.svg){kind=link}
.svg){kind=link}
ჯონ ვინსენტ ატანასოვი
ჯონ ვინსენტ ატანასოვი (ინგლ. John Vincent Atanasoff, ბულგ. Джон Винсънт Атанасов; დ. 4 ოქტომბერი, 1903 — გ. 15 ივნისი, 1995) — ბულგარული წარმოშობის ამერიკელი ფიზიკოსი და გამომგონებელი. ცნობილია პირველი ელექტრონული ციფრული კომპიუტერის გამოგონებაში შეტანილი წვლილით.
| Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |
|---|---|
| Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |
| Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |
| დაბ. თარიღი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| დაბ. ადგილი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| გარდ. თარიღი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| გარდ. ადგილი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| დასაფლავებულია | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| მოქალაქეობა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ეროვნება | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| საქმიანობა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| მუშაობის ადგილი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ალმა-მატერი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| განთქმული მოსწავლეები | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| პარტნიორ(ებ)ი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| სამეცნიერო ხარისხი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| მეუღლე | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| მამა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| დედა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| შვილ(ებ)ი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ნათესავ(ებ)ი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| ჯილდოები | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| Script error: No such module "collapsible list". | |
| ხელმოწერა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
| საიტი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted |
[[:commons:Category:Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted|Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted]] ვიკისაწყობში | |
1930-იან წლებში, აიოვის სახელმწიფო კოლეჯში ატანასოვმა გამოიგონა პირველი ელექტრონული ციფრული კომპიუტერი. მისი ღვაწლი აღიარებულ იქნა 1973 წელს, Honeywell v. Sperry Rand-ის სასამართლო საქმის შემდეგ, რომელმაც ატანასოვი კომპიუტერის გამომგონებლად აღიარა.[1][2][3][4] მის მიერ შექმნილ სპეციალური დანიშნულების მანქანას შემდეგში ატანასოვ-ბერის კომპიუტერი უწოდეს.
ადრეული ცხოვრება და განათლება
ბულგარული, ფრანგული და ირლანდიური წარმოშობის ატანასოვი 1903 წლის 4 ოქტომბერს, ნიუ-იორკის შტატის სოფელ ჰამილტონში, ელექტროინჟინრისა და სკოლის მათემატიკის მასწავლებლის ოჯახში დაიბადა. ატანასოვის ბულგარელი მამა ივან ატანასოვი 1876 წელს ბულგარეთის სოფელ ბოიაჯიკში დაიბადა. როდესაც ივანი ბავშვი იყო, მამამისი ოსმალმა ჯარისკაცებმა მოკლეს ბულგარელთა აპრილის აჯანყების დროს.Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted 1889 წელს, ივანი ბიძამისთან ერთად აშშ-ში გადასახლდა.
ატანასოვი მშობლებმა ფლორიდის შტატის ქალაქ ბრუსტერში გაზარდეს. ცხრა წლის ასაკში ისწავლა ლოგარითმულ სახაზავთან მუშაობა, სულ მალე კი სხვა ლოგარითმები, შემდეგ კი ორ წელში დაამთავრა მალბერის უმაღლესი სკოლა ფლორიდაში. 1925 წელს ატანასოვმა ფლორიდის უნივერსიტეტში ელექტროინჟინრის ბაკალავრის ხარისხი მიიღო.
ამის შემდეგ მან სწავლა გააგრძელა აიოვის სახელმწიფო კოლეჯში, სადაც 1926 წელს მათემატიკის მაგისტრის ხარისხი მიიღო. ფორმალური განათლება ატანასოვმა 1930 წელს დაასრულა, როდესაც მედისონის უისკონსინის უნივერსიტეტში დოქტორის ხარისხი მიიღო ნაშრომით ჰელიუმის დიელექტრული მუდმოვობა. დოქტორის ხარისხის მიღების შემდეგ, ატანასოვი სახელმწოფო კოლეჯის ფიზიკა-მათემატიკის ასისტენტ-პროფესორობას დათანხმდა.
