იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჰანს-დიტრიხ გენშერი

{{ინფოდაფა ლიდერი
| სახელი = ჰანს-დიტრიხ გენშერი<br/>{{lang-de|Hans-Dietrich Genscher}}
| სურათი= Genscher.jpg
| სურათის ზომა =200px
| წარწერა სურათის ქვეშ=ჰანს-დიტრიხ გეხნშერი, 2008 წელი
| ხელმოწერა =  Hans-Dietrich Genscher Signature.svg
| დაბადების თარიღი = 1927 წლის 21 მარტი
| დაბადების ადგილი= [[ჰალე]]
| გარდაცვალების თარიღი = 2016 წლის 31 მარტი
| გარდაცვალების ადგილი= [[ვახტბერგი]]
| მოქალაქეობა =
| ეროვნება = გერმანელი 
| რეზიდენცია =
| საარჩევნო ოლქი =[[ჩრდილოეთი რაინ-ვესტფალია]]
| მამა = კურტ გენშერი
| დედა = ჰილდა კრეიმე
| მეუღლე = 
| შვილები=
| განათლება =
| პროფესია =
| საქმიანობა =
| რელიგია =
| ჯილდოები =
| პარტია = [[ნაციონალ-სოციალისტური გერმანული მუშათა პარტია]] (1945 წლამდე) <br / > [[გერმანიის ლიბერალური დემოკრატიული პარტია]] (გდრ)  (1946–1952) <br/ > [[გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტია]] (1952–2016)
| საიტი= {{url|http://www.genscher.de/}}
| რიგი = გერმანიის ვიცე-კანცლერი
| თანამდებობა დაიკავა = 1 ოქტომბერი 1982
| თანამდებობა დატოვა = 17 მაისი 1992
| ვიცე-პრეზიდენტი  =
| პრეზიდენტი =
| პრემიერ-მინისტრი =
| წინამორბედი = [[ეგონ ფრანკე]]
| მემკვიდრე = [[იურგენ მოლემანი]]
| რიგი2 =  გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი
| თანამდებობა დაიკავა2 = 1 ოქტომბერი 1982
| თანამდებობა დატოვა2= 17 მაისი 1992
| წინამორბედი2 = [[ჰელმუტ შმიდტი]]
| მემკვიდრე2 = [[კლაუს კინკელი]]
| პრეზიდენტი2=
| ვიცე-პრეზიდენტი2 =
| კანცლერი2= [[ჰელმუტ კოლი]]
| რიგი3 = გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი
| თანამდებობა დაიკავა3 =  17 მაისი 1974
| თანამდებობა დატოვა3 = 17 სექტემბერი 1982
| წინამორბედი3 = [[ვალტერ შეელი]]
| მემკვიდრე3 = [[ჰელმუტ შმიდტი]]
| პრეზიდენტი3 =
| კანცლერი3= [[ჰელმუტ შმიდტი]]
| რიგი4 =  [[გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტია|გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტიის]] თავმჯდომარე
| თანამდებობა დაიკავა4 =  1 ოქტომბერი 1974
| თანამდებობა დატოვა4 = 23 თებერვალი 1985
| წინამორბედი4 = [[ვალტერ შეელი]]
| მემკვიდრე4 =  [[მარტინ ბარგემანი]]
| პრეზიდენტი4 =
| პრემიერ-მინისტრი4=
| რიგი5 = [[შინაგან საქმეთა ფედერალური მინისტრი]]
| თანამდებობა დაიკავა5 =  22 ოქტომბერი 1969
| თანამდებობა დატოვა5 = 16 მაისი 1974
| წინამორბედი5 = [[ერნსტ ბენდა]]
| მემკვიდრე5 =  [[ვერნერ მაიორფერი]]
| პრეზიდენტი5 =
| კანცლერი5=[[ვილი ბრანდტი]]
| რიგი6= [[ბუნდესტაგი|ბუნდესტაგის წევრი]]
| თანამდებობა დაიკავა6 = 19 სექტემბერი 1965
| თანამდებობა დატოვა6 = 26 ოქტომბერი 1998
}}

'''ჰანს-დიტრიხ გენშერი''' ({{lang-de|Hans-Dietrich Genscher}}; დ. [[21 მარტი]], [[1927]], [[ჰალე (ზაალე)|ჰალე]], [[გერმანია]] — გ. [[31 მარტი]], [[2016]], [[ვახტბერგი]], [[გერმანია]]) — გერმანელი სახელმწიფო მოღვაწე და [[გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტია|გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტიის]] (FDP) წევრი, რომელსაც ეკავა გერმანიის შინაგან საქმეთა ფედერალური მინისტრის თანამდებობა 1969-1974 წლებში, ხოლო საგარეო საქმეთა ფედერალური მინისტრისა და გერმანიის ვიცე-კანცლერის პოსტები 1974-1992 წლებში (გარდა 1982 წელს ორკვირიანი შესვენებისა, როდესაც [[გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტია|თავისუფალმა დემოკრატებმა]] [[ჰელმუტ შმიდტი]]ს მესამე კაბინეტი დატოვეს).

გენშერი გერმანიის ისტორიაში ერთადერთი პიროვნებაა, რომელიც ქვეყნის უმნიშვნელოვანეს პოლიტიკურ თანამდებობებს იკავებდა 20 წლის განმავლობაში და ორი განსხვავებული კანცლერის მმართველობის პერიოდში. 1991 წელს იგი გახდა [[ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია|ევროპის უშიშროებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაციის]] (ეუთო) თავმჯდომარე.

1989 წელს [[პრაღა]]ში [[გერმანიის საელჩო პრაღაში|გერმანიის საელჩოს]] აივნიდან გენშერმა მიმართა შეკრებილ [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა|აღმოსავლეთგერმანელებს]], რომლებსაც [[გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკა|დასავლეთ გერმანიაში]] გადასვლა სურდათ. მან შეატყობინა შეკრებილებს, რომ მიაღწია შეთანხმებას [[სსრკ|საბჭოთა საგარეო საქმეთა მინისტრ]] [[ედუარდ შევარდნაძე]]სთან გერმანელების [[ჩეხოსლოვაკია|ჩეხოსლოვაკიიდან]] გამოშვების თაობაზე. მისი სიტყვების შემდეგ „''ჩვენ თქვენთან მოვედით, რომ გითხრათ, რომ დღეს თქვენი გამგზავრება...''“ ({{lang-de|Wir sind zu Ihnen gekommen, um Ihnen mitzuteilen, dass heute Ihre Ausreise}}) შეკრებილებმა სიხარულის ყიჟინით მას სიტყვა გააწყვეტინეს.<ref name="bbc.com">{{cite web|title=Former German Foreign Minister Hans-Dietrich Genscher dies|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-35943728|publisher=BBC|accessdate=1 April 2016|date=1 April 2016}}</ref> ეს მოვლენა მიჩნეულია [[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] ერთ-ერთ გარდამტეხ მომენტად.

[[რეალპოლიტიკა|რეალპოლიტიკის]] მომხრე, გენშერი აღიარებულია, როგორც „დიპლომატიის ოსტატი“.<ref>[http://www.dw.com/en/opinion-a-master-of-diplomacy/a-19148142 A master of diplomacy], [[Deutsche Welle]].</ref> სწორედ გენშერი იყო „[[გერმანიის გაერთიანება (1990)|გერმანიის გაერთიანების]] მთავარი არქიტექტორი.“<ref>{{cite web|last1=Whitney|first1=Craig R.|last2=Eddy|first2=Melissa|title=Hans-Dietrich Genscher, an Architect of German Reunification, Dies at 89|url=https://www.nytimes.com/2016/04/02/world/europe/hans-dietrich-genscher-germany-dies.html?_r=0|work=[[The New York Times]]|accessdate=1 April 2016|date=1 April 2016}}</ref> გენშერმა მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა [[იუგოსლავია|იუგოსლავიის]] დაშლის დროს, როდესაც მხარი დაუჭირა [[ხორვატია|ხორვატიის]], [[სლოვენია|სლოვენიის]] და სხვა რესპუბლიკების დამოუკიდებლობის აღიარებას, რითაც შეაჩერა [[დიდი სერბეთი|დიდი სერბეთის]] ჩამოყალიბების ტენდენცია.<ref>[http://www.dw.com/en/recognizing-slovenia-croatia-brought-peace-genscher-says/a-15182463 Recognizing Slovenia, Croatia brought peace, Genscher says], [[Deutsche Welle]].</ref>

თანამდებობიდან წასვლის შემდეგ იგი მუშაობდა იურისტად და საერთაშორისო კონსულტანტად. ის იყო [[გერმანიის საგარეო ურთიერთობათა საბჭოს]] (DGAP) პრეზიდენტი და იყო ჩართული სხვადასხვა საერთაშორისო ორგანიზაციაში. მოგვიანებით, ჩეხეთის ყოფილ პრეზიდენტთან [[ვაცლავ ჰაველი|ვაცლავ ჰაველთან]] ერთად, ბერლინში [[ცივი ომი]]ს მუზეუმის აშენება მოითხოვა.

