იხილეთ წყარო გვერდისთვის Science (ჟურნალი)

'''Science''' (იკითხება '''საიენს,''') — [[მეცნიერების განვითარების ხელშეწყობის ამერიკული ასოციაცია|მეცნიერების განვითარების ხელშეწყობის ამერიკული ასოციაციის]] ({{lang-en|The American Association for the Advancement of Science}} — {{lang-en|AAAS}}) [[სამეცნიერო ჟურნალი]]. ითვლება ერთ-ერთ ყველაზე უფრო ავტორიტეტულ სამეცნიერო ჟურნალად. ყოველკვირეულად გამომავალი [[რეცენზირება|რეცენზირებული]] [[ჟურნალი]] და ჰყავს დაახლოებით 130 000 გამომწერი. რადგანაც ორგანიზაციის გამოწერა და [[ინტერნეტი]]თ წვდომა ქმნის გაცილებით მეტ აუდიტორიას, მისი მკითხველების რიცხვი შეფასებულია 1 მილიონ ადამიანად<ref>{{cite web|url=http://www.aaas.org/aboutaaas/ |title=რა არის მეცნიერების განვითარების ხელშეწყობის ამერიკული ასოციაცია?|publisher=AAAS|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/68Bqtlual?url=http://www.aaas.org/aboutaaas/ |archivedate=2012-06-05|deadurl=yes}}</ref>.

გამოდის [[ინგლისური ენა|ინგლისურ ენაზე]]. ბაზირებულია [[ვაშინგტონი|ვაშინგტონში]] (კოლუმბიის ოლქი, [[აშშ]]) და [[კემბრიჯი|კემბრიჯში]] ([[ინგლისი]]).

== ისტორია ==
Science დაარსდა 1880 წელს ნიუ-იორკელი ჟურნალისტის ჯონ მაიკლზის ({{lang-en|John Michaels}}) მიერ, ჯერ [[ტომას ალვა ედისონი]]ს, ხოლო მოგვიანებით [[ალექსანდერ გრეიამ ბელი]]ს ფინანსური დახმარებით. მაგრამ ჟურნალმა ვერ მოახერხა საკმარისი რაოდენობის გამომწერების თავმოყრა და ამიტომ მან შეწყვიტა გამოსვლა 1882 წლის მარტში. ენტომოლოგმა [[სამუელ ჰაბარდ სკადერი|სამუელ ჰაბარდ სკადერმა]] ({{lang-en|Samuel Hubbard Scudder}}) აღადგინა ჟურნალის გამოცემა ერთი წლის შემდეგ. 1894 წელს Science-ს ისევ გამოუჩნდა ფინანსური სიძნელეები და ის მიეყიდა ფსიქოლოგ [[ჯეიმზ მაკკინ კეტელი|ჯეიმზ მაკკინ კეტელს]] ({{lang-en|James McKeen Cattell}}) 500 [[ამერიკული დოლარი|ამერიკულ დოლარად]].

შეთანხმების თანახმად, რომელიც შედგა კეტელსა და AAAS-ს ადმინისტრაციას შორის, Science 1900 წელს გახდა მეცნიერების განვითარების ხელშეწყობის ამერიკული ასოციაციის ჟურნალი<ref>{{cite web|url=http://archives.aaas.org/exhibit/science2.php|title=150&nbsp;Years of Advancing Science: A History of AAAS and Science: 1900—1940|publisher=AAAS|lang=en|year=2004|archiveurl=https://www.webcitation.org/68Bqv02fM?url=http://archives.aaas.org/exhibit/science2.php|archivedate=2012-06-05|deadurl=yes}}</ref>. ХХ საუკუნის პირველ მეოთხედში Science-ში გამოქვეყნდა ბევრი მთავარი სამეცნიერო ნამუშევარი — როგორებიცაა სტატიები [[ნაყოფის ბუზები]]ს ({{lang-la|Drosophilidae}}) [[გენეტიკა|გენეტიკის]] ([[ტომას ჰანტ მორგანი]]), გრავიტაციული ლინზირების ([[ალბერტ აინშტაინი]]) და სპირალური გალაქტიკების ([[ედუინ ჰაბლი]]) შესახებ<ref>{{cite web|url=http://archives.aaas.org/exhibit/science5.php|title=AAAS and Science: 1900-1940|publisher=[[მეცნიერების განვითარების ხელშეწყობის ამერიკული ასოციაცია|American Association for the Advancement of Science]]|accessdate=2006-08-27|archiveurl=https://www.webcitation.org/65oAV249H?url=http://archives.aaas.org/exhibit/science5.php|archivedate=2012-02-29|deadurl=yes}}</ref>. 1944 წელს კეტელის გარდაცვალების შემდეგ ჟურნალი მთლიანად გადავიდა AAAS-ის ხელში<ref>{{cite web|url=http://archives.aaas.org/exhibit/|title=AAAS — History and Archives|publisher=[[მეცნიერების განვითარების ხელშეწყობის ამერიკული ასოციაცია|American Association for the Advancement of Science]]|accessdate=2006-08-27|archiveurl=https://www.webcitation.org/65oAVee2I?url=http://archives.aaas.org/exhibit/|archivedate=2012-02-29|deadurl=yes}}</ref>.

