მოლიერი

**Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted**
Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
დაბადების თარიღი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
დაბადების ადგილი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
გარდაცვალების თარიღი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
გარდაცვალების ადგილი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
დასაფლავებულია	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
ფსევდონიმი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
საქმიანობა	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
ენა	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
ეროვნება	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
მოქალაქეობა	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
ალმა-მატერი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
პერიოდი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
ჟანრი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
Magnum opus	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
ჯილდოები	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
მეუღლე	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
პარტნიორ(ებ)ი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
შვილ(ებ)ი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
ნათესავ(ებ)ი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
	Script error: No such module "collapsible list".
ხელმოწერა	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
საიტი	Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
	[[:commons:Category:Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted\|Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted]] ვიკისაწყობში

მოლიერი (Molière, ნამდვილი სახელი ჟან-ბატისტ პოკლენი; დ. 15 იანვარი, 1622, პარიზი — გ. 17 თებერვალი, 1673) — ფრანგი დრამატურგი და თეატრალური მოღვაწე. ხშირად მოიხსენიებენ როგორც „კომედი ფრანსეზის“ დამაარსებელს და „მაღალი კომედიის“ ჟანრის ფუძემდებელს.

ბიოგრაფია

ჟან ბატისტ პოკლენი (Jean-Baptiste Poquelin) 1622 წლის 15 იანვარს იქნა მონათლული პარიზში, სენტ-ეუსტაშის სამრევლოში. როგორც ვარაუდობენ, იგი იმ დღეს ან, უკიდურეს შემთხვევაში წინა დღით დაიბადა. ბაბუას პატარაობიდანვე ხშირად დაჰყავდა თეატრში, რამაც თავიდანვე შთაუნერგა პატარა ჟან-ბატისტს სცენისადმი სიყვარული. 1632 წელს გარდაეცვალა დედა. ერთი წლის შემდეგ ბიჭი კლერმონის კოლეჯში შეიყვანეს, სადაც გაიცნო პრინც დე კონტი, რომელიც მომავალში მისი პროტექტორი გახდა. კოლეჯის დასრულების შემდეგ ჟან-ბატისტმა სამართალის სწავლა დაიწყო ორლეანში.

1642 წელს იგი მეფის კარზე იწყებს მუშაობას, სადაც გაიცნობს მსახიობების - ბეჟარების ოჯახს და მათთან ერთად 1643 წლის 30 ივნისს აარსებს "ბრწყინვალე თეატრს" (Illustre Théâtre). თატრის ხელმძღვანელი თავიდან მადლენ ბეჟარია, რომლის მიმართ გულგრილი არ არის მომავალი დრამატურგი. 1644 წელს დასის დირექტორი ხდება ჟან-ბატისტი და ამავე წელს ფსევდონიმად იღებს "მოლიერის" სახელს. სახელის არჩევის მიზეზი დღემდე უცნობი რჩება. თეატრის კარიერა დასაწყისში საკმაოდ წარუმატებელი აღმოჩნდა, ვალების გამო მოლიერი დაპატიმრებულიც კი იყო. იგი ტოვებს პარიზს და 11 წლის მანძილზე თავის დასთან ერთად მოგზაურობს საფრანგეთის სხვადასხვა ქალაქში. ამ ხნის მანძილზე იგი საკმაოდ ცნობილი ხდება.

1645-1659 წლებში მოლიერი ეწევა როგორც დრამატურგიულ ასევე სამსახიობო მუშაობას. წერს თავის პირველ პიესებს, რომლებიც კომედია დელ'არტეს ძლიერ გავლენას განიცდის. 1658 წელს მოლიერის დასი პარიზში ბრუნდება. იღებს მეფის ძმის პროტექციას და დიდ წარმატებას აღწევს სამეფო კარზე. 1662 წელს ცოლად ირთავს 20 წლით უმცროს არმან ბეჟარს (სავარაუდოდ მადლენის დას ან შვილს). მასთან მოლიერს 2 შვილი ეყოლება, რომელთაგან ერთი წლინახევრის ასაკში დაიღუპება.

მოლიერის საფლავი, პერ ლაშეზის სასაფლაო, პარიზი.