== ბიოგრაფია ==
===ადრეული წლები===
გენშერი დაიბადა 1927 წლის 21 მარტს [[რადებურგში]] ([[საქსონიის პროვინცია|საქსონიის პროვინციაში]])], ამჟამად ეს პროვინცია შესულია [[ჰალე (ზაალე)|ჰალეში]], მოგვიანებით ის გახდა [[აღმოსავლეთ გერმანია|აღმოსავლეთ გერმანიის]] ნაწილი. იგი იყო ჰილდა კრეიმესა და კურტ გენშერის ვაჟი.<ref>{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=sR4Ch1dMe8IC&q=%22Kurt+Genscher+and+the+late+Hilda+Kreime%22&pg=PA597|title=The International Who's Who 2004|isbn=9781857432176|last1=Publications|first1=Europa|year=2003}}</ref> მამამისი, იურისტი, გარდაიცვალა მაშინ, როდესაც გენშერი ცხრა წლის იყო.<ref name="spon1">{{cite news|last1=Günsche|first1=Karl-Ludwig|title=Zum Tod von Hans-Dietrich Genscher: Marathonmann der deutschen Politik|url=http://www.spiegel.de/politik/deutschland/hans-dietrich-genscher-ist-tot-nachruf-a-1085018.html|work=Spiegel Online|accessdate=1 April 2016|language=German|date=1 April 2016}}</ref> 1943 წელს იგი გაიწვიეს საჰაერო ძალების დამხმარე პერსონალის წევრად (''[[ლუფტვაფენჰელფერი|ლუფტვაფენჰელფერში]]'')  16 წლის ასკაში. 17 წლის ასაკში [[მეორე მსოფლიო ომი | მეორე მსოფლიო ომის]] დასრულებამდე, ის და მისი თანამებრძოლეები [[ნაცისტური პარტიის]] წევრები გახდნენ.[[გერმანიის არმია|ვერმახტის]] დანაყოფის კოლექტიური განაცხადის (''სამმელანტრაგი'') გამო. მოგვიანებით მან თქვა, რომ იმ დროს არ იცოდა ამის შესახებ.<ref>''[https://www.welt.de/kultur/article989531/Von_Grass_bis_Genscher_Wer_noch_in_der_NSDAP_war.html Zeitgeschichte: Von Grass bis Genscher – Wer noch in der NSDAP war]. ''[[Die Welt]], 1 July 2007.</ref>

[[File:Bush senior und Hans-Dietrich Genscher.jpg|thumb|[[ჯორჯ ჰერბერტ უოკერ ბუში|ჯორჯ ბუშ უფროსი]] და ჰანს-დიტრიხ გენშერ, 1989 წლის 21 ნოემბერი.]]
ომის ბოლოს გენშერი ჯარისკაცად ირიცხებოდა გენერალ [[ვალტერ ვემკი|ვალტერ ვენკის]] [[მე -12 არმია (ვერმახტი)|მე -12 არმიის]] რიგებში, რომელსაც ევალებოდა ბერლინის ალყის შემსუბუქება. გერმანიის ჩაბარების შემდეგ ის იყო მოკავშირეების [[სამხედრო ტყვე]], მაგრამ ორი თვის შემდეგ გაათავისუფლეს.<ref>Ulrich Herbert, Universität Freiburg, Darmstädter Echo, Samstag, 13 June 2015, p. 5.</ref> მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ მან [[ჰარლი-ვიტენბერგის მარტინ ლუთერის უნივერსიტეტის ]] და [[ლაიფციგის]] უნივერსიტეტებში იურიდიული და ეკონომიკური მიმართულებები შეისწავლა და შეუერთდა [[აღმოსავლეთ გერმანია|აღმოსავლეთ გერმანიის]] [[გერმანიის ლიბერალური დემოკრატიული პარტია|ლიბერალ დემოკრატიული პარტიას]] (გლდპ) 1946 წელს.<ref>{{cite book|title=A Dictionary of Political Biography|year=1998|publisher=OUP|location=Oxford|page=184|url=https://www.questia.com/read/34683530/a-dictionary-of-political-biography|author=Dennis Kavanagh|accessdate=1 September 2013|chapter=Genscher, Hans-Dietrich}} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20211027014837/https://www.gale.com/databases/questia |date=27 ოქტომბერი 2021 }}</ref>

=== პოლიტიკური კარიერა  ===
1952 წელს, გენშერი [[რესპუბლიკიდან გაქცევა|გაიქცა]] [[დასავლეთ გერმანიაში]], სადაც იგი შეურთდა  [[გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტია|გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტიას]] (FDP). მან ჩააბარა მეორე სახელმწიფო გამოცდა სამართალში [[ჰამბურგი|ჰამბურგში]] 1954 წელს და გახდა ადვოკატი [[ბრემენი|ბრემენში]]. ომის შემდეგ წლებში, გენშერი განუწყვეტლივ ებრძოდა ავადმყოფობას. 1956-1959 წლებში იგი იყო (FDP)  საპარლამენტო  ჯგუფის მკვლევარ-ასისტენტი ბონში. 1959-1965 წლებში იგი იყო FDP ჯგუფის მმართველი დირექტორი, ხოლო 1962-1964 წლებში იყო FDP-ს ეროვნული მდივანი.<ref name=spon1/>

[[1965 დასავლეთ გერმანიის ფედერალურ არჩევნებში|1965]] გენშერი აირჩიეს[[ბუნდესტაგი|დასავლეთ გერმანიის პარლამენტში]]  ჩრდილოეთ რაინ-ვესტფალიის FDP სიიდან  და პარლამენტის წევრად დარჩა პენსიაზე გასვლამდე, 1998 წლამდე.<ref name="bundestag">{{cite web|title=Bundestag trauert um Hans-Dietrich Genscher|url=http://www.bundestag.de/dokumente/textarchiv/2016/kw13-lammert-genscher/417022|publisher=Deutscher Bundestag|accessdate=1 April 2016|language=German|date=1 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160406011730/http://www.bundestag.de/dokumente/textarchiv/2016/kw13-lammert-genscher/417022|archivedate=6 აპრილი 2016}}</ref> იგი არჩეულ იქნა ეროვნული თავმჯდომარის მოადგილედ 1968 წელს. 1969 წლიდან იგი მუშაობდა შინაგან საქმეთა მინისტრად გსდპ-FDP კოალიციურ მთავრობაში [[გერმანიის კანცლერი (ფედერალური რესპუბლიკა)|კანცლერ]] [[ვილი ბრანდტი|ვილი ბრანტის]] მეთაურობით.<ref name=spon1/>

1974 წელს იგი გახდა საგარეო საქმეთა მინისტრი და [[გერმანიის ვიცე-კანცლერი|ვიცე-კანცლერი]], იგი ორივე თანამდებობაზე  18 წლის მანძილზე იყო.<ref name=spon1/>  1974 წლის 1-ლი ოქტომბრიდან  1985 წლის 23 თებერვალმდე იგი იყო FDP-ს თავმჯდომარე. მისი პარტიის თავმჯდომარედ ყოფნის პერიოდში გდთპ გამოვიდა სოციალურ-ლიბერალური კოალიციიდან და 1982 წლიდან  კოალიციიაში შევიდა გქდკ-სთან ერთად. 1985 წელს მან დათმო ეროვნული თავმჯდომარის პოსტი.<ref name="zeit1">{{cite news|last1=Hofmann|first1=Gunter|title=Der "Mister Mitte" der Republik|url=http://www.zeit.de/1992/19/der-mister-mitte-der-republik/komplettansicht|newspaper=Die Zeit|accessdate=1 April 2016|language=German|date=1 May 1992}}</ref> საგარეო საქმეთა მინისტრის თანამდებობიდან გადადგომის შემდეგ, 1992 წელს გენშერი დაინიშნა FDP–ს საპატიო თავმჯდომარედ.<ref>{{cite news|title=Porträt: Jahrzehnte prägte Genscher die deutsche Politik|url=http://www.zeit.de/news/2016-04/01/parteien-bundesregierung-wuerdigt-genscher-als-grossen-staatsmann-01123805|newspaper=Die Zeit|accessdate=1 April 2016|language=German|date=1 April 2016}}</ref>

== შინაგან საქმეთა ფედერალური მინისტრი  ==
[[1969 წლის დასავლეთ გერმანიის ფედერალური არჩევნები|1969 წლის ფედერალური არჩევნების]] შემდეგ გენშერმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერი]] [[ვილი ბრანდტი|ვილი ბრანდტის]] სოციალურ-ლიბერალური კოალიციის ჩამოყალიბებაში და  1969 წლის 22 ოქტომბერს დაინიშნა [[შინაგან საქმეთა ფედერალური სამინისტრო|შინაგან საქმეთა ფედერალურ მინისტრად]]. 1972 წელს, როდესაც შინაგან საქმეთა მინისტრი გენშერი იყო,  უარყო [[ისრაელი|ისრაელის]]  შეთავაზება, რომ ისრაელის სპეცდანიშნულების რაზმს ემოქმედა გერმანიაში [[მიუნხენის ოლიმპიადის მძევლების კრიზისი|მიუხენის ოლიმპიადის მძევლების კრიზისის]] დროს.  გერმანული პოლიციის ოპერაცია [[ფიურშტენფელდბრუქ|ფიურშტენფელდბრუქის]] საჰაერო ბაზაზე სამაშველო მცდელობამ გამოიწვია სისხლისღვრა, რის შედეგადაც თერთმეტივე მძევალი, ხუთი ტერორისტი და ერთი გერმანელი პოლიციელი დაიღუპა. გენშერის პოპულარობა ისრაელში კიდევ უფრო შემცირდა, როდესაც მან მხარი დაუჭირა სამი თავდამსხმელის განთავისუფლებას [[ლუფგჰანსას ფრნემა ნომერი 615|თვითმფრინავის გატაცების]] შემდეგ, 1972 წლის 29 ოქტომბერს.<ref name=spon1/><ref name=spon>{{cite web|title=1972 Olympics Massacre: Germany's Secret Contacts to Palestinian Terrorists|url=http://www.spiegel.de/international/world/germany-maintained-contacts-with-palestinians-after-munich-massacre-a-852322.html|work=[[Der Spiegel]]|accessdate=26 July 2013|date=28 August 2012}}</ref> გსდპ-FDP კოალიციის დროს, გენშერი დაეხმარა ბრანდს ჩამოეყალიბებინა კომუნისტური აღმოსვალეთის მიმართ, რომელსაც [[ოსტპოლიტიკა]] ეწოდა. აღნიშნული პოლიტიკის გატარება მოგვიანებითაც  გაგრძელდა [[კანცლერი]] [[ჰელმუტ შმიდტი|ჰელმუტ შმიდტის]] დროს.<ref name=zeit1/> მოგვიანებით იგი იყო მამოძრავებელი ძალა ამ პოლიტიკის გაგრძელებაში, ახალ კონსერვატიულ-ლიბერალურ კოალიციაში [[ჰელმუტ კოლი|ჰელმუტ კოლის]] მეთაურობის დროს.<ref name=bundestag/>

