იხილეთ წყარო გვერდისთვის BGM-109 Tomahawk

{{ინფოდაფა იარაღი
|name    = BGM-109 Tomahawk
|image   = Tomahawk Block IV cruise missile -crop.jpg
|caption = Tomahawk Block IV საცდელი ფრენისას
|origin  = {{დროშა|აშშ}}
|type    = შორი მოქმედების, ბგერამდელი, [[ფრთოსანი რაკეტა]]
<!-- იარაღის ტიპი -->
|is_ranged    =
|is_bladed    =
|is_explosive = explosive
|is_artillery =
|is_vehicle   =
<!-- სამსახურის ისტორია -->
|service = 1983 – დღემდე
|used_by = აშშ-ის საზღვაო ძალები<br />[[სამეფო საზღვაო ძალები]]
|wars    = 
<!-- შექმნის ისტორია -->
|designer        = [[General Dynamics]]
|design_date     = 
|manufacturer    =General Dynamics (თავდაპირველად)<br />[[Raytheon]]
|production_date =
|number          = 
|variants        = 
|unit_cost       =1.87 მილიონი [[აშშ დოლარი]] (Block IV)<ref name = cost2017>[http://comptroller.defense.gov/Portals/45/documents/defbudget/FY2017/FY2017_Weapons.pdf#page=63 "United States Department Of Defense Fiscal Year 2017 Budget Request Program Acquisition Cost By Weapon System"]Office Of The Under Secretary Of Defense (Comptroller)/ Chief Financial Officer. იანვარი, 2016. გვ. 63.</ref>
<!-- მახასიათებლები -->
|weight      = ამაჩქარებლის გარეშე: 1,300 კგ,<br />ამაჩქარებლიანად: 1,600 კგ 
|length      = ამაჩქარებლის გარეშე:556 მ,<br />ამაჩქარებლიანად: 625 მ
|part_length =
|width       =
|height      =
|crew        =
<!-- პატარა იარაღი --> 
|cartridge   = 
|caliber     =
|action      = 
|rate        = 
|velocity    =
|range       = 
|max_range   = 
|feed        = 
|sights      = 
<!-- არტილერია -->
|breech    =
|recoil    =
|carriage  =
|elevation =
|traverse  =
<!-- პირი --> 
|blade_type =
|hilt_type  =
|head_type  = 
|haft_type  =
|warhead_type = ბირთვული: [[W80 (ბირთვული ქობინი)|W80]] 200 კტ (მოხსნილია);<ref name = retirement>Kristensen, Hans M. (18 მარტი, 2013). [https://web.archive.org/web/20140709001733/https://fas.org/blogs/security/2013/03/tomahawk/ "US Navy Instruction Confirms Retirement of Nuclear Tomahawk Cruise Missile"]. Strategic Security. Federation of American Scientists. დაარქივებულია [https://fas.org/blogs/security/2013/03/tomahawk/ ორიგინალიდან] 9 ივლისს, 2014.</ref><br />არაბირთვული: 450 კგ ფუგასური ან კასეტური 
<!-- ბომბი --> 
|diameter       = 52 მმ
|filling        =
|filling_weight =
|detonation     =FMU-148 (Block III-დან მოყოლებული), სხვა მექანიზმები სპეციალური დანიშნულებით
|yield          =
<!-- დამატებითი --> 
|commons =
|warhead =
}}

'''BGM-109 Tomahawk''' ({{lang-en|'''ტომაჰავკი'''}}) — სახმელეთო შეტევის, შორი მოქმედების, ბგერამდელი ამერიკული [[ფრთოსანი რაკეტა|ფრთოსანი რაკეტები]]ს ოჯახი. ძირითადად გამოიყენება [[აშშ-ის საზღვაო ძალები]]ს მიერ გემების და წყალქვეშა ნავების პლატფორმებიდან სახმელეთო იერიშებისთვის. დაპროექტებულია კომპანია [[General Dynamics]]-ის მიერ [[1970]] წლებში და თავდაპირველის გემით წარმოადგენდა საშუალო-შორი მოქმედების, დაბალ სიმაღლეზე მფრენ რაკეტას, რომლის გაშვებაც განხორციელდებოდა სახმელეთო პლატფორმიდან. დროთა განმავლობაში „ტომაჰავკმა“ მრავალი განახლება და მოდიფიკაცია განიცადა, აღიჭურვა ზუსტი ნავიგაციის მართვის სისტემებით. ამჟამად იწარმოება [[Raytheon]]-ის მიერ.<ref>[https://web.archive.org/web/19990220120419/http://www.fas.org/man/dod-101/sys/smart/bgm-109.htm "BGM-109 Tomahawk - Smart Weapons"]. დაარქივებულია [https://fas.org/man/dod-101/sys/smart/bgm-109.htm ორიგინალიდან] 20 თებერვალს, 1999.</ref> [[2016]] წელს [[აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტი (აშშ)|აშშ-ის თავდაცვის დეპარტამენტმა]] შეიძინა 202.3 მილიონი აშშ დოლარის ღირებულების Tomahawk Block IV მოდიფიკაციის 149 რაკეტა.<ref name = cost2017/>

