იხილეთ წყარო გვერდისთვის XV საუკუნე

'''XV (მეთხუთმეტე) საუკუნე''' [[იულიუსის კალენდარი|იულიუსის კალენდრის]] მიხედვით — [[საუკუნე]] [[1401]] წლის [[1 იანვარი|1 იანვრიდან]] [[1500]] წლის [[31 დეკემბერი|31 დეკემბრამდე]]. ეს არის [[II ათასწლეული]]ს მე-5 საუკუნე. დასრულდა 524 წლის წინ.

[[ევროპა]]ში, მე-15 საუკუნე მოიცავს [[გვიანი შუა საუკუნეები]]ს, ადრეული [[რენესანსი]]სა და ადრეული თანამედროვე პერიოდის მონაკვეთებს. [[ტექნოლოგია|ტექნოლოგიურ]], [[საზოგადოება|საზოგადოებრივ]] და [[კულტურა|კულტურულ]] სფეროებში [[XV საუკუნე|მე-15 საუკუნის]] უმთავრეს მიღწევათაგან, მრავალი შეიძლება ჩაითვალოს შემდგომი საუკუნეების ე.წ. „ევროპული სასწაულის“ ({{lang-en|''European miracle''}}) მაუწყებლად. მაგ., [[სახვითი ხელოვნება|სახვით ხელოვნებაში]] პერსპექტივის მეცნიერულ თეორიასა და საქმიანობის ისეთ თანამედროვე სფეროებს, რომლებიც დღეს [[ბანკი|საბანკო საქმისა]] და [[საბუღალტრო აღრიცხვა|საბუღალტრო აღრიცხვის]] სახელითაა ცნობილი, [[იტალია]]ში ჩაეყარა საფუძველი.

დასრულდა [[ასწლიანი ომი]], რომელიც [[ინგლისის სამეფო|ინგლისელებზე]] [[საფრანგეთის სამეფო|საფრანგეთის]] სრული გამარჯვებით დაგვირგვინდა კასტიიონის ბრძოლაში ({{lang-fr|''Bataille de Castillon''}}) [[1453]] წლის [[17 ივლისი|17 ივლისს]]. კონფლიქტის შემდგომმა ფინანსურმა სირთულეებმა ინგლისში გამოიწვია [[ვარდების ომი]], — დინასტიური ომების სერია ინგლისის სამეფო ტახტის დაუფლებისათვის, რომელიც საბოლოოდ ლანკასტერელთა გამარჯვებით დასრულდა, როდესაც 1485 წლის 22 აგვისტოს რიჩმონდის გრაფმა [[ჰენრი VII|ჰენრი ტიუდორმა]] ბაზვორთის ბრძოლაში დაამარცხა [[რიჩარდ III (ინგლისი)|რიჩარდ III]] და ინგლისის მეფე გახდა, რითაც [[ტიუდორები]]ს 117-წლიან მმართველობას დაუდო საფუძველი. ომმა გამოიწვია უზარმაზარი ნგრევა და მანამდე არნახული დანაკარგი ინგლისის მოსახლეობაში. კონფლიქტის დროს ინგლისის ფეოდალური არისტოკრატიის წარმომადგენელთა დიდი ნაწილი განადგურდა.

[[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] დედაქალაქი [[კონსტანტინოპოლი]], რომელიც ცნობილი იყო მსოფლიოს დედაქალაქის სახელით — 53-დღიანი ალყის შემდეგ [[კონსტანტინოპოლის დაცემა|დაეცა]] [[ოსმალეთის იმპერია|ოსმალეთის იმპერიის]] სულთან [[მეჰმედ II]]-ის ფერხთით [[1453]] წლის [[29 მაისი|29 მაისს]], რასაც შედეგად მოჰყვა [[ბიზანტიის იმპერია|ბიზანტიის იმპერიის]] რუკიდან გაქრობა.

'''''ათწლეულები და წლები''''' 
----
{{საუკუნის დაფა|15}}


'''''საუკუნის უმნიშვნელოვანესი მოვლენები'''''
----

* [[1401]] -
* [[1402]] - 
...
* [[1498]] -
* [[1499]] -


'''''საუკუნის უმნიშვნელოვანესი მოღვაწენი'''''
----

* [[1401]] -
* [[1402]] - 
...
* [[1498]] -
* [[1499]] -

==გამოგონებები, აღმოჩენები და სხვა ეპოქალური მოვლენები==

* დაიწყო [[დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენები]]ს ეპოქა.
* [[საშუალო ინგლისური ენა|შუაინგლისური ენიდან]] [[თანამედროვე ინგლისური პერიოდი|ახალინგლისურ ენაზე]] გადასვლის ფაზის დაწყება. 
* [[პორტუგალიელები|პორტუგალიელებმა]] გამოიგონეს კარაველა.<ref>[http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=40&t=1633 კარაველა] // ''საზღვაო ლექსიკონი''</ref><ref>[https://www.nplg.gov.ge/wikidict/index.php/კარაველა კარაველა] // ''ბიბლიოვიკი''</ref>
* 1410–1415 — [[ფილიპო ბრუნელესკი]]მ შექმნა [[სახვითი ხელოვნება|სახვით ხელოვნებაში]] პერსპექტივის მეცნიერული თეორია.<ref>[https://www.nplg.gov.ge/wikidict/index.php/პერსპექტივა_(სახვით_ხელოვნებაში) პერსპექტივა (სახვით ხელოვნებაში)] // ''ბიბლიოვიკი''</ref>
* [[1440-იანები|1440-იანი წლები]] — [[იოჰან გუტენბერგი]]ს მიერ წიგნის ბეჭდვის საქმეში მასობრივი წარმოების პროცესის გამოგონება.
* 1443–1446 — კორეელ მეცნიერთა ჯგუფმა შექმნა ჰანგილი — [[კორეული დამწერლობა]]
* 1450 — [[კლავესინი]]ს გამოგონება

==სქოლიო==
{{სქოლიო}}

{{Commonscat|15th century}}

{{პორტალი ისტორია}}
[[კატეგორია:XV საუკუნე]]