==ვიცე-კანცლერი და ფედერალური საგარეო საქმეთა მინისტრი ==
1976 წლის დასავლეთ გერმანიის ფედერაციის არჩევნების დროს, გენშერს დასჭირდა 73 დღე, რათა შეთანხმება მიეღწია<nowiki/>[[გერმანიის კანცელრი|კანცლერ]] [[ჰელმუტ შმიდტი|ჰელმუტ შმიდტთან]] კოალიციური მთავრობის ჩამოსაყალიბებლად გსდპსა და FDP-ს შორის. .<ref>Quentin Peel (22 September 2013), [http://www.ft.com/intl/cms/s/0/137e5b9c-23af-11e3-98a1-00144feab7de.html Coalition uncertainty hangs over Angela Merkel victory] ''[[Financial Times]]''.</ref>

როგორც [[საგარეო საქმეთა მინისტრი (გერმანია)|საგარეო საქმეთა მინისტრი]], გენშერი მხარს უჭერდა აღმოსავლეთსა და დასავლეთს შორის კომპრომისული პოლიტიკის შემუშავებას და შეიმუშავა სტრატეგია [[საერთაშორისო დაძაბულობის განტვირთვა]]  აღმოსავლეთ – დასავლეთის დიალოგის გაგრძელებისათვის სსრკ-სთან. იგი ცნობილი იყო იმით, საერთაშორისო პრობლემის გადასაჭრელად   ყველაზე კარგ საშუალებად მოლაპარაკები მიაჩნდა.<ref name="Genscher at Eye of Policy Debate">Stephen Kinzer (22 March 1991), [https://www.nytimes.com/1991/03/22/world/genscher-at-eye-of-policy-debate.html Genscher At Eye of Policy Debate] ''[[The New York Times]]''.</ref>

გენშერი [[ჰელსინკის შეთანხმების]] მთავარი აქტორი იყო. 1976 წლის დეკემბერში [[გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალური ასამბლეა|გაერთიანებული ერების ორგანიზაციის გენერალურ ასამბლეაში]] მიიღეს გენშერის წინადადება ანტიტერორისტული კონვენციის შესახებ.<ref>[http://daccess-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/302/86/IMG/NR030286.pdf?OpenElement Drafting of an international convention against taking hostages] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140323181124/http://daccess-dds-ny.un.org/doc/RESOLUTION/GEN/NR0/302/86/IMG/NR030286.pdf?OpenElement |date=23 March 2014 }}</ref> აღნიშნულის მიზანი იყო ტერორისტების ყველა  მოთხოვნის შესრულება, ნებისმიერი გარემოების მიუხედავად.

გენშერი იყო FDP- ს მამოძრავებელი ძალა, როდესაც 1982 წელს პარტიამ გსპდ- სთან კოალიციიდან გამოვიდა და მხარი [[გერმანიის ქრისტიან-დემოკრატიული კავშირი|გქცკ-ს]] დაუჭირა, რათა მოქმედი კანცლერი [[ჰელმუტ შმიდტი]] შეცვლილიყო ოპოზიციის ლიდერით [[ჰელმუტ კოლი|ჰელმუტ კოლით]]. მთავარი მიზეზი ახალი კოალიციის ჩამოყალიბებისა გახდა ეკონომიკური და სოციალური განსხვავებების ზრდა.  კოალიციის შეცვლა საკმაოდ საკამათო გამოდგა გდთპ-ს პარტიის შიგნით.<ref name="bilder">{{cite web|title=Hans-Dietrich Genscher: Ein Leben in Bildern|url=https://www.tagesschau.de/multimedia/bilder/genscher-103.html|publisher=Tagesschau|accessdate=1 April 2016|language=German|date=1 April 2016}}</ref>

მისი თანამდებობის ყოფნის პერიოდში, გარკვეულწილად აღიზიანებდა შტატებს და გერმანიის სხვა მოკავშირეებს იმით, რომ ბოლომდე არ უჭერდა მხარს დასავლეთის ყველა ინიციატივას. ტაილორ მარშალის მიხედვით ცივი ომის პირობებში გერმანია ცდილობდა დაეცვა ბალანსი, რაც შტატების პოლიტიკის შემდგენებისთვის არასასურველი იყო, რადგან სურდათ უფრო ხისტი გერმანიის ხილვა, ვიდრე მერყევი გერმანიის არსებობა.<ref name="articles.latimes.com">Tyler Marshall (28 April 1992), [https://articles.latimes.com/1992-04-28/news/mn-954_1_foreign-minister Genscher Quits as Germany's Foreign Minister] ''[[Los Angeles Times]]''.</ref> გენშერი კვაზი-ნეიტრალიზმს აღიქვამდა, როგორც გენშერიანიზმს.<ref name="Genscher at Eye of Policy Debate"/> „გენშერიზანიზმი“, როგორც ამ პოლიტიკას უწოდებენ, მიზნად ისახავდა გერმანიის როგორც დამაკავშირებელი ხიდის არსებობას, რომელიც დააკავშირებდა დასავლეთსა  და აღმოსავლეთს ერთმანეთთან.<ref name="Genscher at Eye of Policy Debate"/>  გასული საუკუნის 80-იან წლებში გენშერი ეწინააღმდეგებოდა ნატოს ახალი ახლო მოქმედების რაკეტების განლაგებას გერმანიაში.[[რეიგანის ადმინისტრაცია]] ეჭვობდა, რომ  გერმანია საკუთარი ინტერესების დაცვისკენ იყო მიდრეკილი, ვიდრე ნატოს და დასავლური ინტერესების დაცვისკენ.<ref name="nytimes.com">Stephen Kinzer (28 April 1992), [https://www.nytimes.com/1992/04/28/world/genscher-bonn-s-foreign-minister-18-years-resigns.html Genscher, Bonn's Foreign Minister 18 Years, Resigns] ''[[The New York Times]]''.</ref>

1984 წელს, გენშერი იყო პირველი დასავლელი საგარეო მინისტრი, რომელიც ეწვია თეირანს [[ირანის რევოლუცია|1979 წლის ირანის რევოულიციის]]  შემდეგ. 1988 წელს მან იურგენ ჰელნერი დანიშნა დასავლეთ გერმანიის ელჩად ლიბიაში, აღნიშნული თანამდებობა ვაკანტური იყო  [[დასავლეთ ბერლინის დისკოთეკის ტერაქტი|დასავლეთ ბერლინის დისკოთეკის ტერაქტის]] შემდეგ. ამერიკის შეერთებული შტატები ტერაქტის ორგანიზატორად [[მუამარ კადაფი|მუამარ კადაფს]] მიიჩნევდა .<ref>[https://articles.latimes.com/1988-10-01/news/mn-4274_1_west-berlin-disco Bonn Names Libya Envoy] ''[[Los Angeles Times]]'', 1 October 1988.</ref>

გენშერის წინადადებები ხშირად განსაზღვრავდა საგარეო საქმეთა მიმართულებებს დასავლეთ ევროპის დემოკრატიულ ქვეყნებში.<ref name="articles.latimes.com"/> ის ასევე [[ევროკავშირის]] შემდგომი განვითარების აქტიური მონაწილე იყო. იგი ასევე მონაწილეობას იღებდა [[ერთიანი ევროპული აქტი|ერთიანი ევროპული აქტის]] ხელშეკრულების შექმანაში, აგრეთვე  მისი საგარეო საქმეთა მინისტრობის დროს შედგა გენშერ-კოლომბოს გეგმა [[იტალიის საგარეო საქმეთა მინისტრი|იტალიის საგარეო საქმეთა მინისტრ]] [[ემილიო კოლომბო|ემილიო კოლომბოსთან]] ერთად, რომელიც მხარს უჭერდა  [[ევროკავშირში]]  შემდგომი ინტეგრაციისა და ურთიერთობების გაღრმავებას, რათა ევროკავშირი  უფრო [[ფედერალური ევროპა]] გამხდარიყო. მოგვიანებით, ის იყო იმ პოლიტიკოსთა შორის, ვინც ცდილობდა ერთიანი მონეტარული პოლიტიკის რეფორმა გატარებულიყო ევროკავშირში  [[ედუარდ ბალდური|ედუარდ ბალდურთან]] ერთად, ამ პროექტს ასევე აქტიურად უჭერდა მხარს [[ჯულიანო ამატო]],<ref>Tony Barber (16 December 2012), [http://www.ft.com/intl/cms/s/2/e287d1e6-406d-11e2-8f90-00144feabdc0.html The blueprint for lopsided monetary union] ''[[Financial Times]]''.</ref><ref>Hans-Dietrich Genscher (26 February 1988), [http://moneyingreece.org/library/genscher-memorandum-1988 Memorandum für die Schaffung eines europäischen Währungsraumes und einer Europäischen Zentralbank].</ref>

გენშერმა შეინარჩუნა საგარეო საქმეთა მინისტრის და ვიცე კანცლერის თანამდებობა გერმანიის გაერთიანების შემდეგაც და მხოლოდ 1992 წელს  დატოვა თანამდებობა ჯანმრთელობის პრობლემების გამო.<ref>{{cite news|title=Hans-Dietrich Genscher mit 89 Jahren gestorben|url=https://www.welt.de/newsticker/dpa_nt/infoline_nt/thema_nt/article153887106/Hans-Dietrich-Genscher-mit-89-Jahren-gestorben.html|newspaper=Die Welt|accessdate=1 April 2016|language=German|date=1 April 2016}}</ref>

