იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჰასან ბეი აღაევი

{{ინფოდაფა პოლიტიკოსი
| სახელი= ჰასან ბეი აღაევი
| მშობლიურ ენაზე=Həsən bəy Ağayev
| სურათი= Hasan bay Aghayev 1.jpg
| სურათის ზომა=220პქ
| წარწერა=
| დაბადების სახელი=
| ფსევდონიმი= 
| დაბადების თარიღი= [[1875]]
| დაბადების ადგილი= [[ელიზავეტპოლი]], [[რუსეთის იმპერია]]
| გარდაცვალების თარიღი= [[19 ივლისი]], [[1920]]
| გარდაცვალების ადგილი= [[თბილისი]], [[საქართველოს დრ]]
| მოქალაქეობა= {{დროშა|რუსეთის იმპერია}}<br />{{დროშანიშანი|აზერბაიჯანი}} [[აზერბაიჯანის დრ]]
| განათლება= [[მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტი]]<ref>[http://www.muallim.edu.az/www.old/arxiv/2012/05/31.htm muallim.edu.az]</ref> <small>(1901)</small>
| სამეცნიერო ხარისხი=
| ეროვნება= 
| რელიგია= 
| პარტია= [[მუსავათი]]
| ძირითადი იდეები= 
| საქმიანობა= ჟურნალიტი
| მამა=
| დედა=
| მეუღლე=[[ხადიჯა აღაევა]]
| შვილები=
| ჯილდოები= 
| ხელმოწერა=
| საიტი= 
}}

'''ჰასან ბეი მაშადი ჰიუსეინ ბეის ძე აღაევი''' ({{lang-az|Həsən bəy Məşədi Hüseyn bəy oğlu Ağayev}}; დ. [[1875]], [[ელიზავეტპოლი]] (დღეს [[განჯა]]), [[რუსეთის იმპერია]] — გ. [[19 ივლისი]], [[1920]], [[თბილისი]], [[საქართველოს დრ]]) — [[აზერბაიჯანელები|აზერბაიჯანელი]] საზოგადო-პოლიტიკური მოღვაწე, ჟურნალისტი, ექიმი, მასწავლებელი, [[აზერბაიჯანის დრ|აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის]] [[აზერბაიჯანის დემოკრატიული რესპუბლიკის პარლამენტი|პარლამენტის]] თავმჯდომარის მოადგილე.<ref>[http://files.preslib.az/projects/azerbaijan/gl6.pdf Görkəmli Azərbaycanlılar]</ref>

== ბიოგრაფია ==

ჰასან ბეი აღაევი დაიბადა 1875 წელს [[განჯა]]ში. განჯის კლასიკურ გიმნაზიაში განათლების დამთავრების შემდეგ, 1901 წელს [[ჰაჯი ზეინალაბდინ თაღიევი]]ს დაფინანსებით, სწავლობდა [[მოსკოვის სახელმწიფო უნივერსიტეტი|მოსკოვის უნივერსიტეტის]] სამედიცინო ფაკულტეტზე, რომელიც მოგვიანებით წარმატებით დაასრულა. სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ, ექიმად დაიწყო მუშაობა. 1906-1907 წლებში იძულებული იყო ეცხოვრა სამხრეთ აზერბაიჯანში. 1907 წელს აირჩიეს [[ბაქო]]ში ჩატარებული კავკასიის მუსლიმ მასწავლებელთა კონგრესის ცენტრალური კომიტეტის თავმჯდომარედ. იყო ორგანიზაცია „დიფაი“-ს წევრი. მონარქიის დამხობიდან რამდენიმე დღის შემდეგ, განჯაში, ორგანიზაცია „დიფაი“-ს დამფუძნებლებთან და ეროვნული კომიტეტის წამყვან პირებთან — შაფი ბეი რუსტამბეილისთან, ხალილ ბეი ხასმამედოვთან, ძმები შეიხზამანლებთან და სხვებთან ერთად, [[ნასიბ იუსიფბეილი]]ს ხელმძრვანელობით, დაფუძნეს აზერბაიჯანის ისტორიაში ახალი დონის, ევროპული კულტურული ღირებულებების მომხრე პირველი პარტია „თურქ ადამი-მარქაზიათ ფირგასი“ (1917). აღნიშნული პარტიის [[მუსავათი|მუსავატთან]] გაერთიანების შემდეგ, აღაევი აირჩიეს მისი ცენტრალური კომიტეტის წევრად.

