იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჩკალოვის კიბე

{{ინფოდაფა მონუმენტი
|მონუმენტის სახელი   = ჩკალოვის კიბე
|მშობლიური სახელი   = Чкаловская лестница
|სურათი            =  NN 01-09-2021 27.jpg
|სურათის ზომა           =  300
|წარწერა            =  ხედი [[გეორგიევსკის კოშკი]]ს ფონზე
|კოორდინატები      = 
|მდებარეობა        = [[ნიჟნი-ნოვგოროდი]], [[რუსეთი]]
|არქიტექტორი = ალექსანდრე იაკოვლევი, ლევ რუდნევი, ვლადიმირ მუნცი
|მოქანდაკე =  
|ტიპი              = [[სტალინისტური არქიტექტურა]]
|სტილი =
|მასალა            =  
|სიგრძე            =
|სიგანე            =
|სიმაღლე          = 
|დაწყება           =  [[1943]]
|დასრულება        =  [[1949]]
|გახსნა             = 
|თარიღდება  =    
|მდგომარეობა =
|მიძღვნილია        =
|რუკის სურათი      = 
|რუკის ტექსტი      = 
|რუკის სიგანე     = 
|რელიეფი        =
|latd  = |latm  = |lats  = |latNS  = 
|longd = |longm = |longs = |longEW = 
|lat             = 56.330833
|long            = 44.009444
|ექსტრა           =  {{რუსეთის კულტურული მემკვიდრეობა|5201238000}}
}}
'''ჩკალოვის კიბე''' ({{lang-ru|Чкаловская лестница}}) — მონუმენტური კიბე [[ნიჟნი-ნოვგოროდი]]ს ისტორიულ ცენტრში. აკავშირებს [[ზემო ვოლგის სანაპირო|ზემო ვოლგისა]] და [[ქვემო ვოლგის სანაპირო|ქვემო ვოლგის]] სანაპიროებს. აგებულია არქიტექტორების ალექსანდრე იაკოვლევის, ლევ რუდნევისა და ვლადიმირ მუნცის პროექტის მიხედვით<ref>{{cite web |url=http://sundry.wmsite.ru/moja-genealogija/arh-hud-jakovlev/tvorenija-jakovleva/lestnica-k-volge |title=История создания Чкаловской лестницы на сайте внучки А. А. Яковлева |publisher= |accessdate=2015-08-18 |lang= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20151222084555/http://sundry.wmsite.ru/moja-genealogija/arh-hud-jakovlev/tvorenija-jakovleva/lestnica-k-volge |archivedate=2015-12-22 }}</ref>. ჩკალოვის კიბე რუსეთში<ref>{{Cite web|url=http://stage1.10russia.ru/sights/7/1746|title=Чкаловская лестница|author=|website=Россия 10|date=|publisher=stage1.10russia.ru|accessdate=2017-10-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171023160242/http://stage1.10russia.ru/sights/7/1746|archivedate=2017-10-23}}</ref> ყველაზე გრძელი კიბეა<ref>{{Cite news|title=Чкаловская лестница в Нижнем Новгороде – история создания|author=|url=https://novation-nn.ru/chkalovskaya-lestnitsa-v-nizhnem-novgorode/|work=Нижегородские Новации|date=2018-01-16|accessdate=2018-01-22}}</ref>. კიბე იწყება [[ვალერი ჩკალოვის ძეგლი]]ს ახლოს მდებარე მოედნიდან, რომელიც მდებარეობს [[ნიჟნი-ნოვგოროდის კრემლი|კრემლის]] [[გეორგიევსკის კოშკი|გეორგიევსკის კოშკთან]]. კიბე აგებულია რვიანის ფორმით და შედგება 560 საფეხურისაგან, თუკი ჩავთვლით რვაიანის ყველა საფეხურს. გვერდითი საფეხურების შეერთების ადგილზე გადასახედი მოედანია მოწყობილი.

== ისტორია ==
[[რუსეთის იმპერია|რუსეთის იმპერიის]] დროიდან [[XX საუკუნე|XX საუკუნის]] 40-იან წლებამდე ტერიტორიას, რომელზეც ამჟამად ჩკალოვის კიბეებია განთავსებული ეწოდებოდა „ვოლგის ფერდობი“. ფერდობი საკმაოდ პოპულარული ადგილი იყო ნიჟნი-ნოვგოროდელებსა და ქალაქის სტუმრებს შორის. მის მწვერვალზე, იქ სადაც ამჟამად [[ვალერი ჩკალოვის ძეგლი]]ა, განთავსებული იყო ნახევარწრიული შვერილი, რომლიდანაც ქალაქ ბორის ხედი იშლებოდა. დაკავშირებული იყო ხარების მოედანთან (მოგვიანებით საბჭოთა, ხოლო ამჟამად [[მინინისა და პოჟარსკის მოედანი]]). აქედან იწყებოდა გეორგიევსკის სანაპირო.

