იხილეთ წყარო გვერდისთვის ძია ვანია

{{ინფოდაფა ლიტერატურული ნაწარმოები
|სახელი = ძია ვანია
|სურათი = 
|სურათის ზომა = 
|სრული სათაური =
|საერთო სათაური = 
|ჟანრი = [[პიესა]]
|თემა =
|მედია =
|გვერდი =
|ავტორი = [[ანტონ ჩეხოვი]]
|მშობლიური ენა = [[რუსული ენა|რუსული]]
|დაწერის ადგილი = 
|დაწერილია = [[1896]]
|გამოცემულია = [[1897]]
|ქართულად თარგმნა =
}}
'''ძია ვანია''' ({{lang-ru|Дя́дя Ва́ня}}) — [[ანტონ ჩეხოვი]]ს პიესა, რომელიც [[1896]] წელს დაიწერა. პირველად [[1897]] წელს გამოქვეყნდა.

== შექმნის ისტორია ==
[[1889]] წელს ჩეხოვმა დაასრულა პიესა „ოჩოპინტრე“ (4-მოქმედებიანი კომედია), რომელიც [[1890]] წელს გამოქვეყნდა. ავტორმა პიესა [[თოლია (პიესა)|თოლიის]] დაწერის შემდეგ, „ოჩოპინტრე“ „ძია ვანიად“ გადააკეთა.

თავდაპირველ ვარიანტში („ოჩოპინტრე“) [[1889]] წლის [[27 დეკემბერი|27 დეკემბერს]] დაიდგა თეატრში [[მარია აბრამოვა]]ს მიერ, მოსკოვი.

== პერსონაჟები ==
* ალექსანდრ ვლადიმეროვიჩ სერებრიაკოვი — ''გადამდგარი პროფესორი''
* სოფია ალექსანდროვნა (სონია) — ''მისი ქალიშვილი პირველი ქორწინებიდან, ძია ვანიას დისშვილი''
* ელენა ანდრეევნა — ''მისი ცოლი, 27 წლის''
* მარია ვასილევნა ვოინიცკაია — ''საიდუმლო მრჩევლის ქვრივი, ძია ვანიასა და პროფესორის პირველი ცოლის დედა''
* ივან პეტროვიჩ ვოინიცკი — ''ძია ვანია, მისი შვილი, პროფესორის ცოლისძმა''
* მიხეილ ლვოვიჩ ასტროვი — ''ექიმი''
* ილია ილიჩ ტელეგინი — ''გაღარიბებული მემამულე''
* მარინა — ''მოხუცი ძიძა''
* ''მუშაკი''

== დადგმები რუსეთში ==
* [[1897]] — პიესის [[პრემიერა]] [[დონის როსტოვი|დონის როსტოვში]] შედგა; დადგმა [[ნიკოლოზ სინელნიკოვი]]ს ამხანაგობის დასმა განახორციელა; როლებს ასრულებდნენ: ვოინიცკი — [[ივან შუვალოვი]], ასტროვი — პ. სამოილოვი, სერებრიაკოვი — დ. გლიუსკე-დობროვოლსკი, ელენა ანდრეევნა — იურიევა, სონია — [[მარია სინელნიკოვა]], ტელეგინი — [[ანდრეი პეტროვსკი]], მარინა — [[მარია ბლიუმენტალ-ტამარინა]].<ref>''ნიკოლოზ სინელნიკოვი'' სამოცი წელი სცენაზე: ჩანაწერები. — Харьков: Харьковский государственный театр русской драмы, 1935. — 347 с.</ref>
* 1897 — გორთეატრი, [[სარატოვი]]
* [[1898]] — თეატრი „[[ნიკოლაი სოლოვცოვი|სოლოვცოვი]]“, [[კიევი]]
* [[1899]] — [[მოსკოვის სამხატვრო თეატრი]]. დამდგმელი [[ვლადიმერ ნემიროვიჩ-დანჩენკო]] და [[კონსტანტინე სტანისლავსკი]], მხატვარი [[ვიქტორ სიმოვი]]. როლებში: ასტროვი — სტანისლავსკი, ვოინიცკი — [[ალექსანდრე ვიშნევსკი]], სერებრიაკოვი — [[ვასილი ლუჟსკი]], ელენა ანდრეევნა — [[ოლგა კნიპერ-ჩეხოვა]], სონია — [[მარია ლილინა]], ვოინიცკაია — [[ევგენია რაევსკაია]], ტელეგინი — [[ალექსანდრე არტიომი]], მარინა — [[მარია სამაროვა]]. პრემიერა [[1899]] წლის [[26 ოქტომბერი|26 ოქტომბერს]]. სპექტაკლი განახლდა [[1911]], [[1918]], [[1926]] წლებში.
* [[1904]] — [[ვერა კომისარჟევსკაია|კომისარჟევსკაიას]] დრამატული თეატრი,
* [[1909]] — [[ალექსანდრინსკის თეატრი]].

