იხილეთ წყარო გვერდისთვის F-35 Lightning II

{|{{ინფოდაფა თვითმფრინავი დასაწყისი
 |სახელი = F-35 Lightning II
 |სურათი =ფაილი:F-35A flight (cropped).jpg
 |წარწერა = F-35A Lightning II
 |გრძელი წარწერა =
}}{{ინფოდაფა თვითმფრინავი ტიპი
 |ტიპი = [[სტელსი]]ს [[მრავალფუნქციური საბრძოლო თვითმფრინავი]]
 |მწარმოებელი =[[Lockheed Martin Aeronautics]] <!-- Field is only for prime contractors/major manufacturers, not subcontractors/suppliers. -->
 |შემქმნელი =
 |კონსტრუქტორი =
 |პირველი გაფრენა = [[15 დეკემბერი]], [[2006]]
 |ექსპლუატაციის დასაწყისი =
 |წარდგენა =2016<ref>{{cite web|url=http://www.defense.gov/news/newsarticle.aspx?id=62829 |title=Adjustments Put F-35 on Track, Program Director Says |publisher=US Department of Defense |accessdate=2011-12-29}}</ref>–2018<ref>{{cite web |url=http://www.aviationweek.com/aw/generic/story.jsp?channel=defense&id=news/awst/2011/03/21/AW_03_21_2011_p27-297530.xml&headline=JSF |title=JSF Cost Predictions Rattle Foreign Customers |date=23 მარტი, 2011 |author=David A. Fulghum, Graham Warwick, Robert Wall, Alon Ben-David |pulisher=Aviation Week |accessdate=2011-12-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120123133044/http://www.aviationweek.com/aw/generic/story.jsp?channel=defense&id=news%2Fawst%2F2011%2F03%2F21%2FAW_03_21_2011_p27-297530.xml&headline=JSF |archivedate=2012-01-23 }}</ref><ref>{{cite web |author=Shalal-Esa, Andrea. |url=http://www.lse.co.uk/FinanceNews.asp?ArticleCode=eonzqi07td0tkfi&ArticleHeadline=US_Navy_Air_Force_may_field_F35s_later_than_2016 |title=US Navy, Air Force may field F-35s later than 2016. |publisher=Thomson Reuters |date=21 აპრილი, 2011 |accessdate=2011-12-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160304213523/http://www.lse.co.uk/financenews.asp?articlecode=eonzqi07td0tkfi&articleheadline=us_navy_air_force_may_field_f35s_later_than_2016 |archivedate=2016-03-04 }}</ref><!-- This template field is for when the aircraft enters operational service. See notes at [[Template:Infobox Aircraft Type]] for details. -->
 |შეიარაღებიდან მოხსნა = 
 |სტატუსი = პირველადი წარმოება, [[აშშ]]-ის სამსახურში, როგორც სასწავლო თვითმფრინავი<ref name="F-35 enters service">{{cite web |author=King, Samuel Jr. |url=http://www.af.mil/news/story.asp?id=123264068 |title=First F-35 arrives at Eglin |publisher=U.S. Air Force |date=15 ივლისი, 2011 |accessdate=2011-07-20 |archiveurl=https://archive.today/20120629112827/http://www.af.mil/news/story.asp?id=123264068 |archivedate=2012-06-29 }}</ref>
 |ძირითადი მომხმარებლები = 
 |წარმოების წელი =2006 წლიდან დღემდე
 |წარმოების რაოდენობა =13 საცდელი + 10 სერიული {{#tag:ref|რვაზე ნაკლების წარმოება დამთავრდა 2008 წლის 1 აპრილამდე.<ref>"Lockheed Martin F-35 Lightning II". ''Jane's All the World's Aircraft''. (online version, 21 იანვარი, 2008).</ref><ref>{{cite web |author=McKinney, Brooks |url=http://www.irconnect.com/noc/press/pages/news_releases.html?d=139220 |title=Northrop Grumman Begins Assembling First F-35 Production Jet. |publisher=Northrop Grumman |date=1 აპრილი, 2008 |accessdate=2008-04-19 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080424042205/http://www.irconnect.com/noc/press/pages/news_releases.html?d=139220 |archivedate=2008-04-24 }}</ref>|group=შ}}
 |პროგრამის ღირებულება = 
 |ერთეულის ღირებულება = F-35A: 122 მილიონი [[აშშ-ის დოლარი]](ზღვრული ღირებულება, 2011)<ref name= usaf_fy2012_budget>{{cite book |url=http://www.saffm.hq.af.mil/shared/media/document/AFD-110211-038.pdf |title=FY 2012 Budget Estimates |page=01–1 |publisher=U.S. Air Force |date=თებერვალი, 2011 |accessdate=2011-12-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110724075943/http://www.saffm.hq.af.mil/shared/media/document/AFD-110211-038.pdf |archivedate=2011-07-24 }} {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110724075943/http://www.saffm.hq.af.mil/shared/media/document/AFD-110211-038.pdf |date=2011-07-24 }}</ref> <br />F-35B: $150 მილიონი (საშუალო ღირებულება, 2011)<ref name = pogo>{{cite web |author=Schwellenbach, Nick |url=http://pogoblog.typepad.com/pogo/2011/02/jsf-likely-far-more-expensive-than-aircraft-theyre-replacing.html |title=JSF Likely Far More Expensive Than Aircraft They're Replacing |publisher=Project on Government Oversight |date=15 თებერვალი, 2011 |accessdate=2011-12-29}}</ref> <br />F-35C: $139.5 მილიონი (საშუალო ღირებულება, 2011)<ref name = pogo /><ref>{{cite web |author=Fulghum, David A |url=http://www.aviationweek.com/aw/generic/story_channel.jsp?channel=defense&id=news/awx/2011/03/10/awx_03_10_2011_p0-295042.xml&headline=Canada%20Expects%20Much%20Higher%20JSF%20Unit%20Costs |title=Canada Expects Much Higher JSF Unit Costs |publisher=Aviation Week |date=10 მარტი, 2011 |accessdate=2011-12-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120123110401/http://www.aviationweek.com/aw/generic/story_channel.jsp?channel=defense&id=news/awx/2011/03/10/awx_03_10_2011_p0-295042.xml&headline=Canada%20Expects%20Much%20Higher%20JSF%20Unit%20Costs |archivedate=2012-01-23 }}</ref>{{#tag:ref|საშუალო ღირებულება არ მოიცავს შემუშავება-განვითარების ღირებულებას.<ref name = "pogo"/>|group=შ}}<br />F-35A-ს იარაღთა სისტემის განყოფილების ფასია $183.5 მილიონი (FY 2011)<ref name=usaf_fy2012_budget/>   
 |გაუმჯობესებული = [[X-35]]
 |შეიქმნა =
 |ვარიანტები = 
}}
|}