პირველი იდეა ვოლგის ფერდობზე კიბის აგების შესახებ აღმოცენდა [[1939]] წელს გორკის ქალაქის აღმასკომის თავმჯდომარის ალექსანდრე შულპინის მიერ. კიბეს უნდა დაეკავშირებინა ქალაქის ცენტრი მდინარე [[ვოლგა|ვოლგასთან]] და მასშტაბებით უნდა გადაეჭარბებინა [[ოდესა]]ში მდებარე [[პოტიომკინის საფეხურები]]სთვის. პროექტის განხორციელებას ხელი შეუშალა მალევე დაწყებულმა [[მეორე მსოფლიო ომი|ომმა]]<ref name="ННЭ">{{cite web |url=http://nnov.ec/%D0%A7%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F_%D0%9B%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0 |title=Чкаловская лестница — Энциклопедия Нижнего Новгорода |publisher= |accessdate=2015-08-18 |lang=}}</ref>. 

აღმასკომის თავმჯდომარის გეგმების განხორციელება [[1943]] წლამდე გადაიდო. ამ წლიდან იწყება გორკის აქტიური აღდგენა ხანგრძლივი გერმანული დაბომბვების შემდეგ, შულპინი კი ისევ ამოატივტივებს თავის იდეას. ამავე წელს მას მივლინებით აგზავნიან [[მოსკოვი|მოსკოვში]] და იქ წარადგენს ლენინგრადელი არქიტექტორების შექმნილ პროექტს<ref name="ННЭ" />. მოსკოვმა თანხმობა განაცხადა კიბის მშენებლობაზე და თანხა გამოჰყო კიდეც, კიბეს აშენებდნენ [[სტალინგრადის ბრძოლა|სტალინგრადის ბრძოლის]] გამარჯვების აღსანიშნავად. იგეგმებოდა, რომ თავად კიბისთვისაც ეწოდებინათ სტალინგრადის კიბე. ამავე წელს კიბის მშენებლობას საზეიმოდ ჩაუყარეს საფუძველი. მშენებლობაზე მუშაობდა ადგილობრივი მოსახლეობა და განსაკუთრებით გერმანელ ტყვეთა დიდი ნაწილი. კიბე საზეიმოდ გაიხსნა [[1949]] წელს. მის მშენებლობაზე აღმასკომის თავმჯდომარემ გახარჯა 7 მლნ [[რუსული რუბლი|რუბლი]], რისთვისაც იგი მოგვიანებით დააპატიმრეს, ხოლო [[იოსებ სტალინი|სტალინის]] გარდაცვალების შემდეგ მოხდა მისი რეაბილიტაცია<ref>{{cite web |url=http://www.ipnn.ru/nnov.html |title=Чкаловская лестница - самая длинная в мире |publisher= |accessdate=2015-08-18 |lang= |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160130101955/http://www.ipnn.ru/nnov.html |archivedate=2016-01-30 }}</ref>.

== თანამედროვეობა ==
ჩკალოვის კიბე წარმოადგენს ქალაქის ყველაზე ცნობილ ღირსშესანიშნაობას<ref>{{cite web |url=http://aboutnizhnynovgorod.ru/%D1%87%D0%BA%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%8F-%D0%BB%D0%B5%D1%81%D1%82%D0%BD%D0%B8%D1%86%D0%B0-%D0%BD%D0%BD.html |title=Нижегородская Чкаловская лестница |publisher=[http://aboutnizhnynovgorod.ru/ aboutnizhnynovgorod.ru] |accessdate=2015-08-18 |lang=}}</ref>.

[[1985]] წელს კიბის ძირში კვარცხლბეკზე აღმართეს  ვოლგის სამხედრო ფლოტილიის კატერი „გმირი“. 

კიბის უკანასკნელი რესტავრაცია მიმდინარეობდა [[2012]]-[[2013]] წლებში<ref>{{cite news |first= |last= |authorlink= |coauthors= |title=Чкаловскую лестницу в Нижнем Новгороде отремонтируют к сентябрю |url=http://ria.ru/society/20130206/921587464.html |work= |publisher=[[РИА Новости]] |date=2013-02-16  |accessdate=2015-08-18 }}</ref>.

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:რუსეთის კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები ნიჟნი-ნოვგოროდის ოლქში]]
[[კატეგორია:ნიჟნი-ნოვგოროდის ღირსშესანიშნაობები]]