პროვინციულ სცენებზე რევოლუციამდელ შემსრულებლებს შორის იყვნენ: ვოინიცკი — კაშირინი, [[ნიკოლაი როშჩინ-ინსაროვი]], [[ისააკ დუვან-ტორჩოვი]], [[კაზიმირ ბრავიჩი]], [[პაველ გაიდებუროვი]]; ასტროვი — [[ევგენი ნედელინი]], სამოილოვი, [[ალექსანდრე ტაიროვი]], [[ნიკოლაი რადინი]], [[ნიკოლაი ხოდოტოვი]]; სონია — [[ვერა კომისარჟევსკაია]], სერებრიაკოვი — [[იური ალექსეევ-მესხიევი]].

'''[[საბჭოთა ხელოვნება|საბჭოთა]]''' სცენაზე „ძია ვანია“ [[1919]] წლიდან იდგმებოდა. დადგმებს შორის იყო:
* [[1941]] — ბაუმანის სახელობის თეატრი, მოსკოვი; რეჟისორი კრასნიანსკი, მხატვარი [[მიხეილ ვარპეხი]];
* [[1943]] — სვერდლოვსკის თეატრი; რეჟისორი ბრილი, მხატვარი კუზმინი; როლებს ასრულებდნენ: ვოინიცკი — ბ. ილინი, ელენა ანდრეევნა — [[ელიზავეტა ამან-დალსკაია]]);
* [[1946]] — [[ალექსანდრინსკის თეატრი|ალექსანდრე პუშკინის ლენინგრადის თეატრი]]. რეჟისორები [[ლეონიდ ვივიენი]], ნ. პეტროვი; მხატვარი დ. პოპოვი. როლებში: ვოინიცკი — [[იური ტოლუბეევი]], ასტროვი — [[ნიკოლაი სიმონოვი]]
* [[1947]] — [[მოსკოვის სამხატვრო თეატრი|გორკის სახელობის სსრკ-ის მოსკოვის სამხატვრო თეატრი]]. დამდგმელი [[მიხეილ კედროვი]], [[ნინა ლიტოვცევა]], [[ილია სუდაკოვი]]; მხატვარი [[ვლადიმერ დიმიტრიევი (მხატვარი)|დიმიტრიევი]]. როლებს ასრულებდნენ: ''ვოინიცკი'' — [[ბორის დობრონრავოვი]], [[ვასილი ორლოვი]], ''ასტროვი'' — [[ვასილი კაჩალოვი]], [[ბორის ლივანოვი]], ''ელენა ანდრეევნა'' — [[ალა ტარასოვა]], ''სონია'' — [[ელენა ხრომოვა]], ''სერებრიაკოვი'' — [[ნიკოლაი პოდგორნი]], [[ვსევოლდ ვერბიცკი]], [[ანატოლი კტოროვი]]; ''ტელეგინი'' — [[ვლადიმერ გრიბუნინი]], [[მიხეილ იანშინი]].
* [[1960]] — [[ლესია უკრაინკას სახელობის რუსული დრამის ეროვნული აკადემიური თეატრი|ლესია უკრაინკას სახელობის თეატრი]], [[კიევი]]. ვოინიცკის როლში — რომანოვი.
* [[1982]] — [[გ. ტოვსტონოგოვის სახელობის დიდი დრამატული თეატრი|მ. გორკის სახელობის ლენინგრადის დიდი დრამატული თეატრი]]. დამდგმელი [[გიორგი ტოვსტონოგოვი]], მხატვარი [[ედუარდ კოჩერგინი]]. როლებს ასრულებდნენ: ''სერებრიაკოვი'' — [[ევგენი ლებედევი]], ''ელენა ანდრეევნა'' — [[ნატალია დანილოვა]], ''სონია'' — [[ტატიანა ბედოვა]], ''ვოინიცკაია'' — [[მარია პრიზვან-სოკოლოვა]], ''ვოინიცკი'' — [[ოლეგ ბასილაშვილი]], ''ასტროვი'' — [[კირილ ლავროვი]], ''ტელეგინი'' — [[ნიკოლაი ტროფიმოვი]], ''მარინა'' — [[ზინაიდა შარკო]]
* [[1985]] — [[მოსკოვის სამხატვრო თეატრი|მ. გორკის სახელობის მოსკოვის სამხატვრო თეატრი]]. დამდგმელი [[ოლეგ ეფრემოვი]].

