იხილეთ წყარო გვერდისთვის შუშის სახელმწიფო ისტორიულ-არქიტექტურული ნაკრძალი

{{ინფოდაფა დაცული ტერიტორია
| სახელი = შუშის სახელმწიფო ისტორიულ-არქიტექტურული ნაკრძალი
| მშობლიური სახელი = {{lang-az|Şuşa Dövlət Tarix - Memarlıq Qoruğu}}
| IUCN-ის კატეგორია = 
| სურათი =
| წარწერა   = 
| რუკა =
| locator_x    = 
| locator_y    = 
| სათაური = 
| მდებარეობა = [[შუშის რაიონი]]
| ქვეყანა = {{დროშა|აზერბაიჯანი}}
| უახლოესი ქალაქი = [[შუშა (ქალაქი)|შუშა]]
|კოორდინატები=  
| ფართობი = 290 კმ² 
| დაარსდა = [[10 აგვისტო]] [[1977]]
| სტუმრების რაოდენობა = 
| სტუმრების წელი = 
| მმართველი ორგანო = 
| მსოფლიო მემკვიდრეობა = 
| ოფიციალური საიტი = 
}}

'''შუშის სახელმწიფო ისტორიულ-არქიტექტურული ნაკრძალი''' ({{lang-az|Şuşa Dövlət Tarix - Memarlıq Qoruğu}}) — აზერბაიჯანის სახელმწიფო ნაკრძალი და [[იუნესკო]]ს [[მსოფლიო მემკვიდრეობა|მსოფლიო მემკვიდრეობის]] საცდელ სიაში შემავალი  ძეგლი, რომელიც მდებარეობს შუშის რაიონში, ყარაბაღის რეგიონში, [[აზერბაიჯანი|აზერბაიჯანში]].<ref name="reserve">{{cite web
| title = UNESCO World Heritage - Susha historical and architectural reserve
| url=http://whc.unesco.org/en/tentativelists/1574/
| accessdate = 13 აგვისტო, 2010 }}</ref>

== მიმდინარე მდგომარეობა ==
=== 1923 წლის ხოცვა-ჟლეტა ===

ქალაქი შუშა [[1920]] წლამდე უდიდესი ქალაქი იყო ყარაბაღში, ვიდრე [[აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკა|აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის]] შეიარაღებულმა ძალები [[შუშის ხოცვა-ჟლეტა|30&nbsp;000 სომეხს არ დახოცავდნენ და გაანადგურებდნენ ქალაქის დიდ ნაწილს]]. შენობები, როგორიცაა სკოლები, ეკლესიები, სახლები, მაღაზიები და ა.შ., შეურაცხყვეს და გაძარცვეს. [[1960]]-იან წლებში ქალაქის დარჩენილი სომხური ნაწილი დაანგრიეს და ააშენეს ხრუშჩოვის ეპოქის შენობებიე. ქალაქში ეთნიკური წმენდის შედეგი იყო არქიტექტურული ძეგლების ნახევარზე მეტის დანგრევა.

1977 წლის 10 აგვისტოს ქალაქი და მისი შემოგარენი გამოცხადდა აზერბაიჯანის რესპუბლიკის ისტორიულ-არქეოლოგიურ ნაკრძალად.

=== სომხეთის ოკუპაცია ===
[[ყარაბაღის ომი]]ს მიმდინარეობისას ქალაქი დაზიანდა. შუშის ოკუპაცია [[სომხეთი|სომხური]] შეიარაღებული ნაწილების მიერ [[1992]] წლის 8 მაისს მოხდა.<ref>{{cite book|title=War Against Azerbaijan - Targeting Cultural Heritage|year=2007|isbn=978-9952-8091-4-5|url=http://www.war-culture.az/|accessdate=13 აგვისტო, 2010|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100909051605/http://www.war-culture.az/|archivedate=9 სექტემბერი, 2010}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100909051605/http://www.war-culture.az/ |date=2010-09-09 }}</ref> ომი დასრულდა სომხების გამარჯვებით, [[მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკა|მთიანი ყარაბაღის რესპუბლიკის]] დამოუკიდებლობის გამოცხადებით და მისი მიმდებარე [[აზერბაიჯანი]]ს კიდევ შვიდი რაიონის ანექსიით [[1994]] წლის მაისში.<ref>
{{cite web
| title = Armenian vandalism against monuments of Azerbaijan
| url=http://www.tezadlar.az/index.php?type=xebergoster&id=11993
| accessdate = 13 აგვისტო, 2010 }}</ref><ref>{{Cite web |url=http://azcongress.ru/2006/10/18/spasti_i_sohranit/ |title=Спасти и сохранить |accessdate=2021-10-01 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160501124552/http://azcongress.ru/2006/10/18/spasti_i_sohranit/ |archivedate=2016-05-01 }}</ref>

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:აზერბაიჯანის ნაკრძალები]]