იხილეთ წყარო გვერდისთვის ქართლის სამეფო

{{მრავალმნიშვნელოვნება**|ფეოდალურ სახელმწიფოს (1484–1762)|იბერიის (ქართლის) სამეფოს|იბერია}}
{{ინფოდაფა ყოფილი ქვეყანა
|სახელი                         =ქართლის სამეფო
|მშობლიური სახელი                      =
|სტატუსი                           = 
|ჰიმნი                             =
|დროშა                             =
|დროშის აღწერა                   = 
|გერბი                             =Coat of arms of Kartli Georgia.png
|გერბის აღწერა                  = [[საქართველოს გერბი|გერბი]]
|რუკა                            = Kingdom_of_Georgia_after_dissolution_as_a_unified_state,_1490_AD.svg
|აღწერა                         = ქართული სამეფო-სამთავროების რუკა
|p1                               = ერთიანი საქართველო
|flag_p1                          =  Kartli - drosha jvari.svg
|p2                               = 
|flag_p2                          = 
|p3                               =
|flag_p3                          = 
|p4                               = 
|flag_p4                          = 
|შექმნილია                       =[[1484]]
|ლიკვიდერებულია                    =[[1762]]
|s1                               = ქართლ-კახეთის სამეფო
|flag_s1                          = Coat of arms of Kingdom of Kartli-Kakheti.svg
|s2                               = 
|flag_s2                          = 
|s3                               = 
|flag_s3                          = 
|s4                               = 
|flag_s4                          = 
|s5                               =  
|flag_s5                          = 
|s6                              =  
|flag_s6                          = 
|s7                               = 
|flag_s7                         = 
|s8                              =  
|flag_s8                          = 
|s9                              = 
|flag_s9                          =
|s10                               = 
|flag_s10                          = 
|s11                               =  
|flag_s11                          = 
|s12                              =  
|flag_s12                          = 
|s13                               = 
|flag_s13                          = 
|s14                               =  
|flag_s14                          =
|s15                               =  
|flag_s15                          =
|დევიზი                            =
|დედაქალაქი                          =[[თბილისი]]
|ქალაქები                           =
|ენა                             = [[ქართული ენა|ქართული]]
|ვალუტა                           =
|ფართობი                          =
|მოსახლეობა                        =
|მართველობის ფორმა                =[[მონარქია]]
|დინასტია                         =
|მმართველის ტიტული                 = 
|მმართველი1                       = 
|მმართველი1 წელი                = 
|მმართველის ტიტული2                = 
|მმართველი2                      = 
|მმართველი2 წელი                      = 
|მმართველის ტიტული3                 = 
|მმართველი3                       = 
|მმართველი3 წელი                     = 
|მმართველის ტიტული4              = 
|მმართველი4                       = 
|მმართველი4 წელი                    =  
|მმართველის ტიტული5               = 
|მმართველი5                       =  
|მმართველი5 წელი                     =
|მმართველის ტიტული6              =  
|მმართველი6                       =  
|მმართველი6 წელი                  = 
|მმართველის ტიტული7              =  
|მმართველი7                       =  
|მმართველი7 წელი                  = 
|მმართველის ტიტული8            =  
|მმართველი8                     =  
|მმართველი8 წელი                  = 
|რელიგია                          =[[მართლმადიდებლობა]]
|დამატებითი პარამეტრი1         =
|პარამეტრის შიგთავსი1            =
|ეტაპი1                            =[[კონსტანტინე II (ქართლის მეფე)|კონსტანტინე II]]
|თარიღი1                            =1479–1505
|წელი1                             =
|ეტაპი2                            =[[თეიმურაზ II]]
|თარიღი2                            =1744–1762
|წელი2                             =
|ეტაპი3                            =
|თარიღი3                            =
|წელი3                             =
|ეტაპი4                            =
|თარიღი4                            =
|წელი4                             =
|ეტაპი5                            =
|თარიღი5                            =
|წელი5                             =
|ეტაპი6                            =
|თარიღი6                            =
|წელი6                             =
|დამატებითი პარამეტრი2         =
|პარამეტრის შიგთავსი2         =
|წინა                               =
|წინამორბედი1                               =
|წინამორბედი2                               =
|წინამორბედი3                               =
|წინამორბედი4                               =
|წინამორბედი5                               =
|წინამორბედი6                               =
|წინამორბედი7                               =
|შემდეგი                            =
|მემკვიდრე1                               =
|მემკვიდრე2                               =
|მემკვიდრე3                               =
|მემკვიდრე4                               =
|მემკვიდრე5                               =
|მემკვიდრე6                               =
|მემკვიდრე7                               =
|სქოლიო                             =
}}
{{საქართველოს სახელმწიფოებრიობა}}
'''ქართლის სამეფო''' — ფეოდალური სახელმწიფო [[1484]]–[[1762]] წლებში, რომელიც [[საქართველოს სამეფო]]ს დაშლის შედეგად ჩამოყალიბდა. სამეფოს დედაქალაქი იყო [[თბილისი]].