=== პოსტსაბჭოთა პერიოდი: ===
* [[1993]] — [[მცირე თეატრი]]. დამდგმელი [[სერგეი სოლოვიოვი (კონორეჟისორი)|სერგეი სოლოვიოვი]], მხატვარი ვ. ლევენტალი, კომპოზიტორი ი. შვარცი.
* 1993 — თეატრი „ნიკიტინსკის კარიბჭესთან“. დამდგმელი [[მარკ როზოვსკი]], მხატვარი ტატიანა შვეცი.
* [[1996]] — [[ნოვისიბირსკის საქალაქო დრამატული თეატრი სერგეი აფანასიევის ხელმძღვანელობით|ნოვისიბირსკის საქალაქო დრამატული თეატრი]]. რეჟისორი სერგეი აფანასიევი, მხატვარი ვლადიმერ ფატეევი, ვოინიცკი — სერგეი ნოვიკოვი, ასტროვი — ვლადიმერ ლემეშონოკი.
* [[2003]] — [[მცირე დრამატული თეატრი (სანქტ-პეტერბურგი)|მცირე დრამატული თეატრი — ევროპის თეატრი]]. დამდგმელი [[ლევ დოდინი]], მხატვარი [[დავიდ ბოროვსკი]].
* [[2004]] — „[[მოსკოვის თეატრ-სტუდია ოლეგ ტაბაკოვის ხელმძღვანელობით|ტაბაკერკა]]“, [[ანტონ ჩეხოვის სახელობის მოსკოვის სამხატვრო თეატრი]]ს მთავარ სცენაზე. დამდგმელი [[მინდაუგას კარბაუსკისი]]. პრემიერა — 18 მაისი [http://tabakov.ru/performances/uncle_vanya/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170606193555/http://www.tabakov.ru/performances/uncle_vanya |date=2017-06-06 }}
* [[2005]] — თეატრი „სტანისლავსკის სახლთან“. დამდგმელი ი. პოგრებნიჩენკო, მხატვარი ნადეჟდა ბახვალოვა.
* [[2006]] — [[ი. სლონოვის სახელობის სარატოვის დრამის თეატრი]]. დამდგმელი ელენა ჩორნაია. პრემიერა — [[4 მარტი]]
* [[2008]] — [[მ. გორკის სახელობის ნიჟეგოროდსკის სახელმწიფო დრამის აკადემიური თეატრი]]. დამდგმელი ვალერია სარქისოვა.
* [[2009]] — [[ე. ვახტანგოვის სახელობის სახელმწიფო აკადემიური თეატრი|ე. ვახტანგოვის სახელობის თეატრი]]. დამდგმელი [[რიმას ტუმინასი]]; მხატვარი [[ადომას იაცოვსკისი]], კომპოზიტორი ფაუსტას ლატენასი. პრემიერა — 2 სექტემბერი
* 2009 — [[ალექსანდრინსკის თეატრი]]. დამდგმელი ანდრეა შჩერბანა, მხატვარი კარმენჩიტა ბროჟბოუ.
* 2009 — [[მოსსოვეტის სახელობის თეატრი]]. დამდგმელი და სცენოგრაფია [[ანდრეი კონჩალოვსკი]]
* [[2011]] — ახალგაზრდული თეატრი, [[ჩერნიგოვი]]
* [[2012]] — [[წვიმების თეატრი]]. დამდგმელი ნატალია ნიკიტინა. პრემიერა — 27 იანვარი
* 2012 — [[თეატრი ვასილიევსკზე]]. დამდგმელი ვლადიმერ ტუმანოვი, დამდგმელი მხატვარი ელენა დიმიტრაკოვა, კოსტიუმების მხატვარი სტეფანია გრაუროგკაიტე. პრემიერა — 26 ოქტომბერი
* [[2014]] — მოსკოვის კულტურის სახელმწიფო ინსტიტუტის სასწავლო თეატრი. დამდგმელი ვლადიმერ კრასოვსკი (ვოინიცკი — ვალერი ბოგატირევი, სონია — ევდოკია სლავინა, ასტროვი — ნიკოლაი სამსონოვი, ელენა ანდრეევნა — ეკატერინა ბოგომოლოვა, ტელეგინი — ოლეგ დონსკოი, სერებრიაკოვი — ალექსანდრ იუნკეროვი, მარინა — ტატიანა მედვედენკო, მარია ვასილევნა — პელაგეა რასტოფჩინა, მუშაკი — მიკან ჯუმაბაევი)
* [[2016]] — ვორონეჟის კამერული თეატრი. დამდგმელი მიხეილ ბიჩკოვი, დამდგმელი მხატვარი ნიკოლაი სიმონოვი (ვოინიცკი — კამილ ტუკაევი, სონია — ტატიანა ბაბენკოვა, ასტროვი — ანდრეი ნოვიკოვი, ელენა ანდრეევნა — ლიუდმილა გუსკოვა, ტელეგინი — ანდრეი მიროშნიკოვი, სერებრიაკოვი — იური ოვჩინიკოვი, მარინა — ტატიანა ჩერნიავსკაია, მარია ვასილევნა — ტატიანა სეზონენკო, მუშაკი — ალექსანდრე გაბურა).