1664 წელს მოლიერი დგამს ტარტიუფს, სადაც რელიგიის სიყალბეა ნაჩვენები, რასაც ძალიან დიდი სკანდალი მოჰყვება და მეფე, საკუთარი ნების საწინააღმდეგოდ, იძულებული ხდება აკრძალოს იგი. მომდევნო ორი წლის მანძილზე მოლიერი ავადმყოფობს, თუმცა ეს ხელს არ უშლის წერაში. იქმნება ისეთი შედევრები, როგორიცაა: მიზანთროპი, სადაც თავის გულისტკივილსა და ტანჯვას გამოხატავს არმანთან დაშორების გამო, უნებლიეთ ექიმი, ძუნწი, და მისი უკანასკნელი ნაწარმოები, მოჩვენებითი ავადმყოფი.

1673 წლის 17 თებერვალს, მოჩვენებითი ავადმყოფის მეოთხე წარმოდგენის დროს, სადაც თავადვე თამაშობდა მთავარ როლს, მოლიერი ცუდად ხდება. რამდენიმე საათში იგი გარდაიცვლება. მას დაკრძალავენ ღამით, ყოველგვარი ცერემონიის გარეშე, სენტ-ეუსტაშის სამრევლოს სასაფლაოზე. 1817 წელს მისი ნეშთი გადასვენებულ იქნება პერ ლაშეზის სასაფლაოზე.

შემოქმედება

მოლიერის პიესები ნათლად ასახავს 1660-70-იან წლების რეალობას: მაღალ საზოგადოებაში გაბატონებულ ზნე-ჩვეულებებს (მიზანთროპი), ლიბერტინაჟს (დონ ჟუანი), გაკოტრებული არისტოკრატიის სწრაფვას მდიდარ ბურჟუაზიასთან კავშირისკენ (კეთილშობილი ბურჟუები). მოლიერის პერსონაჟები განასახიებენენ არა კონკრეტულ ადამიანებს, არამედ მარადიულ სახეებს, ხასიათებს, როგორებიცაა: მლიქვნელობა, სიძუნწე, მიზანთროპია. ეს პერსონაჟები იმდენად ცოცხალ ადამიანებს წარმოადგენენ, რომ მათი სახელები თანამედროვე ლექსიკონშიც კი დამკვიდრდა: დონ ჟუანი, ტარტიუფი, არპაგონი. თავის კომედიებში მოლიერი მარტივ, ცნობილ სიუჟეტებს იღებს. ნაკლებად ზრუნავს დამაჯერებლობაზე. პერსონაჟთა უმრავლესობა კარიკატურული სახისაა, მაგრამ ამავე დროს ტიპური, სიტუაციები კი - ცოტათი უცნაური. დრამატურგი ცდილობს არა წესების დამორჩილებას, არამედ ეფექტის მოხდენას, ამიტომ კომედიებში ფანტასტიკური დასასრულიც კი შემოაქვს, თან უმეტესად კეთილი.

კომიკური სიტუაციები მოლიერთან წარმოდგენილია ჟესტიკულაციის, აკრიობატიკის, მიმიკების სახით. გვხვდება ფარსისთვის დამახასიათებელი ელემენტები: გადაცმა, დევნა, სილის გაწვნა, წუწუნი. აქვეა ურთიერთგანსხვავებული სცენების მონაცვლეობა: შეუმჩნეველი შემოსვლა, ზურგსუკან მუქარა. ჩვევებსა და ლაპარაკში კონტრასტი. ყველაზე დიდ ეფექტს კი ის ახდენს, რომ თავად პერსონაჟები ვერ ხვდებიან, რომ არიან სასაცილონი, მოწყვეტილნი რეალობიდან და ცხოვრობენ თავიანთ აზრებში, აკვიატებულ იდეებში.