==ისტორია==
თითქმის ორნახევარი საუკუნის განმავლობაში უცხოელ დამპყრობთა განუწყვეტელი შემოსევებით ეკონომიკურად და პოლიტიკურად დასუსტებულ საქართველოს XV საუკუნის შუა წლებში ახალი აგრესიული სახელმწიფო [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთი]] დაუმეზობლდა. საქართველოში გაძლიერდა შინაფეოდალური ომები. 1463 საქართველოს მეფე [[გიორგი VIII]] [[ჩიხორის ბრძოლა|ჩიხორის ბრძოლაში]] (ახლანდელი [[ჩხარი|ჩხარის]] ჩრდილო-აღმოსავლეთით) დაამარცხა ბაგრატ ბაგრატიონმა, რომელმაც თავი [[იმერეთის სამეფო|იმერეთის]] მეფედ გამოაცხადა (შემდეგში [[ქართლ-იმერეთის სამეფო|ქართლ-იმერეთის]] მეფე [[ბაგრატ VI]]). 1465 [[სამცხე-საათაბაგო|სამცხე-საათაბაგოს]] მთავარმა [[ყვარყვარე II ჯაყელი|ყვარყვარე II-მ]] გიორგი VIII ტყვედ ჩაიგდო. ამით ისარგებლა ბაგრატმა, რომელმაც 1466 ქართლი დაიჭირა და თავი მეფეთა მეფედ გამოაცხადა. ტყვეობიდან განთავისუფლებულმა გიორგი VIII-მ ვერ შეძლო ტახტის დაბრუნება, კახეთში გადავიდა და საფუძველი ჩაუყარა [[კახეთის სამეფო|კახეთის სამეფოს]] დამოუკიდებელ არსებობას. ქართლისა და იმერეთის მეფე გახდა ბაგრატ VI (1466–1478) ქართლ-იმერეთის სამეფოში შინაფეოდალური ბრძოლები გრძელდებოდა მეფე [[კონსტანტინე II (ქართლის მეფე)|კონსტანტინე II-ის]] (1478–1505) დროსაც. 1483 [[არადეთის ბრძოლა|არადეთის ბრძოლაში]] ყვარყვარე II-მ დაამარცხა კონსტანტინე II, ამით ისარგებლა ბაგრატ VI-ის ძემ [[ალექსანდრე II, ბაგრატ VI-ის ძე|ალექსანდრემ]] და 1484 თავი დასავლეთ საქართველოს მეფედ გამოაცხადა. კონსტანტინე II-ის ცდა, აღედგინა ქართლ-იმერეთის ერთიანობა, 1489 მარცხით დამთავრდა. ასე ჩაეყარა საფუძველი ქართლის სამეფოს დამოუკიდებელ არსებობას. 

