იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჯეიმზ V (შოტლანდია)

{{ინფოდაფა მმართველი 
|სახელი                  = ჯეიმზ V
|ორიგინალური სახელი     = {{lang-en|James V}}
|სურათი                 = Portrait of James V of Scotland (1512 - 1542).jpg  
|წარწერა                 =
<!-- პირველი თანამდებობა -->
|ქვეყანა                  = [[შოტლანდია|შოტლანდიის]]  
|თანამდებობა             = [[მეფე]]   
|რიგი                    =
|კორონაცია               = [[21 სექტემბერი]] [[1513]]
|მმართველობის დასაწყისი  = [[9 სექტემბერი]] [[1513]] 
|მმართველობის დასასრული = [[14 დეკემბერი]] [[1542]]
|პრეზიდენტი             =
|ვიცე-პრეზიდენტი         =
|წინამორბედი             = [[ჯეიმზ IV (შოტლანდია)|ჯეიმზ IV]]
|მემკვიდრე               = [[მარიამ სტიუარტი]] 
<!-- პირადი მონაცემები -->
|სხვა წოდებები           = 
|რეგენტი                = [[მარგარეტ ტიუდორი]] <small>(1513-14)</small><br/>ჯონ სტიუარტი <small>(1515-24)</small><br/>არჩიბალდ დუგლასი <small>(1525-28)</small>
|მონარქი                = 
|სულთანი               =  
|პარტია                 = 
|დაბადების თარიღი       = [[10 აპრილი]] [[1512]]
|დაბადების ადგილი       = [[დასავლეთ ლოტიანი]], [[შოტლანდია]]
|გარდაცვალების თარიღი   = {{გარდაცვალების თარიღი და ასაკი|1542|12|14|1512|4|10}}
|გარდაცვალების ადგილი   = [[ფაიფი]], [[შოტლანდია]]
|ქორწინება               = [[მადლენა ვალუა]]<br/>[[მარია დე გიზი]]
|შვილები                = ჯეიმზ სტიუარტი<br/>[[მარიამ სტიუარტი]]
|სრული სახელი          =
|დინასტია               = [[სტიუარტები]]
|მამა                   = [[ჯეიმზ IV (შოტლანდია)|ჯეიმზ IV]]
|დედა                  = [[მარგარეტ ტიუდორი]]
|რელიგია               = [[კათოლიციზმი]]
|ხელმოწერა             =
}}
'''ჯეიმზ V''' ({{lang-en|''James V''}}; დ. [[10 აპრილი]], [[1512]] — გ. [[14 დეკემბერი]], [[1542]]) — [[შოტლანდია|შოტლანდიის]] [[მეფე]] [[სტიუარტები]]ს გვარიდან.

==ადრეული წლები==
ჯეიმზ V იყო შოტლანდიის მეფის, [[ჯეიმზ IV (შოტლანდია)|ჯეიმზ IV]]-ის და [[მარგარეტ ტიუდორი]]ს ვაჟი.

[[1513]] წელს ჯეიმზ IV-ის ფლოდენის ბრძოლაში გარდაცვალების შემდეგ ტახტზე ავიდა მისი ვაჟი ჯეიმზ V, რომელსაც ჯერ კიდევ არ შესრულებოდა 2 წელი. მცირეწლოვანი მეფის რეგენტთა საბჭოს თავდაპირველად ხელმძღვანელობდა დედოფალი მარგარეტ ტიუდორი, თუმცა მისმა პროინგლისურმა სიმპატიებმა და ანგუსის გრაფთან ახალმა ქორწინებამ შოტლანდიის მაღალსაზოგადოებაში უკმაყოფილება გამოიწვია. ამის შედეგად [[1515]] წელს რეგენტობა გადაეცა ოლბანის ჰერცოგს, [[ჯონ სტიუარტი|ჯონ სტიუარტს]]. ოლბანის ფერცოგის მმართველობის ხანა ხასიათდებოდა თანმიმდევრული პოლიტიკით [[საფრანგეთი]]ს მიმართ და ქვეყნის შიგნით შედარებითი სტაბილურობით. ჰერცოგის სახელმწიფოებრივი ნიჭი და პირადი ავტორიტეტი ხელს უწყობდა წონასწორობა შეენარჩუნებინა ბარონების ორ მტრულად განწყობილ დაჯგუფებას, [[არანომის საგრაფო|არანომის]] და [[ანგუსთა საგრაფო|ანგუსების]] საგრაფოებს შორის.