რაკეტა ატარებს ამერიკის მკვიდრი [[ინდიელები]]ს საბრძოლო სატყორცნი [[ტომაჰავკი (იარაღი)|ნაჯახის]] სახელს.
== ვარიანტები ==
არსებობს BGM-109 Tomahawk-ის რამდენიმე სახეობა, რომლებიც სხვადასხვა სახის საბრძოლო ქობინს იყენებენ:
* BGM-109A {{comment|TLAM|Tomahawk Land Attack Missile}}  — ბირთული (TLAM-N), თერმობირთვული [[W80]] ქობინით. მოხსნა სამსახურიდან 2010-2013 წლებში.<ref name = retirement/>
* RGM/UGM-109B {{comment|TAS-M|Tomahawk Anti Ship Missile}} — [[აქტიური რადიოლოკაციური თვითდამიზნება|აქტიური თვითდამიზნებადი]] ხომალდსაწინააღმდეგო რაკეტა; მოიხსნა შეიარაღებიდან 1990-ებში.
* BGM-109C {{comment|TLAM-C|Tomahawk Land Attack Missile – Conventional}} — რაკეტა უნიტარული ქობინით. თავდაპირველად იყო [[AGM-12 Bullpup]]-ის მოდიფიცირებული ქობინი.
* BGM-109D {{comment|TLAM-D|Tomahawk Land Attack Missile – Dispenser}} — კასეტური ქობინით.
* RGM/UGM-109E TLAM (TLAM Block IV) — TLAM-C-ს გაუმჯობესებული ვარიანტი.
* BGM-109G {{comment|GLCM|Ground Launched Cruise Missile}} — ბირთვული [[W84]] ქობინით; მოიხსნა შეიარაღებიდან [[1991]] წელს.
* AGM-109H/L {{comment|MRASM|Medium Range Air to Surface Missile}} — მოკლე/საშუალო მანძილის ტურბორეაქტიული ძრავით აღჭურვილი ჰაერი-მიწა ტიპის რაკეტა კასეტური ქობინით; არასოდეს მიღებულა შეიარაღებაზე. ღირებულება 569 000 [[აშშ დოლარი]] ([[1999]] წლისთვის).<ref name =factfile>Dan Petty. [http://www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=2200&tid=1300&ct=2 "The US Navy -- Fact File: Tomahawk Cruise Missile"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170827150407/http://www.navy.mil/navydata/fact_display.asp?cid=2200&tid=1300&ct=2 |date=2017-08-27 }}. ამოღებულია 8 ოქტომბერს, 2015.</ref>

სახმელეთო ბაზირების „ტომაჰავკებისთვის“ (GLCM) გამოიყენებოდა სატვირთო პლატფორმა MAN KAT1 და გაშლილი იყვნენ ევროპაში. შეიარაღებიდან GLCM მოიხსნა [[მცირე და საშუალო სიშორის რაკეტების ლიკვიდაციის შეთანხმება|1987 წლის შეთანხმების]] საფუძველზე. ხომალდსაწინააღმდეგო ვერსიების უმრავლესობა, [[ცივი ომი]]ს დასრულების შემდეგ გადაკეთდა სახმელეთო იერიშის რაკეტებად (TLAM). Block III მოდიფიკაციას, რომელიც სამსახურში ჩადგა [[1993]] წელს, ჰქონდა მოქმედების გაზრდილი სიშორე და მიიღო [[GPS]]-მიმღებები, რითაც იერიშის სიზუსტე გაიზარდა. Block III TLAM-C-ში შენარჩუნდა სანავიგაციო სისტემა [[TERCOM|DSMAC]] II, GPS-დამიზნება ხდებოდა მხოლოდ ისეთ მისიებში, რომლებიც სწრაფად იგეგმებოდა სიზუსტის გარკვეული შემცირებით, ხოლო DSMAC II გამოიყენებოდა იმ მისიებში, რომლებიც ხანგრძლივი დაგეგმვის ეტაპს გადიოდნენ, თუმცა სიზუსტე უკეთესი იყო;  DSMAC II და GPS სანავიგაციო სისტემების კომბინაციის გამოყენების შემთხვევაში მიიღება საუკეთესო სიზუსტე. Block IV TLAM-ები მთლიანად ხელახლა დაპროექტდა, მიიღო გაუმჯობესებული ტურბოვენტილატორული ძრავი. 






== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}



[[კატეგორია:აშშ-ს სარაკეტო შეიარაღება]]
[[კატეგორია:ფრთოსანი რაკეტები]]