XV საუკუნის 90-იანი წლების დასაწყისში [[კონსტანტინე II (ქართლის მეფე)|კონსტანტინე II]] და ქართლის სამეფოს სხვა პოლიტიკური მოღვაწენი იძულებული გახდნენ შერიგებოდნენ შექმნილ ვითარებას, ზავი დაედოთ კახეთისა და იმერეთის მეფეებთან და ათაბაგთან. სამცხე-საათაბაგო თუმცა ქართლის სამეფოს შემადგენლობაში შედიოდა, მაგრამ ფაქტობრივად სამთავრო იყო. სამეფო სამთავროებს შორის ბრძოლა გრძელდებოდა. 1513 წელს ქართლის სამეფომ კახეთის სამეფო დაიპყრო,მაგრამ ქართლ-კახეთის გაერთიანებულმა სამეფომ მხოლოდ 1513–1520 წლებამდე იარსება. მას ბოლო მოუღო [[სეფიანთა იმპერია|სპარსეთის]] და [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის]] აგრესიამ. 1518 წელს ქართლის სამეფო იძულებული გახდა მიეღო სპარსეთის იმპერიის ვასალობა. 1520 წელს კახეთის დამოუკიდებელი სამეფო კვლავ აღდგა. სამეფო-სამთავროთა გაერთიანებისათვის ბრძოლის მარცხი იმითაც იყო გაპირობებული, რომ სხვა სამეფოები ქართლის სამეფოს პირველობას არ უთმობდნენ. ქართლის სამეფო ცდილობდა თავი დაეღწია სპარსეთის ვასალობისაგან. ამის გამო 1522 წელს ქართლს [[ყიზილბაშები|ყიზილბაშთა]] ლაშქარი შემოესია. დამპყრობლებმა [[თელეთის ბრძოლა|თელეთის ბრძოლის]] შემდეგ დაიკავეს ქალაქი [[თბილისი]]. 1524 წელს ირანში შინაური ბრძოლის გამწვავების პირობებში ქართლის სამეფომ თბილისი დაიბრუნა და, როგორც ჩანს, ვასალობისაგან განთავისუფლდა. ამ დროიდან 16 წლის განმავლობაში ქართლის სამეფო ფაქტობრივად სუვერენული სახელმწიფო იყო. 1541–1554 წლებში ირანის შაჰი [[თამაზ I]] ოთხჯერ შემოესია ქართლს. თბილისი აიღო და ქალაქში ყიზილბაშთა გარნიზონი ჩააყენა. ქართლის მეფემ [[ლუარსაბ I]]-მა (1527–1556) პარტიზანული ბრძოლა გააჩაღა. 1547 წლის იანვარში შაჰი მეორედ შეესია ქართლს, მოარბია [[ჯავახეთი]], რომელიც ქართლის სამეფოს შემადგენლობაში შედიოდა და ათაბაგ [[ქაიხოსრო II|ქაიხოსრო II]]-ს დაუმორჩილა, მაგრამ ქართლი ბრძოლას განაგრძობდა. ლუარსაბმა კვლავ დაიბრუნა ჯავახეთი. 

XVII საუკუნის 30-იანი წლებიდან ქართლის სამეფოს მართავდნენ [[სპარსეთის იმპერია|სპარსეთის შაჰის]] მიერ დანიშნული ხანები. 1735-1744 წლებში დამყარებული იყო პირდაპირი სპარსული მმართველობა [[ყიზილბაშობა|ყიზილბაშობის]] სახით. ყიზილბაშობას ბოლო მოუღო [[ქართლის აჯანყება]]მ, რომელიც ერთდროულად იყო ქართული სამეფოების შიდაომი და ოსმალეთისა და სპარსეთის იმპერიების ბრძოლა ქართლის დასაუფლებლად. აჯანყება დამარცხდა, მაგრამ [[ნადირ-შაჰი]] იძულებული გახდა [[ავტონომია]] მიეცა ქართლის სამეფოსთვის. დიდი ხნის შემდეგ ქრისტიანულად ხელდასმული მეფე გახდა [[თეიმურაზ II]], რომელიც 1744 წელს სვეტიცხოველში ეკურთხა ქართლის მეფედ. ამავდროულად [[კახეთის სამეფო]]ს ტახტი დაიკავა თეიმურაზის შვილმა [[ერეკლე II]]-მ. თეიმურაზისა და ერეკლეს პოლიტიკის და სამხედრო კამპანიების შედეგად ქართლის სამეფოს გავლენის ქვეშ მოექცნენ [[ყაზახი (მხარე)|ყაზახის მხარე]], [[ერევნის სახანო|ერევნის]], [[განჯის სახანო|განჯისა]] და [[ნახიჩევანის სახანო|ნახიჩევანის]] სახანოები, უშუალოდ სამეფოს საზღვრებში მოექცა [[შამშადინის რაიონი|შამშადილი]]. ქართლისა და კახეთის სამეფოს გაერთიანებულმა ძალებმა 1752 წელს [[ყირხბულახის ბრძოლა]]ში დაამარცხეს პუშტუნების სამხედრო ლიდერი [[აზატ-ხანი]] და განამტკიცეს ჰეგემონია კავკასიაში.

==ქართლის მეფეები==
{{მთავარი|ქართლის მეფეები}}

==ლიტერატურა==
{{ქსე|10|466-469|გუჩუა ვ.}}

{{ისტორიული ქართული სახელმწიფოები}}
{{პორტალი საქართველოს ისტორია}}

[[კატეგორია:ქართლის სამეფო|*]]