საზღვარგარეთული დადგმები: 
* ჩეხეთის ეროვნული თეატრი —1901, 1907, რეჟისორი კვაპილი; 
* სოფიის სახალხო თეატრი — 1904—1906; 
* ვარნის თავისუფალი თეატრი; 
* მიუნხენის სამეფო თეატრი —1903, 1913;
* ბერლინის თეატრი — 1904; 
* „ელისეს მინდვრების თეატრი“, [[პარიზი]] — 1922, რეჟისორი [[ჟორჟ პიტოევი]]; „[[კომედი ფრანსეზი]]“, 1961; 
* „[[ოლდ ვიკი]]“, [[ლონდონი]] — 1944 (ასტროვი — [[ლოურენს ოლივიე]], ვოინიცკი — რიჩარდსი); 
* „პოლონური თეატრი“, [[ვარშავა]] — 1953 (სპექტაკლი ნაჩვენები იყო მოსკოვში 1954 წელს); 
* „ფორტი-სტრიტის თეატრი“, [[ნიუ-იორკი]] — 1956 (სატელევიზიო სპექტაკლი); 
* მორელი-სტოპას დასი, [[რომი]] — 1956, რეჟისორი [[ლუკინო ვისკონტი]]; (ვოინიცკი — სტოპა); 
* გერმანული თეატრი, [[ციურიხი]], 1940, 
* თეატრი „დე პოში“, [[ჟენევა]], 1956 და მრავალი სხვ.
* „გუდმენის თეატრი“, [[აშშ]], [[ჩიკაგო]],  2017