კომპიუტერის შექმნა
ნაწილობრივ მონროს მექანიკური კალკულატორის მუშაობის საშინელი მეთოდის გამო, რომელიც სადოქტორო ნაშრომზე მუშაობისას იმ დროის საუკეთესო ხელსაწყო იყო, ატანასოვმა გამოთვლის უფრო სწრაფი მეთოდების ძებნა დაიწყო. აიოვის შტატში ატანასოვი მონროს კალკულატორისა და IBM-ის ტაბულატორების გამოყენების მეცნიერულ პრობლემებს იკვლევდა. 1936 წელს ზედაპირის გეომეტრიის ამალიზისათვის გამოიგონა ანალოგური კალკულატორი. მექანიკურ მოწყობილობებში საჭირო სიზუსტემ მას ციფრულ გადაწყვეტილებებზე ფიქრისკენ უბიძგა.
1939 წელს მეცნიერმა გრანტის სახით 650 დოლარი მიიღო, რის შედეგადაც, თავის დამამთავრებელ სტუდენტ კლიფორდ ბერის დახმარებით, ამავე წლის ნოემბრისთვის შეიმუშავა ატანასოვ-ბერის კომპიუტერი (ABC). ატანასოვის თქმით, აღნიშნული კომპიუტერის რამდენიმე ოპერატიული პრინციპი მას 1938 წლის ზამთარში, იმ დროს მოუვიდა თავში, როდესაც მანქანით ილინოისის ქალაქ როკ-აილენდისაკენ მიდიოდა.
საპატენტო დავა
1940 წელს, ფილადელფიაში, ამერიკის მოწინავე მეცნიერებების ასოციაციის შეხვედრაზე ატანასოვი ჯონ მოკლის შეხვდა. მოკლიმ თავისი „ჰარმონიული ანალიზატორი“ წარმოადგინა — ანალოგური კალკულატორი ამინდის მონაცემების ანალიზისათვის. ატანასოვმა მას თავისი ციფრული მოწყობილობის შესახებ უამბო და მის სანახავადაც დაპატიჟა.
1941 წლის ივნისში მოკლი ატანასოვს ქალაქ ამესში ოთხი დღით ესტუმრა, განიხილავდნენ და ცდიდნენ ახლად შექმნილ კომპიუტერსა და ატანასოვის მიერ შექმნილ ხელნაწერებს. 1942 წლის სექტემბერში ატანასოვმა აიოვა დატოვა, რადგან იგი ვაშინგტონში, საზღვაო საარტილერიო ლაბორატორიის აკუსტიკურ დანაყოფში დანიშნეს. ამ პერიოდში, აიოვის სახელმწიფო კოლეჯს მის მიერ შექმნილი კომპიუტერი დაპატენტებული არ ჰქონდა.
1943 წელს მოკლი რამდენიმეჯერ ესტუმრა ატანასოვს ვაშინგტონში, სადაც განიხილავდნენ კომპიუტერულ თეორიებს, თუმცა არ უხსენებია, რომ იგი თავადაც მუშაობდა კომპიუტერულ პროექტზე.Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
1945 წელს, აშშ-ის ფლოტმა ჯონ ფონ ნოიმანის რჩევით ფართომასშტაბიანი კომპიუტერის შექმნა განიზრახა. პროექტში ჩართეს ატანასოვი და მოკლიც. გარდა ამისა, ატანასოვს დაეკისრა პასუხისმგებლობა შეექმნა ატომური ბომბების ტესტირების მონიტორინგისთვის საჭირო აკუსტიკური სისტემა. 1946 წელს, როდესაც ატანასოვი მორიგი ტესტირების შემდეგ ბიკინის ატოლიდან დაბრუნდა, კომპიუტერის პროექტი შეჩერებული დახვდა, რადგან აღარ შეიმჩნეოდა წინსვლა საქმეში.Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
1954 წელს, ატანასოვს საერთაშორისო ბიზნეს-მანქანების კორპორაციის (IBM) საპატენტო რწმუნებული დაუკავშირდა და დახმარება სთხოვა ეკერტ-მოკლის მბრუნავი მაგნიტური მეხსიერების დაფის პატენტის საქმეში, თუმცა ამ დროს განგაში ატეხა მისმა მოსწავლე, კლიფორდ ბერიმ, რომელიც ამტკიცებდა, რომ ამ მოწყობილობაში თავის დროზე მისი და ატანასოვის მიერ შექმნილი კონდენსატორის მეხსიერების დაფა იყო გამოყენებული. ატანასოვი რემუნებულს დახმარებას დათანხმდა, მაგრამ საბოლოოდ, კორპორაცია IBM საპატენტო გარიგებაში შევიდა კომპანია Sperry Rand-თან, რომელიც ეკერტ-მოკლის მეხსიერების პატენტს ფლობდა.