=== ძალისხმევა გაერთიანებისთვის ===
[[File:Bundesarchiv Bild 183-1990-0228-030, Erfurt, Volkskammerwahl, FDP-Wahlkundgebung, Genscher.jpg|thumb|გენშერი აღმოსავლეთ გერმანიაში, 1990 წელი]]
გენშერი ყველაზე პატივსაცემია მისი მცდელობებისთვის, რამაც ხელი შეუწყო [[ცივი ომი|ცივი ომის]] დასრულებას 1980-იანი წლების ბოლოს, როდესაც კომუნისტური აღმოსავლეთ ევროპის მთავრობები ჩამოაგდეს, რამაც გამოიწვია [[გერმანიის გაერთიანება]]. თანამდებობაზე ყოფნის დროს  იგი აქტიურად მუშაობდა დასავლეთსა და საბჭოთა ბლოკს შორის სტაბილურობისა და ბალანსის შენარჩუნებაზე. თავიდანვე იგი ამტკიცებდა, რომ დასავლეთი კომუნისტურ მთავრობებთან  ურთიერთობების გაღრმავებისკენ  უნდა  ყოფილიყო მიდრეკილი, ვიდრე მათ განეხილათ საბჭოთა ბლოკი, როგორც მტერი. ეს პოლიტიკა ბევრმა გერმანელმა და სხვა ევროპელმა ერებმა გაიზიარეს.<ref name="nytimes.com"/>

გენშერის მიზანი იყო ევროინტეგრაციის გაღრმავება  და გერმანიის გაერთიანება. მან მალევე მოითხოვა [[პოლონეთი|პოლონეთის]] და [[უნგრეთი|უნგრეთის]] პოლიტიკური რეფორმების პროცესების ეფექტური მხარდაჭერა. ამ მიზნით ის პოლონეთს ეწვია, რათა შეხვედროდა [[სოლიდარობა (პოლონური პროფკავშირი)|სოლიდარობის]] თავმჯდომარეს [[ლეხ ვასაას]] ჯერ კიდევ 1980 წლის იანვარში. 1987 წლიდან გენშერი აწარმოებდა კამპანიას, რომელიც მიზნად ისახვდა დასავლეთის მიერ საბჭოთა კავშირის მიმართ უფრო „რბილი“ პოლიტიკის წარმოებას. გერმანიის გაერთიანებამდე ერთი წლით ადრე გენშერმა განაცხადა, რომ მას სურდა მშობლიურ ჰალესთან  ახლო კავშირი ჰქონოდა, რამაც გამოიწვია მისი თაყვანისმცემლებისა და კრიტიკოსების  აღფრთოვანება.<ref>William Tuohy (11 June 1989), [https://articles.latimes.com/1989-06-11/news/mn-3249_1_hans-dietrich-genscher-iron-curtain-east-germany Bonn's Genscher Views Gorbachev Reforms as 'Historic Opportunity'] ''[[Los Angeles Times]]''.</ref>

როდესაც ათასობით აღმოსავლეთ გერმანიის  მოქალაქე  თავშესაფრის  მისაღებად მიაწყდა დასავლე გერმანიის საელჩოს ჩეხოსლოვაკეთსა და პოლონეთში, გენშერმა გამართა დისკუსია გაეროში  ლტოლვილთა კრიზისის მოსაგვარებლად ჩეხოსლოვაკეთის, პოლონეთის, აღმოსავლეთ გერმანიის და საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრებთან 1989 წელს.<ref>William Tuohy (1 October 1989), [https://articles.latimes.com/1989-10-01/news/mn-1077_1_east-german E. Germans Win Bid to Go to West : Prague, Warsaw Permit 4,000 in Embassies to Leave] ''[[Los Angeles Times]]''.</ref> 1989 წლის 30 სექტემებრს გენშერი სიტყვით გამოვიდა პრაღაში მდებარე გერმანიის საელჩოდან, რომელიც საკვანძო მომენტად ითვლება [[გერმანიის დემოკრატიული რესპუბლიკა|გდრ-ის]] დამთავრებისთვის. საელჩოს ეზოში აღმოსავლეთ გერმანიის ათასობით მოქალაქე იყო შეკრებილი. ისინი ცდილობდნენ გამგზავრებას დასავლეთ გერმანიაში, მაგრამ ჩეხოსლოვაკიის მთავრობამ უარი უთხრა მოგზაურობის ნებართვაზე აღმოსავლეთ გერმანიის მოთხოვნით. გენშერმა განაცხადა, რომ შეთანხმებას მიაღწია ჩეხოსლოვაკეთის კომუნისტურ მთავრობასთან იმის თაობაზე, რომ ლტოლვილებს შეეძლოთ გერმანიაში გამგზავრება : „''ჩვენ თქვენთან მოვედით, რომ გითხრათ, რომ დღეს თქვენი გამგზავრება...''“ ({{lang-de|Wir sind zu Ihnen gekommen, um Ihnen mitzuteilen, dass heute Ihre Ausreise}}). ამ სიტყვების შემდეგ შეკრებილებმა მას სიტყვა მქუხარე ოვაციებით გააწყვეტინეს.<ref name="bbc.com"/>

გენშერმა შეთანხმებას მიაღწია ამერიკის შეერთებული შტატების  საგარეო საქმეთა მინისტრთან [[ჯეიმზ ბეიქერი|ჯეიმზ ბეიქერთან]] და საბჭოთა კავშირის საგარეო საქმეთა მინისტრთან [[ედუარ შევარდნაძე|ედუარდ შევარდნაძესთან]], რათა მიეღწია თანხმობა გერმანიის მშვიდობიან გაერთიანებასთან და საბჭოთა კავშირის შენართების გასვლასთან დაკავშირებით.<ref>[http://www.haaretz.com/beta/1.603536 Former Soviet Minister and Georgia Leader Shevardnadze Dies at 86] ''[[Haaretz]]'', 7 July 2014.</ref> გენშერმა ასევე აქტიური მოლაპარაკებები აწარმოა გდრ-ს საგარეო საქმეთა მინისტრ [[მარკუს მექელი|მარკუს მექელთან]], რათა შეთანხმება მიეღწია გერმანიის გაერთიანებასთან დაკავშირებით. 1990 წლის12 სექტემბერს ხელი მოეწერა [[საბოლოო მოგვარების ხელშეკრულება გერმანიისთვის|საბოლოო მოგვარების ხელშეკრულებას გერმანიისთვის]].<ref>https://treaties.un.org/doc/Publication/UNTS/Volume%201696/volume-1696-I-29226-English.pdf</ref> 1990 წლის ნოემბერში გერმანიამ და პოლონეთმა მოაწერეს[[გერმანია – პოლონეთის სასაზღვრო ხელშეკრულება (1990)|გერმანია – პოლონეთის სასაზღვრო ხელშეკრულებას]], რომელიც პოლონეთის დასავლეთ საზღვარს ადგენდა [[ოდერ-ნეისის საზღვარი|ოდერ-ნეისის საზღვარზე]]. ამავდროულად, მან მტკიცედ მოიწონა ბუშის ადმინისტრაციის გეგმები, რათა უზრუნველყოთ აშშ-ს გავლენა ცივი ომის შემდგომ ევროპაში.<ref>Norman Kempster (5 April 1990), [https://articles.latimes.com/1990-04-05/news/mn-1006_1_united-states Bonn Official Agrees U.S. Must Play Role in Europe] ''[[Los Angeles Times]]''.</ref>

=== გაერთიანების შემდეგ ===
1991 წელს, გენშერი გერმანიაში ლობირებდა, რათა მომხდარიყო [[ხორვატია|ხორვატიის]] დამოუკიდებლობის ცნობა, მასშემდეგ, რაც დაიწყო [[ომი ხორვატიის დამოუკიდებლობისათვის]].<ref>Stephen Kinzer (16 January 1992), [https://www.nytimes.com/1992/01/16/world/europe-backing-germans-accepts-yugoslav-breakup.html Europe, Backing Germans, Accepts Yugoslav Breakup] ''[[The New York Times]]''.</ref> როდესაც ხორვატიამ და [[სლოვენია|სლოვენიამ]] გამოაცხადეს დამოუკიდებლობა, გენშერმა გაანალიზა, რომ იუგოსლავიის კვლავ გაერთიანება შეუძლებელი იყო და  რეპუბლიკებს სურდათ თავი დაეღწიათ სერბული გავლენისგან, ამისათვის დამოუკიდებლად გამოცხადებული რესპუბლიკების დიპლომატიური აღიარება სწრაფად უნდა მომხდარიყო. მას სჯეროდა, რომ რესპუბლიკების დამოუკიდებლობის აღიარება გამოიწვევდა კონფლიქტის შეჩერებას.<ref name="nytimes.com"/> [[ევროკავშირი|ევროკავშირის]] წევრ ქვეყნებზე იყო ზეწოლა, რათა მალე მომხდარიყო მათი მხრიდან დამოუკდებლობის ცნობა.<ref>Paul Lewis (16 December 1991), [https://www.nytimes.com/1991/12/16/world/un-yields-to-plans-by-germany-to-recognize-yugoslav-republics.html U.N. Yields to Plans by Germany To Recognize Yugoslav Republics] ''[[The New York Times]]''.</ref> [[გაეროს გენერალური მდივანი|გაეროს გენერალურმა მდივანიმა]] [[ხავიერ პერეს დე კუელიარი|ხავიერ პერეს დე კუელიარმა]] გააფრთხილა გერმანიის მთავრობა, რომ სლოვენიისა და ხორვატიის აღიარება გამოიწვევდა კონფლიქტის უფრო მეტად გამწვავებას ყოფილ იუგოსლავიაში.

[[ევროპის ეკონომიკური თანამეგობრობა|ევროპის ეკონომიკური თანამეგობრობის]] შეხვედრისას, გენშერმა გააჟღერა წინადადება იმის თაობაზე, რომ ერაყის პრეზიდენტ [[სადამ ჰუსეინი|სადამ ჰუსეინს]] ჩადენილი ჰქონდა [[სამხედრო დანაშაული]] კუვეიტის წინააღმდეგ. გენშერის აზრით, იგი იყენებდა [[ქიმიური იარაღი|ქიმურ იარაღს]] მშვიდობიანი მოსახლეობის წინააღმდეგ და ხდებოდა [[ქურთების]] [[გენოციდი]].<ref>[[Alan Riding]] (16 April 1991), [https://www.nytimes.com/1991/04/16/world/european-nations-to-lift-sanctions-on-south-africa.html European Nations to Lift Sanctions On South Africa] ''[[The New York Times]]''.</ref>

[[სპარსეთის ყურის ომი|სპარსეთის ყურის ომის]] დროს გენშერი ცდილობდა ერაყთან მიეღწია შეთანხმება, მას შედეგ, რაც დასავლეთის ქვეყნებმა ომი გამოუცხადეს ერაყს იმისათვის, რომ ერაყს დაეტოვებინა კუვეიტი. გერმანიამ მნიშვნელოვანი ფინანსური წვლილი შეიტანა მოკავშირეთა დასახმარებლად კონფლიქტის დროს, მაგრამ შეიარაღებული ძალების გამოყენების კონსტიტუციური შეზღუდვების გამო, სამხედრო დახმარება თითქმის არ გამოუყო.<ref name="nytimes.com"/> 1991 წლის იანვარში, გენშერი გაემგზავრა ისრაელში. მის ვიზიტს მოჰყვა შეთანხმება, რომელიც მიზნად ისახავდა 670 მილიონ დოლარიან დახმარებას სამხედრო სფეროში. ასევე, შეთანხმება მიზნად ისახავდა ორი წყალქვეშა ხომალდის ფინანსირებას ისრაელისთვის,  პატრიოტის რაკეტების და სისტემის მიწოდება რათა ისრაელს შეძლებოდა ერაყული რაკეტებისგან თავის დაცვა, 58 ჯავშანმანქანა, რომელსაც შეეძლო გამოევლინა ქიმიური ან ბიოლოგიური თავდასხმა და  გაზის საწინააღმდეგო ნიღბები.<ref>Tom Hundley (3 February 1991), [http://articles.chicagotribune.com/1991-02-03/news/9101100852_1_israeli-peace-movement-israeli-public-opinion-netanya German Aid To Iraq Opens Israeli Wounds] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304205458/http://articles.chicagotribune.com/1991-02-03/news/9101100852_1_israeli-peace-movement-israeli-public-opinion-netanya |date=2016-03-04 }} ''[[Chicago Tribune]]''.</ref> როდესაც ომის შემდგომ შედგა პოლიტიკური დებატები იმის თაობაზე, თუ როგორ უნდა შეასრულოს გერმანიამ გლობალური პასუხისმგებლობა, გენშერმა უპასუხა, რომ თუ სახელმწიფოები ელოდებიან იმას, რომ გერმანია გაიზიარებს უფრო მეტ პასუხისმგებლობას მსოფლიოში მიმდინარე პროცესებზე,  მათ უნდა მიეცეთ იმის უფლება, რომ  უფრო ხისტი პოზიციის დაფიქსირება შეეძლოთ [[გაეროს უსაფრთხოების საბჭოში]].<ref name="Genscher at Eye of Policy Debate"/> გერმანიის სამხედრო საექსპორტო პოლიტიკა „მოუსვენარი ქვეყნებისათვის“ - დაფუძნებულია საზღვაო ძალების უვარგისობაზე, საკუთარი ქვეყნის წინააღმდეგ გამოსაყენებლად.<ref>[http://www.dw.com/en/germany-debates-weapons-exports-amid-iraq-exception/a-17875033 Germany debates weapons exports amid Iraq 'exception'] ''[[Deutsche Welle]]'', 25 August 2014.</ref>

1992 წელს, გენშერმა, თავის დანიელ კოლეგასთან [[უფე ელმან-იენსენი|უფე ელმან-იენსენისთან]] ერთად შექმნა [[ბალტიის ზღვის ქვეყნების საბჭო]] (CBSS) და [[ევროფაკულტეტი]].<ref>Gustav N Kristensen, ''Born into a Dream. EuroFaculty and the Council of the Baltic Sea States'', Berliner Wissenschafts-Verlag 2010, {{ISBN|978-3-8305-1769-6}}.</ref>

ნახევარ საუკუნეზე მეტი გავიდა, მასშემდგომ რაც, ნაცისტური ლიდერები შეიკრიბნენ გამოფენაზე, სადაც წარმოდგენილი იყო თანამედროვე ხელოვნების ნიმუშები, რომლებიც წარმოადგენდნენ ავანგარდული მოღვაწეობის მასშტაბურ დაგმობას. აღნიშნულს „[[დეგენერატი გამოფენა]]“ ეწოდა. 1992 წლის მარტში გენშერმა გადაწყვიტა აღნიშნული გამოფენა ხელახლა აღედგინა [[ბოდეს მუზეუმი|ბოდეს მუზემში]]. მან ნაცისტების მცდელობები ხელოვნების  შეზღუდვის გამო შეადარა „ნაბიჯს კატასტროფისკენ, რამაც გამოიწვია ევროპელი ებრაელების მასობრივი მკვლელობა და ომი, რომელმაც გამოიწვია გერმანიის მეზობლების განადგურება“. „ეს ნახატები, რომლებიც გამოფენაზეა, გადაურჩა ჩაგვრას და ცენზურას“, - თქვა მან და დასძინა: „ეს ძეგლები არა მხოლოდ ხელოვნების ნიმუშს წარმოადგენენ, არამედ იმედის ნიშანია, ისინი მხარს უჭერენ შემოქმედებითი თავისუფლების ტრიუმფს ბარბაროსობაზე.“<ref>Stephen Kinzer (5 March 1992), [https://www.nytimes.com/1992/03/05/arts/nazi-show-of-bad-art-reopens-in-berlin.html Nazi Show Of 'Bad' Art Reopens In Berlin] ''[[The New York Times]]''.</ref>

1992 წლის 18 მაის გენშერი გადადგა თანამდებობიდან, თავისივე თხოვნის საფუძველზე. იგი ფედერალურ მთავრობას ემსახურებოდა 23 წლის მანძილზე.  იმ დროისთვის იგი იყო მსოფლიოში ყველაზე ხანგრძლივად მომუშავე საგარეო საქმეთა მინისტრი და გერმანიის ყველაზე პოპულარული პოლიტიკოსი.<ref>Ian Johnson (28 April 1992), [http://articles.baltimoresun.com/1992-04-28/news/1992119055_1_genscher-hans-dietrich-germany] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141129054215/http://articles.baltimoresun.com/1992-04-28/news/1992119055_1_genscher-hans-dietrich-germany |date=2014-11-29 }} ''[[Baltimore Sun]]''.</ref> მან გადაწყვეტილება სამი კვირით ადრე, 1992 წლის 27 აპრილს გამოაცხადა. გენშერს არ დაუკონკრეტებია თავის გადადგომის მიზეზები, თუმცა მას იმ დროისთვის გადატანილი ჰქონდა ორი ინფარქტი. მისი გადადგომა ძალაში მაისში შევიდა, მაგრამ ის პარლამენტის წევრად დარჩა და დიდი გავლენით სარგებლობდა თავისუფალ დემოკრატიულ პარტიაში.<ref name="nytimes.com"/>

გენშერის გადადგომის შემდეგ, კანცლერმა [[ჰელმუტ კოლი|ჰელმუტ კოლმა]] და FDP თავმჯდომარემ [[ოტო გრაფ ლამბსდროფი|ოტო გრაფ ლაბსდროფმა]] ახალ საგარეო საქმეთა მინისტრის პოსტზე დაასახლეს [[ირმგარდ შვარცერი]].<ref name="nytimes.com"/> თუმცა, ყველას გასაკვირად FDP-ს უმრავლესობამ პარლამენტში უარყვეს მისი დანიშვნა და საპასუხოდ  აღნიშნულ პოსტზე დაასახელეს იუსტიციის მინისტრი [[კლაუს კინკელი]] <ref>Stephen Kinzer (29 April 1992), [https://www.nytimes.com/1992/04/29/world/party-in-bonn-rebels-on-genscher-s-successor.html Party in Bonn Rebels on Genscher's Successor] ''[[The New York Times]]''.</ref>

==საქმიანობა პოლიტიკის შემდეგ==
[[File:Genscher-19-09-2013.jpg|thumb|ჰანს-დიტრიხ გენშერი 2013 წელს.]]

1994 წელს  გენშერმა გამოაცხადა პრეზიდენტობისადმი ინტერესის ნაკლებობა, მიუხედავად ამისა იგი განიხილებოდა, როგორც ერთ-ერთი წამყვანი კანდიდატი. კვლევების მიხედვითაც კი, რომელიც ჩაატარა ჟურნალ [[შტერნი|შტერნმა]], აჩვენეს, რომ გენშერს მოსახლეობის 48% უჭერდა მხარს. 1993 წელს იგი პენსიაზე გავიდა და მან თქვა, რომ „არცერთ შემთხვევაში“ არ დაიკავებდა პრეზიდენტის თანამდებობას.<ref>Stephen Kinzer (27 March 1993), [https://www.nytimes.com/1993/03/27/world/germany-considers-jew-as-president.html Germany Considers Jew as President] ''[[The New York Times]]''.</ref>

პოლიტიკური კარიერის დასრულების შემდეგ, გენშერი აგრძელებდა აქტიურ იურიდულ საქმიანობას  და ჩართული იყო საერთაშორისო ორგანიზაციებში. 1992 წელს იგი ინიშნება ახალი დონორული ორგანიზაციის თავმჯდომარედ [[ბერლინის სახელმწიფო ოპერა]|ბერლისნის სახელმწიფო ოპერაში]].<ref>[[John Rockwell]] (12 December 1992), [https://www.nytimes.com/1992/12/12/arts/new-start-for-an-old-opera-in-berlin.html New Start for an Old Opera in Berlin] ''[[The New York Times]]''.</ref> 1997 წლიდან 2010 წლამდე გენშერი იურიდიულ ფირმასთან იყო დაკავშირებული, რომელიც იყო „Büsing, Müffelmann & Theye“ შვილობიი კომპანია. მან 2000 წელს დააარსა საკუთარი საკონსულტაციო ფირმა „Hans-Dietrich Genscher Consult GmbH“. 2001 - 2003 წლებში იგი იყო [[გერმანიის საგარეო ურთიერთობათა საბჭო|გერმანიის საგარეო ურთიერთობათა საბჭოს]] პრეზიდენტი.<ref name="lemo">{{cite web|title=Hans-Dietrich Genscher 1927 - 2016|url=https://www.hdg.de/lemo/biografie/hans-dietrich-genscher.html|website=Lebendiges Museum Online|publisher=Haus der Deutschen Geschichte|accessdate=1 April 2016|language=German}}</ref> 2001 წელს გენშერი საარბიტრაჟო სასამართლოს ჩაუდგა სათავეში, რომელმაც დაასრულა ერთთვიანი ბრძოლა გერმანიის ავიაკომპანია [[Lufthansa]] -სა და მის მფრინავების პროფკავშირს შორის და შედეგად მიღწეულ იქნა შეთანხმება ხელფასების 15 პროცენტით გაზრდაზე.<ref>Edmund L. Andrews (9 June 2001), [https://www.nytimes.com/2001/06/09/business/world-business-briefing-europe-germany-airline-agreement.html Germany: Airline Agreement] ''[[The New York Times]]''.</ref>

