იხილეთ წყარო გვერდისთვის ჰაჯილარი

{{მმ*|ჰაჯილარი (მრავალმნიშვნელოვანი)}}
{{coord|display=title|37|36|0|N|30|6|0|E|type:landmark_region:TR}}
{{პოზრუკა+|თურქეთი|width=300|float=right|caption=ჰაჯილარის მდებარეობა|places=
{{პოზრუკა~|თურქეთი|marksize=7|lat_deg=37|lat_min=36|lat_sec=00|lon_deg=30|lon_min=06|lon_sec=00|position=right|label=ჰაჯილარი}}
}}
[[ფაილი:Frauenstatuetten Hacilar.jpg|300პქ|მინი|მარჯვნივ|ქანდაკებები ჰაჯილარიდან.]]
'''ჰაჯილარი''', '''კაჯლერი''' ({{Lang-tr|Hačilar}}, {{Lang-hy|Քաջլեռ}}) — [[ნეოლითის ხანა|ნეოლით]]-[[ენეოლითის ხანა|ენეოლითის ხანის]] მრავალფენიანი ნამოსახლარი სამხრეთ-დასავლეთ [[თურქეთი|თურქეთში]], ქალაქ [[ბურდური|ბურდურიდან]] დასავლეთით 25 [[კმ]]-ზე. [[1957]]-[[1960|60]] წლებში გათხარა [[ბრიტანელები|ბრიტანელთა]] ექსპედიციამ [[ჯეიმზ მელაარტი|ჯეიმზ მელაარტის]] ხელმძღვანელობით. ქვედა ფენა (უკერამიკო ნეოლითი, [[ძვ. წ. VII ათასწლეული|ძვ. წ. VII ათასწლეულის]] პირველი ნახევარი) ყამირზე დაარსებული პატარა ნამოსახლარის შვიდი საამშენებლო ჰორიზონტისაგან შედგება, სადაც დადასტურეულია ქვის საძირკველზე [[ალიზი|ალიზით]] ნაგები ოთხკუთხა შენობები. იატაკი მოლესილი, წითელი საღებავით შეღებილი და ზოგჯერ მარტივი გეომეტრიული ორნამენტით იყო შემკული. ღია ეზოებში იდგა კერები, ღუმელები და თიხით ნალესი მარცვლეულის შესანახი სათავსები. აღმოჩენილია ქვის ([[მარმარილო|მარმარილოს]]) ჭურჭლის ფრაგმენტები, ძვლის სადგისები, კაჟისა და შემოტანილი ობსიდიანის იარაღი, ძირითადად ნამგლის ჩასართები და ერთი გახეხილ-გაპრიალებული ცული. ნამოსახლარზე სამარხები არ გამოვლენილა, მაგრამ ზოგიერთი შენობის იატაკზე აღმოჩენილია ადამიანის თავის ქალები, რაც წინაპართა კულტზე მიუთითებს. ნაპოვნია [[შინაური თხა|თხის]], [[შინაური ცხვარი|ცხვრის]], [[მსხვილი რქოსანი საქონელი|მსხვილი რქოსანი საქონელისა]] და [[ირმისებრნი|ირმის]] ძვლები, მაგრამ მხოლოდ [[შინაური ძაღლი|ძაღლი]] ჰყავდათ მოშინაურებული. ორმწკრივი კილიანი [[ქერი|ქერის]], [[ასლი|ასლის]], [[ოსპი|ოსპისა]] და ველური ცალმარცვალა [[ხორბალი|ხორბლის]] ნაშთების აღმოჩენა მიწათმოქმედების არსებობაზე მიუთითებს. გარკვეული დროის შემდეგ ([[ძვ. წ. V ათასწლეული|ძვ. წ. V ათასწლეულის]] შუა წლები) იმავე ადგილას არსებობდა გვიანდელი ნეოლითის ხანის დიდი ნამოსახლარი (IX-VI საამშენებლო ჰორიზონტები), რომელსაც მისდევს ადრინდელი ენეოლითური სოფლის ხუთი საამშენებლო ჰორიზონტი (V-I). ნეოლითურ ფენებში გამოვლენილია დიდი (10X6 [[მეტრი|მ]]) ოთხკუთხა შენობები, რომლებიც ალიზითაა ნაგები ქვის საძირკველზე. განვითარებული ჩანს ურწყავი მიწათმოქმედება. ნაპოვნია ასლის, ცალმარცვალა ხორბლის, უკილო ქერის, [[ბარდა|ბარდისა]] და ოსპის მარცვლები. თიხის ჭურჭელი მრავალრიცხოვანია. აღმოჩენილია აგრეთვე ზოომორფული სარიტუალო და ადამიანის თავის მოყვანილობის ჭურჭელი. მოხატული კერამიკა იშვიათად გვხვდება. განსაკუთრებით საყურადღებოა აქ (ძირითადად კი VI ჰორიზონტში) აღმოჩენილი თიხის ქანდაკებები, რომლებიც უპირატესად ქალს გამოსახავს.

ადრინდელი ენეოლითური ხანის ყველა ფენა გამაგრებულ, ალიზის გალავანშემოვლებულ სოფლებს წარმოადგენს. ოთხკუთხა სახლები ალიზითა და ხითაა ნაგები. V-II ჰორიზონტებში მონოქრომულთან ერთად ფართოდ ვრცელდება წითელი საღებავით, ძირითადად გეომეტრიული სახეებით მოხატული კერამიკა. კაჟის, ობსიდიანისა და ძვლის ნაწარმი ყველა ფენაში ნეოლითური იერისაა, მაგრამ შედარებით იშვიათია. კაჟის ნამგლის ჩასართები რქის ბუდეშია ჩასმული. გვხვდება გახეხილ-გაპრიალებული ქვის ცული, ლახტისთავები და სხვ. ჩანს [[სპილენძი|სპილენძის]] არსებობის კვალი. სამარხები მცირე რაოდენობითაა აღმოჩენილი ძირითადად ნაგებობათა შორის ფართობზე.

[[ძვ. წ. VI ათასწლეული|ძვ. წ. VI]]-[[ძვ. წ. V ათასწლეული|V ათასწლეულების]] მიჯნაზე ნამოსახლარზე ცხოვრება საბოლოოდ შეწყდა.

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[ჩათალჰოიუქი]]
* [[დედაღვთაება]]

== ლიტერატურა ==
{{ქსე|11|610}}

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{commons|Category:Hacilar}}
* [http://www.ancientroute.com/cities/hacilar.htm საიტი ჰაჯილარზე]{{ref-en}}

[[კატეგორია:თურქეთის არქეოლოგიური ძეგლები]]