იხილეთ წყარო გვერდისთვის ფიჭვნარი (ქობულეთი)

{{მმ*|ფიჭვნარი (მრავალმნიშვნელოვანი)}}
'''ფიჭვნარი ''' — არქეოლოგიური ძეგლი [[საქართველო]]ში, ქალაქ [[ქობულეთი|ქობულეთში]], მის ჩრდილოეთ ნაწილში. აღმოჩენილია სხვადასხვა პერიოდის არქეოლოგიური ძეგლთა დიდი ჯგუფი. უძველესია ადგილ ისპანის ტორფქვეშა ნამოსახლარი, რომელიც ადრინდელი [[ბრინჯაოს ხანა]]ს მიეკუთვნება და 2 ქრონოლოგიურ ჰორიზონტს შეიცავს. დასახლება წარმოქმნილია [[ძვ. წ. IV ათასწლეული]]ს II ნახევარში, მიუტოვებიათ [[ძვ. წ. III ათასწლეული]]ს II ნახევარში. გამოვლენილია ადგილობრივი [[კერამიკა]], ყუამილიანი ცულების ჩამოსასხმელი ყალიბები და ამგვარივე ცულის ხის მოდელი, ტიგელებისა და საბერველების საქშენი მილების [[თიხა|თიხის]] მოდელები, თიხის მცირე ზომის ქანდაკებები, კაჟის ისრისწვერები, [[მტკვარ-არაქსის კულტურა|მტკვარ-არაქსის კულტურის]] სათუნეო ნაწარმის ნატეხები და ა. შ. ქვედა ჰორიზონტის სახლები (ჯარგვალები) უშუალოდ სილაზე დგას, ხოლო ზედა ჰორიზონტისა ხიმინჯებზე შემდგარ ბაქნებზეა გამართული. ქრონოლოგიურად ისპანის მომდევნოა მის ჩრდილოეთით, [[მდინარე]] [[ოჩხამური (მდინარე)|ოჩხამურის]] ნაპირას გამოვლენილი ნამჭედურის გორანამოსახლარი. იგი შუა ბრინჯაოს ხანის მიწურულს წარმოქმნილა და [[ძვ. წ. II საუკუნე]]მდე უარსებია. ნამჭედურის გარშემო და [[ჩოლოქი|ჩოლოქ]]-ოჩხამურის შესართავთან სხვა [[ნამოსახლარი|ნამოსახლარებია]], ხოლო შავიზღვისპირულ ტერასზე — ძვ. წ. VIII—VII საუკუნეების დიუნური სადგომები. ძვ. წ. VI—V საუკუნეებში ამ დასახლებათა ბაზაზე წარმოქმნილია ქალაქური ტიპის დასახლება, სადაც ძვ. წ. V საუკუნეში ბერძნული თემიც გაჩენილა. ფიჭვნარში ანტიკური ნაქალაქარზე ერთმანეთის გვერდით არის კოლხური თემებსა და ბერძნული თემის ვრცელი [[სამაროვანი|სამაროვნები]], იქვეა ელინური ხანის სამაროვნებიც. ანტიკური ქალაქის აკროპოლისი ნამჭედურის გორა ნამოსახლარზე მოუწყვიათ, იგი თხრილითა და ხის ზღუდით გაუმაგრებიათ. წინაანტიკური და ანტიკური ხანის ფენები წარმოდგენილია მდინარე ოჩხამურისა და მდინარე ჩოლოქის შესართავის ზოლში რამდენიმე ასეულ ჰექტარზე. ქალაქის ნავთსაყუდლის მოვალეობას მდინარეთა კალაპოტები ასრულებდა. ფიჭვნარში მოსახლე თემები ადრიდანვე დაწინაურებულან სასოფლო-სამეურნეო წარმოებაში, მელითონეობაში, მეთუნეობასა და [[თევზჭერა]]ში. ადრინდელი რკინის ხანაში აქ მოპოვებული მაგნეტიტური სილისაგან რკინა-ფოლადს წურავდნენ და ფართოდ იყენებდნენ. ამგვარი სამეურნეო და კულტურული ცხოვრების იყო ძვ. წ. V საუკუნეში ფიჭვნარში ბერძენი მოახალშენეების დამკვიდრებაც. აღმოჩენილი მასალა მიუთითებს ძვ. ფიჭვნარელების სავაჭრო-ეკონომოკურ კავშირზე ანტიკური სამყაროს დიდ საწარმოო ცენტრებთან, კერძოდ, მცირე აზიის, ეგეიდის, ჩრდილოეთ შავიზღვისპირეთის, კავკასიის იბერიის (ქართლის) და სხვა რეგიონების ქალაქებთან. ფიჭვნარსა და მის მიმდებარე ზოლს მოკლე ისტოტორიულ მონაკვეთში (5000—6000 წელი) არაერთხელ განუცდია გეომორფოლოგიური ცვლილებები, რაც მსოფლიო ოკეანის დონის რყევებთან იყო დაკავშირებული. სწორედ ერთ-ერთ ასეთ პროცესს, კერძოდ, ე. წ. ლაზურ ტრანსგესიას უკავშირდება ძვ. წ. II—I საუკუნეებში ფიჭვნარის მიტოვება.

==ლიტერატურა==
{{ქსე|10|340|ხახუტაიშვილი დ.}}
*{{წიგნი|სათაური=„საქართველოს არქეოლოგია“|გამომცემლობა=თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა|წელი=1959|ადგილი=თბილისი|გვერდები=223-225|პასუხისმგებელი=რედ: [[ანდრია აფაქიძე|აფაქიძე ა.]]}}
*''კახიძე ა.,'' აღმოსავლეთ შავიზღვისპირეთის ანტიკური ძეგლები, ბათ., 1975;
*''მისივე'', საქართველოს ზღვისპირეთის ანტიკური ხანის ქალაქები, თბ., 1971;

==რესურსები ინტერნეტში==
*{{საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობა|13479}}

[[კატეგორია:ქობულეთის მუნიციპალიტეტის არქეოლოგიური ძეგლები]]
[[კატეგორია:კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები აჭარის ავტონომიურ რესპუბლიკაში]]