2008 წელს გენშერმა, [[ვაცლავ ჰაველი|ვაცლავ ჰაველმა]], [[ჯონ კორნბლუმი|ჯონ კორნბლუმმა]] და სხვა კარგად ცნობილმა პოლიტიკოსებმა  მოწოდებები გაავრცელეს იმის თაობაზე, რომ აშენებულიყო [[ცივი ომის]] მუზეუმი [[ჩექფოინთ ჩარლი| ჩექფოინთ ჩარლიზე]].<ref>Mark Waffel (17 June 2008), [http://www.spiegel.de/international/germany/safeguarding-the-past-in-berlin-political-heavyweights-call-for-cold-war-museum-a-560192.html Safeguarding the Past in Berlin: Political Heavyweights Call for Cold War Museum] ''[[Spiegel Online]]''.</ref>

2009 წელს გენშერმა გამოხატა სახალხო წუხილი [[ბენედიქტე XVI]] შესახებ, რომელმაც ეკლესიიდან გაკვეთა [[წმინდა პიუს X საზოგადოება|წმინდა პიუს X საზოგადოების]] ეპისკოპოსი. გენშერმა წერს გაზეთ „[[Mitteldeutsche Zeitung]]“-ში: „პოლონელებს შეუძლიათ იამაყონ იოანე პავლე II - თი. პაპის ბოლო არჩევნებზე ჩვენ ვთქვით, რომ ჩვენ ვართ პაპი ოღონდ გთხოვთ - არა ამ სახით“.<ref>[http://www.mz-web.de/servlet/ContentServer?pagename=ksta/page&atype=ksArtikel&aid=1229852995685&openMenu=1013016724415&calledPageId=1013016724415&listid=1018881578341 Wir Sind Papst – aber bitte nicht so!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120329043922/http://www.mz-web.de/servlet/ContentServer?pagename=ksta%2Fpage&atype=ksArtikel&aid=1229852995685&openMenu=1013016724415&calledPageId=1013016724415&listid=1018881578341 |date=2012-03-29 }} ''Mitteldeutsche Zeitung'', 2 February 2009.</ref> იგი ფიქრობდა, რომ პაპი [[ბენედიქტე XVI]] იძენდა ჩვევას, რომელიც მიდრეკილი იყო არაკათოლიკეების შეურაცხყოფისკენ. „ეს არის ღრმა მორალური და პოლიტიკური კითხვა. ეს ეხება კაცობრიობის წინააღმდეგ დანაშაულის მსხვერპლთა პატივისცემას“, - ამბობდა გენშერი.<ref>{{cite web|url=http://www.haaretz.com/hasen/spages/1061193.html|title=German-born pope under fire in his homeland over tolerance of Holocaust denial|work=Haaretz|date=3 February 2009}}</ref>

2013 წლის 20 დეკემბერს გაირკვა, რომ გენშერმა მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა [[მიხაილ ხოდორკოვსკის]], [[იუკოსის]] ყოფილი ხელმძღვანელის გათავისუფლებაში. გენშერი ხოდორკოვსკის პირველად შეხვდა 2002 წელს და თავმჯდომარეობდა კონფერენციას, სადაც ხოდორკოვსკიმ გააკრიტიკა რუსეთის პრეზიდენტი [[ვლადიმერ პუტინი]] მისი ნავთობკომპანიის დევნის გამო.<ref name="online.wsj.com">Bertrand Benoit, Anton Troianovski and Gregory L. White (22 December 2013), [https://www.wsj.com/articles/SB1000142405270230447500457927444085242796 Germany Led Talks to Free Russian Tycoon]{{Dead link|date=სექტემბერი 2021 |bot=InternetArchiveBot }} ''[[Wall Street Journal]]''.</ref> ხოდორკოვსკიმ თავის ადვოკატებს 2011 წლის ციხეში ვიზიტის დროს სთხოვა, რომ გენშერს შუამავლობა გაეწია მის ადრეულ გათავისუფლებასთან დაკავშირებით. მას შემდეგ, რაც პუტინი ხელახლა აირჩიეს 2012 წელს,  [[გერმანიის კანცლერი|კანცლერმა]] [[ანგელა მერკელი|ანგელა მერკელმა]] დაავალა თავის ოფიციალურ პირებს, რომ ლობირება გაეწიათ  პრეზიდენტ პუტინთან, რათა შეხვედროდა გენშერს.<ref name="online.wsj.com"/><ref>Arkady Ostrovsky (23 December 2013), [https://www.economist.com/blogs/easternapproaches/2013/12/mikhail-khodorkovsky-0 Mikhail Khodorkovsky: In from the cold] ''[[The Economist]]''.</ref> შემდგომი მოლაპარაკებების შედეგად შედგა ორი შეხვედრა გენშერსა და პუტინს შორის - ერთი [[ბერლინის ტეგელის აეროპორტიში|ბერლინის ტეგელის აეროპორტში]] , ხოლო მეორე მოსკოვში. ხოდორკოვსკის ადვოკატებმა და გენშერმა თვეები გაატარეს სხვადასხვა სამართლებრივი გზების შემუშავებაში, რაც პუტინს საშუალებას მისცემდა ადრე გაეთავისუფლებინა ყოფილი მეტოქე.<ref name="online.wsj.com"/> როდესაც 2013 წლის ნოემბერში ხოდორკოვსკის დედა ბერლინის საავადმყოფოში სიმსივნეზე მკურნალობდა, გენშერმა გააგზავნა შეტყობინება ხოდორკოვსკისთან, რომელშიც ნათქვამი იყო, რომ პატიმარს პუტინისთვის  უნდა მიემართა შეწყალების წერილით, სადაც ხაზგასმით იქნებოდა ნათქვამი დედის ჯანმრთელობის შესახებ.<ref>Michelle Martin and Lidia Kelly (26 December 2013), [https://www.reuters.com/article/2013/12/26/us-germany-khodorkovsky-idUSBRE9BP0C420131226 Inside Germany's campaign to free Khodorkovsky] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150924192020/http://www.reuters.com/article/2013/12/26/us-germany-khodorkovsky-idUSBRE9BP0C420131226 |date=2015-09-24 }} ''[[Reuters]]''.</ref> 2013 წლის დეკემბერში პუტინმა შეიწყალა ხოდორკოვსკი "ჰუმანიტარული მიზეზების გამო", გენშერმა უზრუნველყო ხოდორკოვსკის ჩამოყვანა ბერლინში პირადი თვითმფრინავით.<ref>Alison Smale (23 December 2013), [https://www.nytimes.com/2013/12/24/world/europe/deep-ties-between-russia-and-germany-on-display-in-prisoners-release.html Deep Russia-Germany Ties Behind a Prisoner’s Release] ''[[The New York Times]]''.</ref>

გენშერმა ხელი მოაწერა 2014 წელს წინადადებას, რომ გამხდარიყო სამხრეთ დერეფნის საკონსულტაციო კოლეგიის წევრი, [[BP]] - ს ხელმძღვანელობით კონსორციუმში ასევე შედიოდნენ  ბრიტანეთის ყოფილი პრემიერ მინისტრი [[ტონი ბლერი]] და [[პიტერ სატერლენდი]].<ref>Guy Chazan (17 July 2014), [http://www.ft.com/cms/s/0/28b699ae-0d9f-11e4-815f-00144feabdc0.html Tony Blair to advise on Azerbaijan gas project] ''[[Financial Times]]''.</ref> პანელის მიზანია ხელი შეუწყოს ბუნებრივი გაზის უზარმაზარი საბადოების გაფართოებას [[კასპიის ზღვაში]] და ორი მილსადენის მშენებლობას ევროპაში. 45 მილიარდი დოლარის ღირებულების პროექტი მხარდაჭერილი იყო  აზერბაიჯანის პრეზიდენტის [[ილჰამ ალიევის]] მიერ. კრიტიკოსებმა აღნიშნულ პროექტს „ბლერის მდიდარი პროექტი“ უწოდეს.<ref>[[Sarah Ellison]] (January 2015), [https://www.vanityfair.com/news/2015/01/tony-blair-profile The Which Blair Project] ''[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]''.</ref>

== პოლიტიკური მოღვაწეობა ==
* 1969-1974 წლებში — გერმანიის შინაგან საქმეთა მინისტრი.
* 1974-1992 წლებში — გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი და ვიცე-კანცლერი.
* 1974-1985 წლებში — [[გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტია|გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტიის]] თავმჯდომარე.

==გარდაცვალება==
ჰანს-დიტრიხ გენშერი გარდაიცვალა [[2016]] წლის [[31 მარტი|31 მარტს]], 89 წლის ასაკში, [[ვახტბერგი|ვახტბერგში]], გულის უკმარისობით<ref>{{cite news|title=Former German foreign minister Genscher dies at 89|url=https://www.washingtonpost.com/world/europe/former-german-foreign-minister-genscher-dies-at-89/2016/04/01/cd0f5408-f7f6-11e5-958d-d038dac6e718_story.html|agency=Washington Post|date=1 April 2016|access-date=3 აპრილი 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160401200616/https://www.washingtonpost.com/world/europe/former-german-foreign-minister-genscher-dies-at-89/2016/04/01/cd0f5408-f7f6-11e5-958d-d038dac6e718_story.html|archivedate=1 აპრილი 2016}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.nytimes.com/2016/04/02/world/europe/hans-dietrich-genscher-germany-dies.html?_r=0|title=Hans-Dietrich Genscher, an Architect of German Reunification, Dies at 89|publisher=The [[New York Times]].com|accessdate=April 1, 2016|date=April 1, 2016}}</ref>.