[[1524]] წელს ანგლოფილების განწყობის ტალღაზე ოლბანის ჰერცოგი გადაყენებულ იქნა რეგენტობიდან. ჯეიმზ V-ს მიეცა დამოუკიდებელად მართვის უფლება, თუმცა ხელისუფლება ფაქტობრივად ხელში ჩაიგდო ანგუსის ჰერცოგმა ჩაგიდო, რომელსაც ახალგაზრდა მეფე [[ედინბურგი]]ს სასახლეში შინაპატიმრობაში ჰყავდა. შოტლანდიელი ბარონების უმრავლესობამ უარი თქვა მხარი დაეჭია ჰერცოგის მმართველობისთვის, თუმცა [[1526]] წლის აჯანყება გრაფ ლენოკსის მეთაურობით, რომელსაც სურდა ახალგაზრდა მეფის განთავისუფლება, დამარცხდა, ხოლო თვითონ ლენოკსი კი მოკლეს. ჯეიმზ V-მ მხოლოდ [[1528]] წელს შესძლო დედის დახმარებით ედინბურგის სასახლიდან გაქცევა.

==ინგლისთან დაპირისპირება და მეფის სიკვდილი==
ჯეიმზ V-მ, რომელიც ბავშვობაში იჩაგრებოდა ანგუსის გრაფის ანგლოფილური პარტიის მხრიდან, მთელი თავისი ცხოვრების მანძილზე შეინარჩუნა მტრული დამოკიდებულება [[ინგლისი]]ს მიმართ. თუმცა,პირველ ხანებში, სანამ მოქმედებდა ინგლის-საფრანგეთის ზავი, ეს მტრობა არ გამომჟღავნებულა, პირიქით მიმდინარეობდა მოლაპარაკება მეფისა და [[ჰენრი VII]] უფროს ქალაიშვილის [[მერი I (ინგლისი)|მერის]] ქორწინების შესახებ. თუმცა ჰენრი VIII-ს განხეთქიელბამ რომის პაპთან კათოლიკების სასტიკმა დევნამ და ჯეიმზ V-ის დინასტიურმა კავშირმა საფრანგეთთან, 1530-იანი წლების ბოლოს მკვეთრად დაძაბა ინგლის-შოტლანდიის ურთიერთობა.

[[ფაილი:Falkland Palace.jpg|thumb|left|ფოლკლენდის სასახლე, სადაც მეფე ჯეიმზ V გარდაიცვალა]]
[[1541]] წლის სექტემბერში ინგლისის მეფის წინადადებით ორგანიზება გაუკეთდა ორივე ბრიტანული სახელმწიფოს მონარქის შეხვედრას [[იორკი|იორკში]]. თუმცა ჯეიმზ V-მ ტყვეობის შიშით უარი განაცხადა მოლაპარაკებაზე ჩასულიყო, რამაც ჰენრი VIII-ის აღშფოთება გამოიწვია, რომელიც პირველად იყო ასეთ შორ ვიზიტზე ჩასული. გამოცხადდა ინგლისის არმიის მობილიზება და [[1542]] წლის აგვისტოში ინგლისის არმია შეიჭრა შოტლანდიის ტერიტორიაზე, მაგრამ ჰანტლის გრაფთან ჰადონ-რიგის ბრძოლაში სასტიკად დამარცხდა. ჯეიმზ V-მ შეკრიბა შოტლანდიის ლაშქარი, თუმცა შოტლანდიის წარჩინებულთა უმრავლესობამ, რომლებიც უკმაყოფილო იყვნენ ქვეყნის შიდა პოლიტიკით, უარი განაცხადა მასში მონაწილეობაში. განრისხებულმა მეფემ ჰანტლის გრაფი მოხსნა სარდლის თანამდებობიდან და 20 000-იანი არმიით დაიძრა ინგლისის საზღვრებისკენ. [[1542]] წლის [[24 ნოემბერი|24 ნოემბერს]] შოტლანდიელთა მცირე რაზმი მეფის ფავორიტის ოლივერ სინკლერის მეთაურობით დამარცხდა სოლუე-მოსესთან ბრძოლაში. შოტლანდიელთა დანაკარგი უმნიშვნელო იყო, თუმცა მარცხმა გამოიწვია ჯარისკაცების მხრიდან მასობრივი დეზერტირობა და რამდენიმე ბარონის ინგლისის მხარეზე გადასვლა. იმედგაცრუებული და ყველასგან მიტოვებული მეფე დაბრუნდა თავის ფოლკლენდის სასახლეში, სადაც [[1542]] წლის [[14 დეკემბერი|14 დეკემბერს]] გარდაიცვალა.

==ლიტერაუტრა==
* Donaldson, G. ''Scotland: James V—James VII'', 1965
* {{citation | last=Nield | first=Jonathan| title=A Guide to the Best Historical Novels and Tales| year=1968 | publisher=Ayer Publishing| isbn= 978-0-8337-2509-7| url = http://books.google.com/books?id=904G29jMdzIC&printsec=frontcover&hl=el&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false}}

{{შოტლანდიის მეფეები}}
{{ავტორიტეტული წყაროები}}

[[კატეგორია:შოტლანდიის მეფეები]]
[[კატეგორია:დაბადებული  10 აპრილი]]
[[კატეგორია:დაბადებული 1512]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი  14 დეკემბერი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1542]]
[[კატეგორია:XVI საუკუნის ევროპის მონარქები]]