ამის შემდეგ, ატანასოვი ხანგრძლივ სასამართლო დავაში ჩაება, რასაც Honeywell v. Sperry Rand ეწოდა. საბოლოოდ, 1973 წელს, ფედერალურმა მოსამართლე ერალ ლარსონმა გამოიტანა განაჩენი, რომლის თანახმადაც „პირველი ელეტქრონული ციფრული კომპიუტერი გამოიგონეს არა ეკერტმა და მოკლიმ, არამედ დოქტორმა ჯონ ვინსენტ ატანასოვმა“.
მემკვიდრეობა
ატანასოვო ორჯერ ესტუმრა ბულგარეთს, 1975 და 1985 წლებში. მოინახულა იამბოლის რაიონში შემავალი სოფელი ბოიაჯიკი, სადაც დაიბადა და გაიზარდა მამამისი და სადაც პაპამისი თურქებმა მოკლეს. მეცნიერი თბილად მიიღეს ადგილობრივებმა და ნათესავებმა. მიენიჭა ქალაქ იამბოლის საპატიო მოქალაქეობა. რამდენიმე ტიტული მიანიჭა ბულგარეთის მეცნიერებათა აკადემიამაც. ყოველ წელს, ბულგარეთში გაიცემა ატანასოვის სახელობის პრემია. როზენში მდებარე ბულგარეთის ასტრონომიული ობსერვატორიიდან აღმოჩენილ ასტეროიდს ასევე ატანასოვის სახელი უწოდეს.
გარდაიცვალა 1995 წელს, საკუთარ სახლში, ხანგრძლივი ავადმყოფობის შემდეგ. დაკრძალულია მერილენდის შტატის ქალაქ მაუნტ-ერის სასაფლაოზე.
ლიტერატურა
- Mollenhoff, Clark R. (1988). Atanasoff: Forgotten Father of the Computer. Ames, Iowa: Iowa State University Press. ISBN 0-8138-0032-3Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted.
- Schmadel, Lutz D. (2000). Dictionary of Minor Planet Names. Springer-Verlag Telos. ISBN 978-3540662921Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted.
- Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
- Burks, Alice R. (1988). The First Electronic Computer: The Atanasoff Story. Ann Arbor, Michigan: The University of Michigan Press. ISBN 0-472-10090-4Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted.
- Burks, Alice Rowe (2003). Who Invented The Computer?: The Legal Battle that Changed Computing History. Amherst, New York: Prometheus Books. ISBN 1-59102-034-4Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted.
- Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
- Burton, Tammara (2006). World Changer. Sofia, Bulgaria: Tangra TanNakRa Publishing, გვ. 271.
- Do, Hien Chris. John Vincent Atanasoff. Virginia Tech. ციტირების თარიღი: 2015-06-04.
რესურსები ინტერნეტში
- JohnAtanasoff.com Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
- John Atansoff Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted at the Augustana College website
- Atanasoff, Father of the Computer trailer at EyeSteelFilm
- John Vincent Atanasoff at the Iowa State University website
- Author profile in the database Zentralblatt MATH|zbMATH
სქოლიო
- ↑ Invitation to Computer Science. ციტირების თარიღი: 2014-02-08.
- ↑ John Vincent Atanasoff. The father of the computer. (October 4, 1903 – June 15, 1995)
- ↑ Kiplinger's Personal Finance. ციტირების თარიღი: 2014-02-08.
- ↑ Portraits in Silicon. ციტირების თარიღი: 2014-02-08.
Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted