის „[[მექა]]ს“ და აფრიკის „[[ათენი|ათენს“]] უწოდებენ. 


== ისტორია ==
{{მთავარი|ფეს-ელ-ბალი}}
ქალაქი [[789]] წელს, მდინარე ფესის მარჯვენა სანაპიროზე [[ისიდიდების დინასტია|ისდისიდთა დინასტიის]] ფუძემდებელმა, [[ირდის I]]-მა დააარსა. მშენებლობები მდინარის მოპირდაპირე მხარეს მისმა ვაჟმა, [[ირდის II]]-მ გააგრძელა. ასე წარმოიქმნა მდინარის სხვადასხვა მხარეს მდებარე ორი დამოუკიდებელი ქალაქი, რომლებიც [[XI საუკუნე]]ში შეერთდნენ.

== დამეგობრებული ქალაქები ==
ფესი დამეგობრებულია შემდეგ ქალაქებთან:

*{{flagicon|FRA}} [[მონპელიე]], საფრანგეთი, 1961-დან
*{{flagicon|FRA}} [[სტრასბურგი]], საფრანგეთი, 1961-დან
*{{flagicon|ITA}} [[ფლორენცია]], იტალია, 1961-დან
*{{flagicon|TUN}} [[კაირუანი]], ტუნისი, 1965-დან
*{{flagicon|ALG}} [[ტლემსენი]], ალჟირი, 1969-დან
*{{flagicon|SEN}} [[სენ-ლუი (სენეგალი)|სენ-ლუი]], სენეგალი, 1979-დან
*{{flagicon|ESP}} [[კორდობა (ესპანეთი)|კორდობა]], ესპანეთი, 1982-დან
*{{flagicon|PLE}} {{flagicon|ISR}} [[იერუსალიმი]], პალესტინა/ისრაელი <small>''(1982-დან) (ხელი მოეწერა პალესტინის მხარესთან)''<ref>{{Cite web |url=http://www.portaildefes.ma/portal/media-type/html/user/anon/page/jumelage.psml/portlet/topicSideMenu?noteid=2812 |publisher=Fes city |accessdate=2010-12-10 |title=Jumelage |archiveurl=https://www.webcitation.org/618xbbmnf?url=http://www.portaildefes.ma/portal/media-type/html/user/anon/page/jumelage.psml/portlet/topicSideMenu?noteid=2812 |archivedate=2011-08-23 }}</ref><ref>Portal of Fes [http://www.portaildefes.ma/portal/media-type/html/user/anon/page/jumelage.psml/portlet/topicSideMenu?noteid=2812 Partnercities] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110614230939/http://www.portaildefes.ma/portal/media-type/html/user/anon/page/jumelage.psml/portlet/topicSideMenu?noteid=2812 |date=2011-06-14 }}, visited 26 July 2011</ref></small>
*{{flagicon|TUR}} [[იზმირი]], თურქეთი, 1995-დან<ref>{{cite web| url = http://www.izmir-yerelgundem21.org.tr/kardes.htm| title = Sister cities of İzmir (1/7)| author = | publisher = | accessdate = 2008-11-01| language = Turkish| archiveurl = https://web.archive.org/web/20090105165403/http://www.izmir-yerelgundem21.org.tr/kardes.htm| archivedate = 2009-01-05}}</ref></small>
*{{flagicon|BFA}} [[ბობო-დიულასო]], ბურკინა-ფასო, 2003-დან
*{{flagicon|KOR}} [[სუვონი]], სამხრეთი კორეა, 2003-დან
*{{flagicon|POR}} [[კოიმბრა]], პორტუგალია<ref name="Coimbra Twinning">{{cite web|url=http://www.cm-coimbra.pt/index.php?option=com_content&task=view&id=62&Itemid=128|title=Acordos de Geminação|publisher=© 2009 [http://www.cm-coimbra.pt/ Câmara Municipal de Coimbra]&nbsp;– Praça 8 de Maio&nbsp;– 3000-300 Coimbra |language=Portuguese|accessdate=2009-06-25}}</ref>
*{{flagicon|PAK}} [[ლაჰორი]], პაკისტანი
*{{flagicon|PAK}} [[მულტანი]], პაკისტანი
*{{flagicon|MEX}} [[პუებლა (ქალაქი)|პუებლა]], მექსიკა

== ლიტერატურა ==
*{{Citation |publisher = ETH Zürich |isbn = 3728119725 |publication-place = Zürich |title = Urban Form in the Arab World |author = Stefano Bianca |publication-date = 2000 |id = 0500282056 |chapter = Case Study 3: Fez }}
*{{cite book |title=Historic Cities of the Islamic World |editor=C. Edmund Bosworth |year=2007 |publisher=Koninklijke Brill |location=Leiden |chapter= Fez }}
*{{Citation |publisher = ABC-CLIO|publication-place = Santa Barbara, USA |editor1 = Michael R.T. Dumper |editor2=Bruce E. Stanley |title = Cities of the Middle East and North Africa |publication-date = 2008 |chapter=Fez }}
*{{cite book |chapter=Fez |title=Grove Encyclopedia of Islamic Art & Architecture |year=2009 |publisher=Oxford University Press }}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons category|Fes}}
{{მსოფლიო მემკვიდრეობა|170}}
*[http://wikitravel.org/en/Fes ფესის ტურისტული გზამკვლევი ვიკითრეველისგან]
*[http://www.villefes.com/ Fez City] Fez Portal
*[http://www.fes-culture.ma/ complexe culturel de fes] '''complexe culturel de fes''', Morocco
*[http://www.fes-city.com/ The portal of Fès] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110717073630/http://www.fes-city.com/ |date=2011-07-17 }}
*[http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=128363867 The Fes Festival: Sacred Music From Around The World]

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}
{{მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები მაროკოში}}

[[კატეგორია:მაროკოს ქალაქები]]
[[კატეგორია:მსოფლიო მემკვიდრეობის ძეგლები მაროკოში]]