1918 წლის 28 მაისს, თბილისში აზერბაიჯანის ეროვნული საბჭოს სხდომაზე, [[აზერბაიჯანის დამოუკიდებლობის აქტი|აზერბაიჯანის დამოუკიდებლობის დეკლარაციის]] მიღების დროს, ჰასან ბეი აღაევი იყო ეროვნული საბჭოს თავმჯდომარის, [[მამედ ემინ რასულზადე]]ს მოადგილე და იგი უშუალოდ იღებდა მონაწილეობას ამ ისტორიულ მოვლენაში. ჰასან ბეი აღაევმა აზერბაიჯანის დამოუკიდებლობის დეკლარაციას პირველმა ხელი მოაწერა. 1918 წლის 16 ივნისს, აზერბაიჯანის ეროვნული საბჭო და ხელისუფლება გადავიდნენ განჯაში. 17 ივნისს, აქ ჩატარებულ პირველ სხდომაზე, ეროვნულმა საბჭომ წარმოშობილ მდგომარეობასთან დაკავშირებით დროებით შეაჩერა თავისი საქმიანობა, მთელი ძალაუფლება გადასცა ახლად ფორმირებულ ხელისუფლებას. 1918 წლის 7 დეკემბერს, აზერბაიჯანის პარლამენტის [[ბაქო]]ში ოფიციალურად გახსნამდე, ჰასან ბეი აზერბაიჯანის რკინიგზის სამმართვლელოში, მთავარი ექიმის თანამდებობაზე მუშაობდა.

დეკემბერში პარლამენტის თავმჯდომარის მოადგილედ აირჩიეს და რადგან თავმჯდომარე [[ალიმარდან ბეგ თოფჩიბაშევი]] ბაქოში არ იმყოფებოდა, 1920 წლის 2 თებერვლამდე ასრულებდა თავმჯდომარის მოვალეობასაც. რესპუბლიკის დაცემის შემდეგ გადავიდა თბილისში.

1920 წლის 19 ივლისს, თბილისში მოკლულ იქნა დაქირავებული სომეხი მკვლელის მიერ, რომელმაც მის გარდა [[ფათალი ხან ხოისკი]]ც მოკლა. დასაფლავებულია თბილისში მდებარე [[აზერბაიჯანელ მოღვაწეთა პანთეონი|ძველ მუსლიმთა სასაფლაოზე]] (ამჟამად მდებარეობს [[თბილისის ბოტანიკური ბაღი|ბოტანიკური ბაღის]] ტერიტორიაზე).

== როგორც პუბლიცისტი ==
ჰასან ბეი აღაევი ასევე პუბლიცისტიც იყო. განჯაში გამოსცემდა გაზეთ „იუჟნი კავკაზ“-ს („სამხრეთი კავკასია“) (1911-1912). 1911 წელს აირჩიეს მუსლიმთა საგანმანათლებლო საზოგადოების თავმჯდომარედ. 1914 წელს განჯაში ხუდადათ ბეი რაფიბეილისთან (1878-1920) ერთად დაფუძნა სამედიცინო საზოგადოება.

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{DEFAULTSORT:აღაევი, ჰასან ბეი}}
[[კატეგორია:დაბადებული 1875]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 19 ივლისი]]
[[კატეგორია:გარდაცვლილი 1920]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანელი პოლიტიკოსები]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანელი ჟურნალისტები]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანელი ექიმები]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანელი პედაგოგები]]
[[კატეგორია:აზერბაიჯანელი ანტიკომუნისტები]]