იხილეთ წყარო გვერდისთვის ქემალფაშა (ართვინი)

{{ინფოდაფა დასახლება
|სტატუსი                  = ქალაქი
|ქართული სახელი        = ქემალფაშა
|მშობლიური სახელი   =Kemalpaşa
|ქვეყანა                  = თურქეთი
|დაქვემდებარება = 
|პანორამა =Kemalpaşa, view from mountain.jpg
|პანორამის სიგანე =
|წარწერა = <center>ქემალფაშის ხედი</center> 
|დროშა                    = 
|დროშწარწ               = 
|გერბი                  =
|გერბწარწ                =
|გერბის სიგანე            = 
|დროშის სიგანე            = 
|ჩარჩო                   = 
|ქვეყნის რუკა2 =
|ქვეყნის რუკის ზომა2 = 
|წარწერა2=
|lat_dir = N |lat_deg =  41|lat_min = 29 |lat_sec = 
|lon_dir = E |lon_deg =  41 |lon_min = 31 |lon_sec = 
|CoordAddon             = type:city(40361)_region:
|CoordScale             = 
|ქვეყნის რუკის ზომა     =
|ქვეყნის რუკა=
|რეგიონის რუკის ზომა    = 
|რეგიონის რუკა=
|რაიონის რუკის ზომა     = 
|რეგიონის ტიპი             = პროვინცია
|რეგიონი                  =   ართვინი
|რეგიონი ცხრილში        = 
|შიდა დაყოფა = 
|რაიონის ტიპი             =  რაიონი
|რაიონი                   =  ქემალფაშის რაიონი (ართვინი)
|მმართველის ტიპი        = 
|მმართველი                   = 
|დაარსების თარიღი      = 
|პირველი ხსენება       = 
|წინა სახელები           = მაკრიიალი
|სტატუსი-დან                = 1987
|ფართობი                 = 
|სიმაღლის ტიპი= ზღვის დონე{{!}}ზღვის დონიდან 
|დასახლების ცენტრის სიმაღლე= 10 მ
|კლიმატი=
|ოფიციალური ენა=
|მოსახლეობა              = 4 894
|აღწერის წელი           = 2011
|სიმჭიდროვე              = 
|აგლომერაცია            = 
|ეროვნული შემადგენლობა    = 
|სარწმუნოებრივი შემადგენლობა =
|ეთნოქორონიმი =
|დროის სარტყელი            = 
|DST                     = 
|სატელეფონო კოდი          =466 
|საფოსტო ინდექსი         = 08610
|საავტომობილო კოდი=08
|საიტი                    =kemalpasa.bel.tr/
|კატეგორია ვიკისაწყობში =Kemalpaşa (Artvin)
|add1n= 
|add1=
}}
'''ქემალფაშა''' ({{lang-tr|Kemalpaşa}}; ძვ. სახელწოდება — ''მაკრიალი'',<ref>ლ. თოიძე, ინტერვენციას, ოკუპაციაც, ძალდატანებითი გასაბჭოებაც, ფაქტობრივი ანექსიაც, თბ., 1991, გვ., 197</ref> ადგილობრივი ლაზები ''ნოღედსაც'' უწოდებენ) — [[ქალაქი]] [[თურქეთი|თურქეთში]], [[ართვინის პროვინცია|ართვინის პროვინციის]] [[ქემალფაშის რაიონი (ართვინი)|ქემალფაშის რაიონში]] [[თურქეთის რაიონები|რაიონში]]. მდებარეობს [[შავი ზღვა|შავი  ზღვის]] სანაპიროზე, [[სარფი|სარფის სასაზღვრო-გამშვები პუნქტიდან]] 5 კილომეტრში. მოსახლეობა 4 894 ადამიანი ([[2011]] წ.)<ref>{{cite web|url=http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=08&p_yil=2011&p_dil=2&desformat=html|title=Turkstat|publisher=Turkish Statistical Institute|accessdate=2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130927130834/http://rapor.tuik.gov.tr/reports/rwservlet?adnksdb2&ENVID=adnksdb2Env&report=wa_idari_yapi_10sonrasi.RDF&p_il1=08&p_yil=2011&p_dil=2&desformat=html|archivedate=2013-09-27}}</ref>. 2017 წელს გახდა ართვინის პროვინციის რაიონი.<ref>[https://www.milliyet.com.tr/gundem/yeni-khk-ile-iki-belde-ilce-yapildi-buyuk-sevinc-yasadilar-2508386 "Yeni KHK ile iki belde ilçe yapıldı!"]</ref>

== ისტორია ==
სასაზღვრო ზონაში მდებარე მაკრიალი სხვადასხვა ეპოქაში მოიაზრებოდა ჭანეთსა და კლარჯეთში, ზღვისპირისა და გონიას მიკროპროვინციებში.