== სხვა აქტივობები ==
* [[CARE (relief agency)|CARE Deutschland-Luxemburg]], Chairman of the Board of Trustees<ref>{{cite web|title=Verwaltungsrat|url=https://www.care.de/ueber-care/care-team/verwaltungsrat/?|publisher=CARE Deutschland-Luxemburg e.V.|accessdate=1 April 2016|language=German|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160415024422/https://www.care.de/ueber-care/care-team/verwaltungsrat/|archivedate=15 აპრილი 2016}}</ref>
* [[Club of Budapest]], Honorary Member<ref>{{cite web|title=Club of Budapest|url=http://www.clubofbudapest.org/clubofbudapest/index.php/en/|publisher=Club of Budapest|accessdate=1 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160402083845/http://www.clubofbudapest.org/clubofbudapest/index.php/en/|archivedate=2 აპრილი 2016}}</ref>
* German-Azerbaijani Forum, Honorary Chairman<ref>{{cite web|title=Kuratorium|url=http://da-forum.net/?page_id=359|publisher=Deutsch-Aserbaidschanisches Forum|accessdate=1 April 2016|language=German}}</ref>
* German-Polish Society (DPG), Deputy Chairman of the Board of Trustees<ref>{{cite web|title=Kuratorium|url=http://www.dpg-bundesverband.de/kuratorium.html|publisher=Deutsch-Polnische Gesellschaft Bundesverband e.V.|accessdate=1 April 2016|language=German|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160402071249/http://www.dpg-bundesverband.de/kuratorium.html|archivedate=2 აპრილი 2016}}</ref>
* [[Baltic Development Forum]], Member of the Honorary Board<ref>{{cite web|title=Organisation|url=http://www.bdforum.org/about-us/organisation/|publisher=Baltic Development Forum|accessdate=1 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160412080800/http://www.bdforum.org/about-us/organisation|archivedate=12 აპრილი 2016}}</ref>
* Deutsche Gesellschaft für die Vereinten Nationen, Member of the Board of Trustees<ref>{{cite news|last1=Matthies|first1=Bernd|title=Hans-Dietrich Genscher und seine spezielle Beziehung zu Berlin|url=http://www.tagesspiegel.de/politik/zum-tode-des-fdp-politikers-hans-dietrich-genscher-und-seine-spezielle-beziehung-zu-berlin/13392628.html|newspaper=Tagesspiegel|accessdate=1 April 2016|language=German|date=1 April 2016}}</ref>
* Dimitris Tsatsos Institute for European Constitutional Law at the [[FernUniversität Hagen]], Member of the Board of Trustees<ref>[https://www.fernuni-hagen.de/dtiev/kuratorium.shtml Members of the Board of Trustees] Dimitris Tsatsos Institute for European Constitutional Law at the [[FernUniversität Hagen]].</ref>
* [[EastWest Institute]], Chairman Emeritus<ref>{{cite web|title=Hans-Dietrich Genscher|url=http://www.eastwest.ngo/profile/hans-dietrich-genscher|archive-url=https://web.archive.org/web/20160411231720/http://www.eastwest.ngo/profile/hans-dietrich-genscher|url-status=dead|archive-date=11 April 2016|publisher=EastWest Institute|accessdate=1 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160411231720/http://www.eastwest.ngo/profile/hans-dietrich-genscher|archivedate=11 აპრილი 2016}}</ref>
* [[European Law Students' Association|ELSA Deutschland]], Member of the Advisory Board (1993–2008)<ref>{{cite web|title=Beirat|url=https://www.elsa-germany.org/de/partner/beirat/|archive-url=https://web.archive.org/web/20160416194552/https://www.elsa-germany.org/de/partner/beirat/|url-status=dead|archive-date=16 April 2016|publisher=ELSA Deutschland|accessdate=1 April 2016|language=German|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160416194552/https://www.elsa-germany.org/de/partner/beirat/|archivedate=16 აპრილი 2016}}</ref>
* Foundation Wittenberg-Center for Global Ethics, Member of the Board of Trustees<ref>{{cite web|title=Wittenberg Center for Global Ethics: The WCGE grieves the loss of Hans-Dietrich Genscher|url=http://www.wcge.org/index_en.php|publisher=Wittenberg Center for Global Ethics|accessdate=1 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160401164443/http://www.wcge.org/index_en.php |archivedate=1 April 2016}}</ref>
* Bonner Akademie für Forschung und Lehre praktischer Politik (BAPP), Member of the Board of Trustees<ref>{{cite web|title=Kuratorium|url=http://www.bapp-bonn.de/die-akademie/kuratorium|publisher=Bonner Akademie für Forschung und Lehre praktischer Politik|accessdate=1 April 2016|language=German}}</ref>
* [[Ilsenburg Abbey]], Patron<ref>{{cite web|title=Vorstand und Kuratoriumsmitglieder|url=http://www.klosterilsenburg.de/index.php?option=com_content&view=article&id=9&Itemid=14&lang=de|publisher=Kloster Ilsenburg|accessdate=1 April 2016|language=German|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160321025216/http://www.klosterilsenburg.de/index.php?option=com_content&view=article&id=9&Itemid=14&lang=de|archivedate=21 მარტი 2016}}</ref>
* [[Martin Luther University of Halle-Wittenberg]], Honorary Chairman of the Board of Trustees<ref>[http://vff.uni-halle.de/816_123055/ Kuratorium] [[Martin Luther University of Halle-Wittenberg]].</ref>
* [[University of Bonn]], Member of the Board of Trustees<ref>[https://www.uni-bonn.de/die-universitaet/informationsquellen/presseinformationen/2003/462 Neues Kuratorium an der Universität] [[University of Bonn]], press release of 17 December 2003.</ref>
* ''A Soul for Europe'' initiative, Member of the Board of Trustees
* ''Gedächtnis der Nation'' project, Member of the Board of Trustees

==აღიარება==
გენშერი არის [[ჰალე|ჰალეს]] რეგიონის [[საპატიო მოქალაქეობა|საპატიო მოქალაქე]] (1991 წელი) და  ქალაქ [[ბერლინი|ბერლინის]] საპატიო მოქალაქე (1993 წელი).<ref>{{cite web|title=Müller zum Tod von Hans-Dietrich Genscher: "Berlin dankt dem Ehrenbürger und Staatsmann"|url=https://www.berlin.de/rbmskzl/aktuelles/pressemitteilungen/2016/pressemitteilung.464758.php|website=berlin.de|publisher=Der Regierende Bürgermeister des Landes Berlin|accessdate=1 April 2016|language=German|date=1 April 2016|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160406075108/http://www.berlin.de/rbmskzl/aktuelles/pressemitteilungen/2016/pressemitteilung.464758.php|archivedate=6 აპრილი 2016}}</ref>
{{div col|colwidth=30em}}
* 1973  და 1975 წელს – [[გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის ღირსების ორდენი]]<ref name=lemo/><ref name="wiwo">{{cite web|title=Hans-Dietrich Genscher|url=http://www.wiwo.de/koepfe-der-wirtschaft/hans-dietrich-genscher/5286366.html|publisher=Wirtschaftswoche|accessdate=1 April 2016|language=German|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160325134307/http://www.wiwo.de/koepfe-der-wirtschaft/hans-dietrich-genscher/5286366.html|archivedate=25 მარტი 2016}}</ref>
* 1986 –  [[საპატიო ლეგიონის ორდენი ]]<ref name=lemo/>
* 1987 – [[პორტუგალიის ღირსების ორდენი]]
* 1987 – [[კოსტა რიკა|კოსტა რიკის]] საპატიო მოქალაქე<ref name="wiwo"/>
* 1990 – [[პრინცესა ასტურიას პრემია]]<ref>{{cite journal|last1=Kiessler|first1=Richard|title=Ein Mann, der sich überlebt|journal=Der Spiegel|date=12 November 1990|issue=46/1990|pages=28–31|url=http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-13503287.html|language=German}}</ref>
* 1992 – [[პოლონეთის რესპუბლიკის ღირსების ორდენი]]<ref name=lemo/>
* 1992 – [[უნგრეთის რესპუბლიკის ღირსების ორდენი]]<ref name=lemo/>
* 1996 - [[ჰერცოგი ტრპიმირის ორდენი]] ([[ხორვატია]])<ref>http://narodne-novine.nn.hr/clanci/sluzbeni/263803.html</ref>
* 2002 – საპატიო დოქტორის წოდება [[შეჩინსკის უნივერსიტეტი|შეჩინსკის უნივერსიტეტში]]<ref name=lemo/>
* 2003 – საპატიო დოქტორის წოდება [[ლაიფციგის უნივერსიტეტი]]<ref name=lemo/>
* 2006 – მშვიდობის პრემია [[ფრიდრიხ ნაუმანის ფონდი]]<ref name=lemo/>
* 2007 – [[ჩრდილოეთი რაინ-ვესტფალიის ღირსების ორდენი]]
* 2010 – [[საქსონია-ანჰალტის ღირსების ორდენი]]<ref>{{cite web|title=Genscher mit Verdienstorden des Landes Sachsen-Anhalt gewürdigt|url=http://www.lvz.de/Mitteldeutschland/News/Genscher-mit-Verdienstorden-des-Landes-Sachsen-Anhalt-gewuerdigt|publisher=Leipziger Volkszeitung|accessdate=1 April 2016|language=German|date=11 September 2010|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160416161022/http://www.lvz.de/Mitteldeutschland/News/Genscher-mit-Verdienstorden-des-Landes-Sachsen-Anhalt-gewuerdigt|archivedate=16 აპრილი 2016}}</ref>
* 2010 – ათასწლეული [[ბამბის პრემია]]<ref name=lemo/>
* 2015 – [[ჰენრი ა. კისინჯერის პრემია]] <ref>{{cite web|title=Henry A. Kissinger Prize|url=http://www.americanacademy.de/de/home/about-us/kissinger-prize|publisher=The American Academy in Berlin|accessdate=1 April 2016|url-status=dead|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150912234645/http://www.americanacademy.de/de/home/about-us/kissinger-prize|archivedate=12 September 2015}}</ref>
{{div col end}}
* 2015 - [https://web.archive.org/web/20161020080848/https://www.nachhaltigkeitspreis.de/category/preistraeger/006_ehrenpreistraeger/#intern The National German Sustainability Award]