კეტელის გარდაცვალების შემდეგ ჟურნალს 20 წელი არ ჰყოლია რედაქტორი, სანამ 1956 წელს არ დაინიშნა გრეჰემ დუშეინი ({{lang-en|Graham DuShane}}). [[ნეპტუნიუმი]]ს ერთ-ერთი პირველი აღმომჩენი, ფიზიკოსი [[ფილიპ ჰოგ აბელსონი]] ({{lang-en|Philip Hauge Abelson}}), იყო ჟურნალის რედაქტორი 1962 წლიდან 1984 წლის ჩათვლით. მისი რედაქტორობის დროს რეცენზირების ეფექტურობა გაუმჯობესდა, რამაც გამოიწვია ახალი მასალების გამოქვეყნების დაჩქარება<ref>{{cite web|url=http://archives.aaas.org/exhibit/maturing3.php|title=AAAS and the Maturing of American Science: 1941-1970|publisher=[[მეცნიერების განვითარების ხელშეწყობის ამერიკული ასოციაცია|American Association for the Advancement of Science]]|accessdate=2006-08-27|archiveurl=https://www.webcitation.org/65oAWAPiW?url=http://archives.aaas.org/exhibit/maturing3.php|archivedate=2012-02-29|deadurl=yes}}</ref>. ამ წლების განმავლობაში გამოქვეყნდა სტატიები პროგრამა „[[აპოლო (კოსმოსური პროგრამა)|აპოლოს]]“ და [[შიდსი]]ს შესახებ ერთ-ერთი პირველი ცნობები<ref name=change3>{{cite web|url=http://archives.aaas.org/exhibit/change3.php|title=Change and Continuity: 1971 to the Present|publisher=[[მეცნიერების განვითარების ხელშეწყობის ამერიკული ასოციაცია|American Association for the Advancement of Science]]|accessdate=2006-08-27|archiveurl=https://www.webcitation.org/65oAWhkFt?url=http://archives.aaas.org/exhibit/change3.php|archivedate=2012-02-29|deadurl=yes}}</ref>.

ბიოქიმიკოსი [[დანიელ კოშლანდი]] ({{lang-en|Daniel Koshland}}) რედაქტორად მუშაობდა 1985 წლიდან 1995 წლის ჩათვლით. 1995 წლიდან 2000 წლის ჩათვლით ეს თანამდებობა ეკავა ნეირობიოლოგ [[ფლოიდ ბლუმი|ფლოიდ ბლუმს]] ({{lang-en|Floyd Bloom}}).

2000 წელს Science-ის რედაქტორი გახდა ბიოლოგი [[დონალდ კენედი]] ({{lang-en|Donald Kennedy}}). 2008 წლის მარტში მისი ადგილი დაიკავა ბიოქიმიკოსმა [[ბრუს ალბერტსი|ბრუს ალბერტსმა]] ({{lang-en|Bruce Alberts}})<ref>{{cite web|url=http://www.aaas.org/news/releases/2007/1217alberts.shtml|title=Bruce Alberts Named New Editor-in-Chief of Science|publisher=[[მეცნიერების განვითარების ხელშეწყობის ამერიკული ასოციაცია|American Association for the Advancement of Science]]|accessdate=2007-12-18|archiveurl=https://www.webcitation.org/65oAXDuC4?url=http://www.aaas.org/news/releases/2007/1217alberts.shtml|archivedate=2012-02-29|deadurl=yes}}</ref>. 2013 წლის ივნისში რედაქტორი გახდა [[მარშა მაკნატი]] ({{lang-en|Marcia McNutt}}). 2016 წლის 1 ივლისს მისი ადგილი დაიკავა ჯერემი მ. ბერგმა ({{lang-en|Jeremy M. Berg}}.

