იხილეთ წყარო გვერდისთვის შანხაი

{{ინფოდაფა დასახლება}}
'''შანხაი''' (ჩინ.: 上海, Shànghǎi) — [[ჩინეთი]]ს უდიდესი ქალაქი. შანხაი ქვეყნის უმნიშვნელოვანესი კულტურული, კომერციული, ფინანსური, ინდუსტრიული და საკომუნიკაციო ცენტრია. მდებარეობს მდინარე [[იანძი]]ს დელტაში. აღმოსავლეთ ჩინეთის ზღვიდან 50 კმ. შანხაი ჩინეთის ერთ-ერთი მუნიციპალიტეტია, რომელსაც პროვინციის დონის სტატუსი აქვს. შანხაიში მდებარეობს ასევე მსოფლიოს ყველაზე დატვირთული საზღვაო პორტი [[სინგაპური]]სა და [[როტერდამი]]ს შემდეგ. არის საავტომობილო და სარკინიგზო გზების კვანძი, განვითარებულია [[მრეწველობა]]. მოქმედებს განათლების და კულტურის დაწესებულებები. შემორჩენილია XVI-XIX საუკუნეების არქიტექტურული ძეგლები.

თავდაპირველად ერთი მიყრუებული მეთევზეთა სოფელი, შანხაი ჩინეთის უმნიშვნელოვანესი ქალაქი გახდა მე-20 საუკუნის დასაწყისში. ეს იყო ჩინეთის პოპულარული კულტურის, ინტელექტუალური გაცვლისა და პოლიტიკური ინტრიგების ცენტრი. [[1949]] წლის შემდეგ ქალაქის ცხოვრების რიტმი შენელდა მთავრობის მიერ შემოღებული მძიმე გადასახადების გამო. [[1992]] წლიდან შანხაიმ სწრაფი განვითარება დაიწყო და მალევე გაასწრო შენჟენსა და გუანჯჟოუს და გახდა ჩინეთის ეკონომიკური ზრდის ფორპოსტი. 

== სახელწოდება==
[[ფაილი:Shanghainame.png|60px]]
ორი [[იეროგლიფი]] ქალაქის სახელწოდებაში (მარცხნივ) ნიშნავს „ზღვა-ზე“. ადგილობრივად ის წარმოითქმის როგორც ''ზონ-ჰე'' /zɑ̃.'he/. ქალაქის სახელწოდების ყველაზე ადრეული წყარო სონის დინასტიიდან მოდის (მე-11 საუკუნე), რომელიც მდინარის პირას მდებარე სავაჭრო ქალაქს ერქვა. სახელის მნიშვნელობა დღემდე ისტორიკოსთა შორის კამათის საგანია, თუმცა ზოგიერთ წყაროზე დაყრდნობით ის უნდა ნიშნავდეს „ზღვის ზემო მისაღწევს“ (海之上洋). თუმცა მანდარინის ენაზე ის უნდა ნიშნავდეს „ზღვაზე გასვლას“, რაც უფრო მისაღებია ქალაქის საზღვაო პორტის მდებარეობისთვის.

ქალაქს მრავალი მეტსახელი ჰქონია წარსულში, მათ შორის „აღმოსავლეთის პარიზი“, „აღმოსავლეთის დედოფალი“, „აღმოსავლეთის მარგალიტი“, და „აზიის ბოზიც“ კი (ეს უკანასკნელი 1920-30-იანი წლების კორუფციის, ნარკოტიკებისა და პროსტიტუციის მოზღვავების შედეგი იყო).

== ისტორია ==
წარმოიშვა მეთევზეთა დასახლება ხუტუს ადგილას. ქალაქის ფორმირებამდე შანხაის სონიანის პროვინციის (松江縣) ნაწილი იყო, სუჟუს პრეფექტურის (蘇州府) დაქვემდებარებაში. სონგის დინასტიის (960-1279) პერიოდიდან შანხაი თანდათან უფრო საქმიანი სავაჭრო პორტი გახდა. XVI სუაკუნიდან ვაჭრობა-ხელოსნობის ცენტრი იყო. ქალაქის კედელი 1553 წელს აშენდა, რაც დღეს ქალაქის დაფუძნების თარიღად მიიჩნევა.

მე-19 საუკუნემდე შანხაი, ჩინეთის სხვა მნიშვნელოვანი ქალაქებისგან განსხვავებით, რაიმე განსაკუთრებულ როლს არ ასრულებდა. შანხაის როლი რადიკალურად შეიცვალა მე-19 საუკუნეში, როცა მისმა სტრატეგიულმა მდებარეობამ ის დასავლეთთან ვაჭრობისთვის იდეალური ადგილი გახადა. ადრეული მე-19 საუკუნის პირველი ოპიუმის ომის დროს ბრიტანეთის ჯარებს შანხაი მცირე ხნით ოკუპირებული ჰქონდათ. ომი 1842 წელს დასრულდა ნანკინის ზავით, რის შედეგადაც ზავის ქვეშ მოქცეული პორტები, შანხაის ჩათვლით, საერთაშორისო ვაჭრობისთვის თავისუფალი გახდა. 1843 წელს გაჩნდა ბრიტანული, ხოლო 1848 წელს ამერიკული დასახლება. 1849 წელს გაიხსნა ფრანგული კონცესია. 1854 წლიდან 1937 წლამდე შანხაის საბაჟოს განაგებდნენ აშშ, გაერთიანებული სამეფო და საფრანგეთი. XIX საუკუნის მეორე ნახევარში შანხაი ჩამოყალიბდა სავაჭრო-სამრეწველო ცენტრად და კოლონიალისტური სახელმწიფოების დასაყრდენად ჩინეთში. 1937-1945 წლებში ოკუპირებული იყო იაპონიის მიერ.

== გალერეა ==

<gallery>
სურათი:Shanghai Pudong Skyline.jpg|
სურათი:Shanghaihectorgarcia.jpg|
</gallery>

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{commons}}
* [http://www.shanghai.gov.cn/shanghai/node17256/index.html ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080502144753/https://www.shanghai.gov.cn/shanghai/node17256/index.html |date=2008-05-02 }}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{ჩინეთის ადმინისტრაციული დაყოფა}}

[[კატეგორია:ჩინეთის ქალაქები]]
[[კატეგორია:მსოფლიოს უდიდესი ქალაქები]]