მოლიერის სტილი ძალიან განსხვავებულია პერსონაჟთა მიხედვით. სხვადასხვა სოციალური კლასის თუ რეგიონის წარმომადგენლებს მათთვის დამახასიათებელი სტილით ალაპარაკებს. ამან გამოიწვია ეჭვის გაჩენა, რომ მოლიერს არ ეხერხებოდა დახვეწილი ლიტერატურული ენის გამოყენება. მაგრამ საპირისპიროს ამტკიცებს მაგალითად დონ ჟუანის მონოლოგი სიყვარულის არამდგრადობის შესახებ, სადაც დახვეწილი, არისტოკრატული პოეტური პროზაა გამოყენებული, ან კიდევ პრესიოზული დიალოგები.

მოლიერი საქართველოში

მოლიერის შემოქმედებას საქართველოსი XIX საუკუნეში გაეცნენ. მისი "სკაპენის ოინები" თარგმნა აკაკი წერეთელმა (სათაურით "სკაპენის ცუღლუტობა"). ივანე ერისთავმა (გიორგი ერისთავის ძმამ) თარგმნა და გიორგი ერისთავის თეატრში დადგა მოლიერის პიესა "უნებლიეთ ექიმი" (1852–1853 წლებში), ხოლო 1936 წელს იგივე პიესა დაიდგა მარჯანიშვილის სახელობის თეატრში. 1878 წელს ქუთაისში დაიდგა "ჟორჟ დანდენი" (გ. თუმანიშვილის თარგმანი), 1880 წელს გორში არვიცაშვილის თარგმანის მიხედვით დაიდგა "კრიჟანგი" ("ძუნწი"); 1901 წელს გამოქვეყნდა ივანე მაჭავარიანის თარგმანი "ტარტიუფი ანუ მუზმუზელა" (1921 წელს დაიდგა რუსთაველის სახელობის თეატრში), 1909 წელს – "დრამატული თხზულებანი" (გამომცემლობა "სორაპანი"). 1924 წელს რუსთაველის სახელობის თეატრში დაიდგა "გააზნაურებული მდაბიო", 1929 წელს – "ძუნწი"(აბრამიშვილის თარგმანი). 1937 წელს გამოქვეყნდა მოლიერის "კომედიების კრებული". 1938 წელს მოზარდ მაყურებელთა თეატრმა დადგა "სკაპენის ოინები", ხოლო 1943 წელს მარჯანიშვილის სახელობის თეატრმა – "ვითომდა ავადმყოფი".

ნაწარმოებები

მფრინავი ექიმი, 1645
მახინჯის ეჭვიანობა, 1650
ქარაფშუტა, 1655
ტანჯვა სიყვარულისა, 1656
შეყვარებული ექიმი, 1658
სასაცილო პრეციოზები, 1659
სგანარელი ანუ ვითომდა რქოსანი, 1660
დონ გარსია დე ნავარელი ანუ ეჭვიანი პრინცი, 1661
ქმრების სკოლა, 1661
გაბრაზებულები, 1661
ცოლების სკოლა, 1662
ვერსალის ექსპრომტი, 1663
ძალად ქორწინება, 1664
ტარტიუფი, 1664
დონ ჟუანი, 1665
მკურნალი სიყვარული, 1665
მიზანტროფი, 1666
უნებლიეთ ექიმი, 1666
კომიკური პასტორალი, 1667
სიცილიელი ანუ მხატვარი სიყვარული, 1667
ჟორჟ დანდენი ანუ დაბნეული ქმარი, 1668
ძუნწი ანუ ტყუილის სკოლა, 1668
ბატონი დე პურსონიაკი, 1669
შესანიშნავი საყვარლები, 1670
გააზნაურებული მდაბიო, 1670
სკაპენის ოინები, 1671
მეცნიერი ქალები, 1672
მოჩვენებითი ავადმყოფი, 1673

რესურსები ინტერნეტში

ბიოგრაფია, ბიბლიოგრაფია, ფილმოგრაფია, მოლიერისეულ ტერმინთა ლექსიკონი. Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
მოლიერის ნაწარმოებები ონლაინ ან გადმოტვირთვა pdf ფორმატში.
მოლიერის ნაწარმოებები, კომენტარები და შინაარსი.^{[მკვდარი ბმული]}
რესურსები და მასალები მოლიერის შესახებ. Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
მოლიერის ფსევდონიმის შესახებ. Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted

სქოლიო

Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted

თარგი:ავტორიტეტული წყაროები