2009 წელს შევიდა [[უკანასკნელი 100 წლის განმავლობაში ბიოლოგიის და მედიცინის მიხედვით 100 ყველაზე უფრო გავლენიანი ჟურნალების სია]]ში და გავიდა მესამე ადგილზე, ხოლო დარგში „მოლეკულური და უჯრედული ბიოლოგია, ბიოტექნოლოგია და დისწიპლინათაშორისი ჟურნალები“ — პირველ ადგილზე.

== დაშვება ==
სტატიების მთლიანტექსტური ვერსიები ონლაინ რეჟიმშია გამოქვეყნებული AAAS-ის წევრებისათვის ჟურნალის მთავარ საიტზე. AAAS-ის წევრებს მთელი წლის განმავლობაში გააჩნიათ სრული დაშვება ჟურნალის არქივებში [http://www.sciencemag.org/ Science-ის საიტი]-ზე, სადაც მას ჰქვია [http://www.sciencemag.org/classic/ ''Science'' Classic]. სხვა გამომწერებს დამატებით ფასად შეუძლიათ შეუკვეთონ დაშვება ''Science'' Classic-ს.

ინდივიდიალური და კოლექტიური გამოწერა ასევე იძლევა ორიგინალური სტატიების წაკითხვის საშუალებას (ეს იაფია AAAS-ის წევრობაზე). Science-ის ვებ-საიტი წარმოადგენს თავისუფალ წვდომას ზოგიერთ პუბლიკაციებზე (ზოგიერთი ორიგინალური კვლევა და რედაქტორული სვეტები), ასევე არქივში დასათაურებულ ყველა ნომერზე.

ყველა სტატიასთან წვდომა, რომლებიც გამოქვეყნებულები იყვნენ არაუმეტეს 5 წლის უკან, Science-ის საიტზე თავისუფალია, თუ запрос გაშვებულია გამომწერის IP-მისამართიდან.

5 წელზე უფრო დიდი ხნის უკან გამოშვებული ჟურნალზე წვდომა ასევე შესაძლებელია [[JSTOR]]-ის გამოწერის საშუალებით<ref>{{cite web|url=https://www.jstor.org/action/showPublication?journalCode=science|title=ჟურნალის გამოცემები {{lang-en|Science}}|archiveurl=https://www.webcitation.org/68BqwNm7G?url=http://www.jstor.org/action/showPublication?journalCode=science|archivedate=2012-06-05|deadurl=yes}} [[JSTOR]]-ში</ref>.

== კრიტიკა ==
2013 წლის ნობელის პრემიის ლაურეატმა მედიცინის დარგში [[რენდი უეინ შეკმანი|რენდი უეინ შეკმანმა]] ({{lang-en|Randy Wayne Schekman}}) მისთვის პრემიის მინიჭებისას განაცხადა, რომ წამყვანი სამეცნიერო ჟურნალები, რომელთა შორისაცაა Science, ხელს უშლიან სამეცნიერო პროცესებს, რადგანაც წამყვან ჟურნალებში საკუთარი პუბლიკაციების ნახვის სურვილი მეცნიერებს უბიძგებს „ჩამოიჭრან კუთხეები“ და დაკავდნენ იმით, რაც ითვლება მოდურად, და არა იმით, რაც უფრო მთავარია მეცნიერებისთვის. ამას გარდა, შეკმანის აზრით, პრობლემა ის არის, რომ ამ ჟურნალების რედაქტორები მეცნიერები კი არ არიან, არამედ გამომცემლებს წარმოადგენენ და მათ პირველ რიგში აინტერესებთ ხმაური, სენსაცია და ფურორი. მან პირობა დადო აღარ გაეგზავნა საკუთარი სტატიები ჟურნალებში [[Nature]], [[Cell (ჟურნალი)|Cell]] და Science.

==რესურსები ინტერნეტში==
{{commons category|Science (journal)}}
{{Wikisource}}
* {{ოფიციალური საიტი|Official website}}
* {{cite web|url=http://www.aaas.org|title=American Association for the Advancement of Science|archiveurl=https://www.webcitation.org/67gCsp1WT?url=http://www.aaas.org/|archivedate=2012-05-15|deadurl=yes}}

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:აშშ-ის ჟურნალები]]
[[კატეგორია:ინგლისურენოვანი ჟურნალები]]