იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჩერქეზები

{{ინფოდაფა ეთნიკური ჯგუფი
|ჯგუფი      = ჩერქეზები<br />Адыгэ<br />черкесы
|მოსახლეობა = 4-8 მილიონი
|სურათი      = [[File:Flag of Adygea.svg|290px]]<br />[[ადიღე|ადიღეს]] დროშა
|რეგიონი1    = {{TUR}}
|მოს1       = 1,400,000-3,000,000
|სქო1       = 
|რეგიონი2    = {{RUS}}
|მოს2       = 720,000
|სქო2       = 
|რეგიონი3    = {{JOR}}
|მოს3       = 180,000
|სქო3       = 
|რეგიონი4    = {{SYR}}
|მოს4       = 120,000
|სქო4       = 
|რეგიონი5    = {{GER}}
|მოს5       = 40,000
|სქო5       = 
|რეგიონი6    = {{IRQ}}
|მოს6       = 34,000
|სქო6       = 
|რეგიონი7    = {{USA}}
|მოს7       = 25,000
|სქო7       = 
|რეგიონი8    = {{SAR}}
|მოს8       = 23,000
|სქო8       = 
|რეგიონი9    = {{EGY}}
|მოს9       = 12,000
|სქო9       = 
|რეგიონი11   = {{ISR}}
|მოს11      = 4,000
|სქო11      = 
|რეგიონი12   = {{SER}}
|მოს12      = 2,800
|სქო12      = 
|რეგიონი13   = {{UZB}}
|მოს13      = 1,600
|სქო13      = 
|რეგიონი14   = {{UKR}}
|მოს14      = 1,100
|სქო14      = 
|რეგიონი15   = {{BUL}}
|მოს15      = 500
|სქო15      = 
|რეგიონი16   = {{NLD}}
|მოს16      = 500
|სქო16      = 
|ენები  = [[ყაბარდოული ენა|ჩერქეზული]]<br />ასევე [[თურქული]], [[არაბული ენა|არაბული]], [[რუსული ენა|რუსული]], [[ინგლისური ენა|ინგლისური]], [[გერმანული ენა|გერმანული]], [[სპარსული ენა|სპარსული]]
|რელიგიები  = ძირითადად [[მუსლიმები|მუსლიმი]]<br />ასევე [[ჩერქეზული ხაბზე|ხაბზე]], [[მართლმადიდებლობა|მართლმადიდებელი]] და [[კათოლიციზმი|კათოლიკე]]
}}
[[ფაილი:CircassianPhoto.jpg|მინი|ადიღები ეროვნულ ტანისამოსში]]
'''ჩერქეზები''' ({{Lang-ady|Адыгэхэр}}) — ადიღეების საერთო სახელწოდება. წერილობით ძეგლებში პირველად იხსენიება [[XIII საუკუნე]]ში. ჩერქეზებს [[რუსეთი|რუსეთში]] უწოდებენ [[ყარაჩაი-ჩერქეზეთი]]ს მოსახლეობას (მ. შ. [[ყაბარდოელები]]ს წინაპრებსაც, რომლებიც ყუბანში გადასახლდნენ [[XIX საუკუნე]]ში). ლაპარაკობენ ყაბარდოულ-ჩერქეზულ ენაზე, რომელიც განეკუთვნება კავკასიური ენების აფხაზურ-ადიღეურ ჯგუფს. საერთო რაოდენობა 50,8 ათასი კაცი. ცხოვრობენ ყარაჩაი-ჩერქეზეთის 17 აულში. ასევე [[ახლო აღმოსავლეთი|ახლო აღმოსავლეთში]], სადაც გადაასახლეს XIX საუკუნის მეორე ნახევარში. აქ ჩერქეზებს უწოდებენ ადიღეებსაც, [[აფხაზები|აფხაზებსაც]] და [[ოსები|ოსებსაც]]. 