'''Lockheed Martin F-35 Lightning II''' — კვლევის სტადიაზე მყოფი ერთადგილიანი, ერთ ძრავიანი, [[მეხუთე თაობის გამანადგურებელი|მეხუთე თაობის]] [[მრავალფუნქციური საბრძოლო თვითმფრინავი]]. იგი გათვლილია [[მოიერიშე|საიერიშო]], [[საჰაერო დაზვერვა|სადაზვერვო]] და საჰაერო თავდაცვის მისიებისთვის [[სტელსი]]ს ტექნოლოგიების გამოყენებით.<ref>{{cite web |url=http://www.globes.co.il/serveen/globes/docview.asp?did=1000589810 |title=Knesset Finance Committee approves F-35 deal |publisher=Globes (Israel) |accessdate=2010-11-29}}</ref> F-35-ს გააჩნია სამი ძირითადი მოდელი: პირველი გათვლილია მოკლე გარბენით აფრენა-დაჯდომაზე, მეორე — ვერტიკალურ აფრენა-დაჯდომაზე, ხოლო მესამე — სპეციალურად ავიამზიდებისთვის.

F-35 წარმოიშვა ''Lockheed Martin [[X-35]]''-სგან, რომელიც, თავის მხრივ, წარმოადგენს პროგრამის Joint Strike Fighter (JSF) ფარგლებში შექმნილ პროდუქტს. JSF პროგრამას ახორციელებს [[აშშ]]-ის მთავრობა, [[გაერთიანებული სამეფო]]სა და სხვა რამდენიმე ქვეყნის მთავრობის დამატებითი სახსრებით. პარტნიორი ქვეყნები წარმოადგენენ ან [[ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაცია|ნატოს]] წევრებს, ან აშშ-ის მოკავშირეებს. F-35-მა თავისი პირველი გაფრენა 2006 წლის 15 დეკემბერს განახორციელა.