არის მოსაზრება, რომ მაკრიალი არის პტოლემაიოსთან (II ს.) დამოწმებული პუნქტი ქსილინე. ტოპონიმი, რომელიც შესაძლოა მაკრონების ტომის სახელწოდებასთან იყოს დაკავშირებული. წერილობით წყაროებში პირველად გვხვდება მიქელ პანარეტოსთან (XIV ს.) მაკროსეგიალოსი/მაკრეგიალუსი („გრძელი სანაპირო“) ფორმით, რაც ადგილ. სახელის ბერძნულად გადააზრების გზით უნდა იყოს მიღებული. ავტორის მიხედვით, ამ ადგილს ორი დინასტიური ქორწინების ფაქტი უკავშირდება: 1367 ივნისში ლაზიკეში, მაკრიალში, „ხმელეთითა და ზღვით“ ჩავიდა ტრაპიზონის იმპერატორის, ალექსი III-ის ამალა, რ-მაც საქართველოს მეფე ბაგრატ V-ს იმპერატორის ქალიშვილი ანა მიათხოვა (კონტექსტიდან ჩანს, თითქოს ჯვრისწერა/ქორწილი აქვე შედგა); 1377 მაკრიალში გაატარა ზაფხული იმავე ალექსი III-მ. გონიიდან დავით IX-ის ასულის (ბაგრატის დის), გულქან-ხათუნის ჩასვლის შემდეგ ამალა ტრაპიზონისკენ დაიძრა, სადაც მას ევდოკია უწოდეს და უფლისწულ მანუელზე (შემდგომში – იმპერატორი მანუელ III) დააქორწინეს. აღნიშნული ცნობებიდან ირკვევა, რომ მაკრიალი არა მხოლოდ სასაზღვრო ზონაა ტრაპიზონის იმპერიასა და საქართველოს სამეფოს შორის (ამ უკანასკნელის შემადგენლობაში), არამედ პრაქტიკული საგზაო კვანძია რეგიონის სახმელეთო და საზღვაო მიმოსვლაში.

ერთიანი საქართველოს სამეფოს დაშლის შემდეგ მაკრიალი შედიოდა [[იმერეთის სამეფო]]ში, [[სამცხე-საათაბაგო]]სა და [[გურიის სამთავრო]]ებში; ხოლო 1551 წელს ოსმალეთის მიერ მისი დაპყრობის შემდეგ – ტრაპიზონის ვილაიეთის არქაბეს ყაზას გონიას ნაჰიეში; 1879 წლიდან – რუსეთის იმპერიის ([[ბათუმის ოკრუგი]]ს გონიას უბანი), [[პირველი მსოფლიო ომი]]ს პერიოდში, [[1915]] წელს, დაიპყრო [[რუსეთის იმპერია]]მ. [[1918]]-[[1921]] წლებში იყო [[საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა|საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკის]] შემადგენლობაში, 1921-იდან კი თურქეთის შემადგენლობაშია. ქალაქის სტატუსი მიიღო [[1987]] წელს<ref>[http://kemalpasa.bel.tr/ Mayor’s page]</ref>. 

==ღირსშესანიშნაობები==
{{მთავარი|მაკრიალის ეკლესია}}
[[ფაილი:Makriali St. George Georgian Church, Hopa dist., Lazistan - მაკრიალის წმ. გიორგი, ოხვამე.JPG|მინი|მაკრიალის კომპლექსი]]
მაკრიალის სიძველეებიდან აღსანიშნავია ზღვის სანაპიროზე მდებარე კომპლექსი, რომელიც შედგება დარბაზული ტიპის ეკლესიისაგან და მასზე დასავლეთიდან მიყრდნობილი 3-სართულიან ოთხკუთხა კოშკისგან (სიმაღლე – 12 მ). სართულები კამარებითაა გადახურული. ნაგებია ძირითადად რიყის ქვით. კუთხეებში გამოყენებულია აგური, აგრეთვე კერამიკული ფრაგმენტები – ამფორები, დოქები, წყალგაყვანილობის მილები და სხვა, რომლებიც უფრო ადრეული (სავარაუდოდ, გვიანრომაული) პერიოდისაა. კოშკის ქვედა დონეზე შეინიშნება ქვიშაქვის კვადრები, ასევე მეორადი გამოყენების შედეგად მოხვედრილი. სავარაუდოდ, კოშკი თავდაცვითი ნაგებობის გარდა ერთგვარი ორიენტირიც („შუქურა“) უნდა ყოფილიყო.

== გალერეა ==
<gallery>
ფაილი:Bridge of Kemalpasa.jpg|<center>ძველი ხიდი ქემალფაშაში<br /><small>ჯაბა ლაბაძის ფოტო</small></center> 
ფაილი:Mosque of Kemalpasa.jpg|<center>ქემალფაშის მეჩეთი<br /><small>ჯაბა ლაბაძის ფოტო</small></center> 
ფაილი:Sarp Hotel - Kemalpasa.jpg|<center>სასტუმრო სარფი ქემალფაშაში<br /><small>ჯაბა ლაბაძის ფოტო</small></center> 
ფაილი:Kemalpasa.jpg|<center>ქემალფაშის ერთ-ერთი დასახლების ხედი<br /><small>ჯაბა ლაბაძის ფოტო</small></center>
</gallery>

==ლიტერატურა==
*მიქელ პანარეტოსი, ამბავი ტრაპიზონის მეფეების დიდი კომნენოსებისა..., გეორგიკა, ბიზანტიელი მწერლების ცნობები საქართველოს შესახებ, ს. ყაუხჩიშვილმა გამოც., ტ. 7, თბ., 1967.
*ისტორიული ჭანეთის აღმოსავლეთ ნაწილში დაცული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები, რედ. შ. მამულაძე, ე. კახიძე, ბათ., 2014; 
*ტაო-კლარჯეთი, ისტორიისა და კულტურის ძეგლები, კატალოგი, რედ. ბ. კუდავა, თბ., 2018.

==რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://kemalpasa.bel.tr/ ქალაქის ოფიციალური საიტი]
* [https://georgianencyclopedia.ge/ka/form/29637 ბ. კუდავა, ენციკლოპედია „საქართველო“]

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ქემალფაშის რაიონი}}
{{ართვინის პროვინციის რაიონები}}

[[კატეგორია:თურქეთის ქალაქები]]