== გენოციდი ==
[[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] მიერ მე-19 საუკუნეში, [[რუსეთ-კავკასიის ომი|რუსეთ-კავკასიის ომის]] დროს განხორციელდა ადიღე-ჩერქეზეთის მიზანმიმართული ეთნიკური წმენდა, გამოთავისუფლებულ ტერიტორიებზე კაზაკების და რუსების ჩასახლების  მიზნით. სულ ამ მოვლენებში განადგურებულ და გადასახლებულ იქნა მილიონ ნახევრამდე ჩერქეზული მოსახლეობის 90%–ზე მეტი. [[თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]ს [[პროფესორი|პროფესორ]], [[კავკასიოლოგია|კავკასიოლოგ]] მერაბ ჩუხუას კვლევების თანახმად, „დამპყრობლური ომების პერიოდში ჩერქეზი ხალხის გენოფონდის საერთო დანაკარგმა, მოკლულის სახის შეადგინა ამ ხალხის მთლიანი მოსახლეობის 20%–ზე ბევრად მეტი“, რის გამოც ექსპერტები ამ ფაქტს გენოციდად აფასებენ<ref name="c1">{{cite web |url=http://www.civil.ge/geo/article.php?id=23992 |title=პარლამენტში ჩერქეზთა ‘გენოციდის’ აღიარების მხარდამჭერი სამეცნიერო დასკვნა მოისმინეს |accessdate={{ISOdate|2011-05-22}} |work=ნიუსი |publisher=[http://www.civil.ge/ სივილ ჯორჯია] |date={{ISOdate|2011-05-11}} |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110518212444/http://civil.ge/geo/article.php?id=23992 |archivedate=2011-05-18 }}</ref>.

2011 წლის 21 მაისს, [[საქართველოს პარლამენტი|საქართველოს პარლამენტმა]] მიიღო სპეციალური [[სამართლებრივი აქტი|დადგენილება]], რომლითაც მე–19 საუკუნეში რუსეთის იმპერიის მიერ ჩერქეზი ხალხის ეთნიკური წმნედა „გენოციდის აქტად“ აღიარა. გადაწყვეტილებას მხარი, დამსწრე 95 დეპუტატიდან ყველამ ერთხმად დაუჭირა, რითაც საქართველო პირველი ქვეყანა გახდა ჩერქეზების გენოციდის აღიარებაში<ref name="c2">{{cite web|url=http://civil.ge/geo/article.php?id=24024 | title=საქართველომ ჩერქეზი ხალხის გენოციდი აღიარა |accessdate={{ISOdate|2011-05-22}} |work=ნიუსი |publisher=[http://www.civil.ge/ სივილ ჯორჯია] |date={{ISOdate|2011-05-20}} }}</ref>.

[[რუსეთის სახელმწიფო სათათბირო]]ს საერთაშორისო საქმეთა კომიტეტის თავმჯდომარემ ეს ფაქტი საქართველოს „კონიუქტურულ–პოლიტიკური“ მიზნებით ახსნა და არა ჩერქეზი ხალხის „ტრაგიკული ბედის“ გაზიარების სურვილით<ref>{{cite web|url=http://civil.ge/geo/article.php?id=24028 | title=რუსი დეპუტატი თბილისის მიერ ჩერქეზთა გენოციდის აღიარების შესახებ  |accessdate={{ISOdate|2011-05-22}} |work=ნიუსი |publisher=[http://www.civil.ge/ სივილ ჯორჯია] |date={{ISOdate|2011-05-21}} }}</ref>.

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[ამჯად ჯაიმუხა]]

==ლიტერატურა==
{{ქსე|11|102|}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
* [http://AdygaAbaza.ru Всемирные Абаза-Адыгские (Черкесские) сайты]

== სქოლიო ==
{{სქოლიოს სია}}

[[კატეგორია:ადიღე]]
[[კატეგორია:კავკასიის ხალხები]]
[[კატეგორია:მსოფლიოს ხალხები]]

{{ესკიზი-ეთნოგრაფია}}