აშშ აპირებს სულ 2 443 ასეთი თვითმფრინავის შეძენას, რომელთა საერთო ღირებულება აღწევს 323 მილიარდ [[აშშ-ის დოლარი|დოლარს]], რაც ყველაზე ძვირადღირებული თავდაცვითი პროგრამა იქნება, რაც კი ოდესმე განხორციელებულა.<ref>{{cite web |url=http://www.pbs.org/newshour/bb/military/jan-june10/defense_04-21.html |title=Pentagon's F-35 Fighter Under Fire in Congress |publisher=PBS |accessdate=2010-08-22}}</ref>

== მახასიათებლები (F-35A) ==
''მახასიათებლები აღებულია Lockheed Martin-ის,<ref name=LM_F-35A_page>{{cite web |url=http://www.lockheedmartin.com/products/f35/f-35A-ctol-variant.html |title=F-35A – CTOL |publisher=Lockheed Martin |accessdate=2010-07-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110317113904/http://www.lockheedmartin.com/products/f35/f-35A-ctol-variant.html |archivedate=2011-03-17 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.lockheedmartin.com/products/f35/f-35b-stovl-variant.html |title=F-35B STOVL |publisher=Lockheed Martin |accessdate=2010-07-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110317114148/http://www.lockheedmartin.com/products/f35/f-35b-stovl-variant.html |archivedate=2011-03-17 }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.lockheedmartin.com/products/f35/f-35c-cv-variant.html |title=F-35C – CV |publisher=Lockheed Martin |accessdate=2010-07-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110317173004/http://www.lockheedmartin.com/products/f35/f-35c-cv-variant.html |archivedate=2011-03-17 }}</ref> F-35 JSF სტატისტიკის გვერდებიდან<ref name="F-35_Stats">{{cite web |url=http://www.jsf.mil/downloads/mediakits/7764.zip |title=F-35 Joint Strike Fighter Media Kit Statistics |publisher=JSF |date=აგვისტო, 2004 |accessdate=2011-12-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20190626203103/http://www.jsf.mil/downloads/mediakits/7764.zip |archivedate=2019-06-26 }}</ref> და F-35 პროგრამის მოკლე მიმოხილვიდან.<ref name="F-35_prog_brief_Sept2006">{{cite web |author=Davis, Brigadier General Charles R. |url=http://www.jsf.mil/downloads/documents/AFA_Conf_-_JSF_Program_Brief_-_26_Sept_06.pdf |title=F-35 Program Brief |publisher=USAF |date=26 სექტემბერი, 2006 |accessdate=2010-06-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20200725033118/https://www.jsf.mil/downloads/documents/AFA_Conf_-_JSF_Program_Brief_-_26_Sept_06.pdf |archivedate=2020-07-25 }}</ref> 
[[ფაილი:Lockheed Martin F-35A Lightning II 3-view drawing.png|thumb]]
[[ფაილი:F-35 in hangar.jpg|thumb|ერთ-ერთი პირველი 15 წარმოებული F-35-იდან]]
'''ეკიპაჟი : 1 კაცი.'''

'''სიგრძე : 15.67&nbsp;მ.'''

'''ფრთებს შორის მანძილი : 10.7&nbsp;მ.'''

'''სიმაღლე : 4.33&nbsp;მ.'''

'''ფრთების ფართობი : 42.7&nbsp;მ<sup>2</sup>.'''

'''ცარიელის წონა : 13 300&nbsp;კგ.'''

'''დატვირთულის წონა : 22 470&nbsp;კგ.'''

'''მაქსიმალური ასაფრენი წონა : 31 800&nbsp;კგ.'''

'''შიდა საწვავის ავზის მოცულობა : 8 382&nbsp;კგ.'''

'''ძრავების რაოდენობა და ტიპი: 1, [[Pratt & Whitney F135]], [[ფორსაჟი|ფორსირებული]] [[ტურბოძრავა]].'''

'''მაქსიმალური სიჩქარე : 1 930&nbsp;კმ/სთ'''

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[X-35]]
* [[F-22 Raptor]]
* [[მრავალფუნქციური საბრძოლო თვითმფრინავი#მაგალითები|ზოგიერთი მრავალფუნქციური საბრძოლო თვითმფრინავი]]

== რესურსები ინტერნეტში ==
{{Commons-inline|F-35 Lightning II}}
* [http://www.jsf.mil/ JSF-ის ოფიციალური საიტი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071027111123/http://www.jsf.mil/ |date=2007-10-27 }}, [http://www.jsf.mil/gallery/gal_video.htm ვიდეოები ამ საიტიდან] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100315162023/http://www.jsf.mil/gallery/gal_video.htm |date=2010-03-15 }}
* [http://f35.com/ F-35-ის ჯგუფის ოფიციალური საიტი]
* [http://www.jsf.org.uk/ JSF-ის გაერთიანებული სამეფოს ჯგუფი] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20010521143853/http://www.jsf.org.uk/ |date=2001-05-21 }}
* [http://www.raf.mod.uk/equipment/f35jointstrikefighter.cfm F-35 – სამეფო-საჰაერო ძალები] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070928000140/http://www.raf.mod.uk/equipment/f35jointstrikefighter.cfm |date=2007-09-28 }}

== შენიშვნები ==
<references group="შ"/>

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:საბრძოლო თვითმფრინავები]]