== ეკრანიზაცია ==
* [[1957]] — [[ძია ვანია (1957 წლის ფილმი)|ძია ვანია]] / ''Uncle Vanya'' ([[აშშ]]) — რეჟისორი [[ფრანშო ტოუნი]].
* [[1962]] — [[ძია ვანია (1962 წლის ფილმი)|ძია ვანია]] / ''Oncle Vania'' ([[საფრანგეთი]]) — რეჟისორი [[სტელიო ლორენცი]]
* [[1963]] — [[ძია ვანია (1963 წლის ფილმი)|ძია ვანია]] / ''Uncle Vanya'' ([[გაერთიანებული სამეფო]]) — რეჟისორი [[სტიუარტ ბარჯი]]
* [[1967]] — [[ძია ვანია (1967 წლის ფილმი)|ძია ვანია]] / ''Onkel Vanja'' ([[შვედეთი]]) — რეჟისორი [[იოჰან ბერგენსტრელი]]
* [[1970]] — [[ძია ვანია (1970 წლის ფილმი, იუგოსლავია)|ძია ვანია]] / ''Ujka Vanja'' ([[იუგოსლავია]]) — რეჟისორი [[ეჟი ანტჩაკი]]
* 1970 — [[ძია ვანია (1970 წლის ფილმი)|ძია ვანია]] / ([[სსრკ]]) — რეჟისორი [[ანდრეი კონჩალოვსკი|ანდრეი მიხალკოვ-კონჩალოვსკი]]
* [[1986]] —   ძია ვანია, [[ლენტელეფილმი]], დამდგმელი [[გიორგი ტოვსტონოგოვი]]
* [[1994]] — [[სოფლის ცხოვრება]] / ''Country Life'' ([[ავსტრალია]]) — რეჟისორი [[მაიკლ ბლეიკმორი]].
* 1994 — [[ვანია 42-ე ქუჩაზე]] / ''Vanya on 42nd Street'' ([[აშშ]]) — რეჟისორი [[ლუი მალი]].
* 1994 — [[ძია ვანია (1994 წლის ფილმი)|ძია ვანია]] / ''Onkel Vanja'' ([[შვედეთი]]) — რეჟისორი [[ბერნ მელანდერი]].
* [[1996]] — [[აგვისტო (ფილმი)|აგვისტო]] / ''August'' ([[გაერთიანებული სამეფო]]) — რეჟისორი [[ენტონი ჰოპკინზი]].
* [[2004]] — [[ძია ვანია (2004 წლის ფილმი)|ძია ვანია]] / ''Onkel Wanja'' ([[გერმანია]]) — რეჟისორი [[ბარბარა ფრაი]].

==რესურსები ინტერნეტში==
* [http://lib.ru ძია ვანია]
* [http://briefly.ru/chehov/dyadya_vanya პიესის მოკლე აღწერა]
* {{imdb name|0155009|ანტონ ჩეხოვის ნაწარმოებების ეკრანიზაცია}}
* [http://www.ibdb.com/show.php?id=8992 ძია ვანია] Internet Broadway Database-ში
* [http://www.lortel.org/LLA_archive/index.cfm?search_by=show&title=Uncle%20Vanya ძია ვანია] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140812210903/http://www.lortel.org/lla_archive/index.cfm?search_by=show |date=2014-08-12 }} [[Lortel Archives]]-ში
* [http://feb-web.ru/feb/chekhov/texts/sp0/spd/spd-061-.htm ტექსტი] აკადემიური გამოცემაში
* [http://www.gumer.infobibliotek_Buks/Culture/Teatr/_103.php თეატრალური ენციკლოპედია]{{Dead link|date=დეკემბერი 2020 |bot=InternetArchiveBot }}
* [http://glazey.ru/authors/article/kovalev/triumf_tcepenyuka_pyatij_teatralnij_sezon.pl1.php დადგმა სერპუხოვში. 2009 წ.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090929034046/http://www.glazey.ru/authors/article/kovalev/triumf_tcepenyuka_pyatij_teatralnij_sezon.pl1.php |date=2009-09-29 }}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:ანტონ ჩეხოვის პიესები]]