== შერჩეული ნამუშევრები ==
*''Die Rolle Europas im Kontext der Globalisierung'', in: [[Robertson-von Trotha, Caroline Y.]] (ed.): Herausforderung Demokratie. Demokratisch, parlamentarisch, gut? (= Kulturwissenschaft interdisziplinär/Interdisciplinary Studies on Culture and Society, Vol. 6), Baden-Baden 2011, {{ISBN|978-3-8329-5816-9}}
* (Hrsg.): ''Nach vorn gedacht … Perspektiven deutscher Aussenpolitik.'' Bonn Aktuell, Stuttgart 1987, {{ISBN|3-87959-290-X}}.
* ''Zukunftsverantwortung. Reden.'' Buchverlag Der Morgen, Berlin 1990, {{ISBN|3-371-00312-4}}.
* ''Unterwegs zur Einheit. Reden und Dokumente aus bewegter Zeit.'' Siedler, Berlin 1991, {{ISBN|3-88680-408-9}}.
* ''Wir wollen ein europäisches Deutschland.'' Siedler, Berlin 1991, Goldmann 1992 {{ISBN|3-442-12839-0}}.
* ''Politik aus erster Hand. Kolumnen des Bundesaußenministers a.&nbsp;D. Hans-Dietrich Genscher in der Nordsee-Zeitung Bremerhaven.'' Nordwestdeutsche Verlags-Gesellschaft, Bremerhaven 1992, {{ISBN|3-927857-36-X}}.
* ''Kommentare.'' ECON-Taschenbuch-Verlag, Düsseldorf/Wien 1994, {{ISBN|3-612-26185-1}}.
* ''Erinnerungen.'' Siedler, Berlin 1995, {{ISBN|3-88680-453-4}}; Goldmann, München 1997, {{ISBN|3-442-12759-9}}.
* ''Sternstunde der Deutschen. Hans-Dietrich Genscher im Gespräch mit [[Ulrich Wickert]]. Mit sechs Beiträgen.'' Hohenheim, Stuttgart/Leipzig 2000, {{ISBN|3-89850-011-X}}.
* ''Die Chance der Deutschen. Ein Gesprächsbuch. Hans-Dietrich Genscher im Gespräch mit [[Guido Knopp]].'' Pendo, München 2008, {{ISBN|978-3-86612-190-4}}.
* ''Die Rolle Europas im Kontext der Globalisierung'', in: [[Caroline Y. Robertson-von Trotha]] (Hrsg.): Herausforderung Demokratie. Demokratisch, {{proper name|parlamentarisch}}, gut? (= Kulturwissenschaft interdisziplinär/Interdisciplinary Studies on Culture and Society, Bd. 6), Baden-Baden 2011, {{ISBN|978-3-8329-5816-9}}.
* ''Zündfunke aus Prag. Wie 1989 der Mut zur Freiheit die Geschichte veränderte, mit Karel Vodička.'' dtv, München 2014, {{ISBN|978-3-423-28047-1}}.
* ''Meine Sicht der Dinge. Im Gespräch mit Hans-Dieter Heumann.'' Propyläen, Berlin, 2015, {{ISBN|978-3-549-07464-0}}.

== იხილეთ აგრეთვე ==
{{Commons}}
* [[Politics of Germany]]
* [[History of Germany since 1945]]

== სქოლიო ==
{{Reflist|30em}}

==დამატებითი ლიტერატურა==
* Wilsford, David, ed. ''Political leaders of contemporary Western Europe: a biographical dictionary'' (Greenwood, 1995) pp 155–64.

== ლიტერატურა ==
<!--in alphabetical order-->
* Bresselau von Bressensdorf, Agnes: ''Frieden durch Kommunikation. Das System Genscher und die Entspannungspolitik im Zweiten Kalten Krieg 1979–1982/83.'' Berlin, De Gruyter Oldenbourg 2015, {{ISBN|3-11-040464-8}}.
* Brauckhoff, Kerstin, Schwaetzer, Ingrid (Hrsg.): ''Hans-Dietrich Genschers Außenpolitik.'' Springer VS, Wiesbaden 2015, {{ISBN|978-3-658-06650-5}}.
* Heumann, Hans-Dieter: ''Hans-Dietrich Genscher. Die Biografie.'' Schöningh, Paderborn 2012, {{ISBN|978-3-506-77037-0}}.
* Lucas, Hans-Dieter (Hrsg.): ''Genscher, Deutschland und Europa.'' Nomos-Verlag, Baden-Baden 2002, {{ISBN|3-7890-7816-6}}.
* Mittag, Jürgen: {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20120118111035/http://www.europaeische-bewegung.de/index.php?id=8548#c27788 |date=18 January 2012 |title=''Vom Honoratiorenkreis zum Europanetzwerk: Sechs Jahrzehnte Europäische Bewegung Deutschland''. }} In: ''60 Jahre Europäische Bewegung Deutschland'', Berlin 2009, S. 12–28.
* [[Gerhard A. Ritter]]: ''Hans-Dietrich Genscher, das Auswärtige Amt und die deutsche Vereinigung.'' Beck, München 2013, {{ISBN|3-406-64495-3}}.

==გარე ბმულები==
*{{C-SPAN|Hans Genscher}}

{{s-start}}
{{s-off}}
{{s-bef|წინამორბედი = [[ერნსტ ბენდა]]}} 
{{s-ttl|ტიტული = [[შინაგან საქმეთა ფედერალური სამინისტრო(გერმანია)|შინაგან საქმეთა ფედერალური სამინისტრო]]|წლები = 1969–1974}} 
{{s-aft|შემდეგი = [[ვერნერ მაიჰოფერი]]}}
{{s-bef|წინამორბედი = [[ვალტერ შელი]]}} 
{{s-ttl|ტიტული = [[გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი]]|წლები = 1974–1982}} 
{{s-aft|შემდეგი = [[ჰელმუტ შმიდტი]]<br />(მოვალეობის შემსრულებელი)}}
{{s-bef|წინამორბედი = [[ჰელმუტ შმიდტი]]<br />(მოვალეობის შემსრულებელი)}} 
{{s-ttl|ტიტული = [[გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრი]]|წლები = 1982–1992}} 
{{s-aft|შემდეგი = [[კლაუს კინკელი]]}}
{{s-bef|წინამორბედი = [[ვალტერ შელი]]}} 
{{s-ttl|ტიტული = [[გერმანიის ვიცე კანლერი]]|წლები = 1974–1982}} 
{{s-aft|შემდეგი = [[ეგონ ფრანკე]]}}
{{s-bef|წინამორბედი = [[ეგონ ფრანკე]]}} 
{{s-ttl|ტიტული = [[გერმანიის ვიცე კანცლერი]]|წლები = 1982–1992}} 
{{s-aft|შემდეგი = [[იურგენ მოლემანი]]}}
{{s-dip}}
{{s-bef|წინამორბედი=''თანამდებობა შეიქმნა''}} 
{{s-ttl|ტიტული=[[ევროპის უსაფრთხოებისა და თანამშრომლობის ორგანიზაცია]]|წლები=1991}} 
{{s-aft|შემდეგი=[[ირიჯი დინსტბიერი]]'''<br /><small>''[[ჩეხოსლოვაკია]]''</small>}}
{{s-end}}

{{Authority control}}

{{DEFAULTSORT:გენშერი, ჰანს-დიტრიხ}}
[[კატეგორია:1927 წელს დაბადებულები]]
[[კატეგორია:2016 წელს გარდაცვილელბი]]
[[კატეგორია:ადამიანები ჰალედან]]
[[კატეგორია:გერმანიის ფედერალური მთავრობის მინისტრები]]
[[კატეგორია:გერმანიის საგარეო საქმეთა მინისტრები]]
[[კატეგორია:გერმანიის შინაგან საქმეთა მინისტრები]]
[[კატეგორია:ბუნდესტაგის წევრები ჩრდილოეთ რაინ-ვესტფალიისთვის]]
[[კატეგორია:ბუნდესტაგის წევრები 1994–1998]]
[[კატეგორია:ბუნდესტაგის წევრები 1990–1994]]
[[კატეგორია:ბუნდესტაგის წევრები 1987–1990]]
[[კატეგორია:ბუნდესტაგის წევრები 1983–1987]]
[[კატეგორია:ბუნდესტაგის წევრები 1980–1983]]
[[კატეგორია:ბუნდესტაგის წევრები 1976–1980]]
[[კატეგორია:ბუნდესტაგის წევრები 1972–1976]]
[[კატეგორია:ბუნდესტაგის წევრები 1969–1972]]
[[კატეგორია:ბუნდესტაგის წევრები 1965–1969]]
[[კატეგორია:გერმანიის თავისუფალი დემოკრატიული პარტია]]
[[კატეგორია:გერმანიის ფედერაციული რესპუბლიკის პირველი კლასი  ღირსების ორდენი]]
[[კატეგორია:ჩრდილოეთი რაინ-ვესტფალიის ღირსების ორდენი]]
[[კატეგორია:ადამიანები საქსონიის რეგიონიდან]]
[[კატეგორია:გერმანიის ვიცე-კანცლერი]]
[[კატეგორია:ჰელმუტ კოლი]]
[[კატეგორია:გერმანელი პროტესტანტები]]
[[კატეგორია:ლაიფციგის უნივერსიტეტი]]