სუნ იატსენი

	სუნ იატსენი
	;
ჩინეთის პრეზიდენტი
თანამდებობაზე ყოფნის დრო
	1 იანვარი 1912 – 1 აპრილი, 1912
წინამორბედი	თანამდებობა დაარსდა
მემკვიდრე	იუან შიკაი
დაბადებული	12 ნოემბერი 1866; ჩშუნჟანი გუანდუნი
გარდაცვლილი	12 მარტი, 1925; პეკინი, ჩინეთი
პოლიტიკური პარტია	გომინდანი
მეუღლე	სუნ ცინლინი

სუნ იატსენი (ჩინ. 孫逸仙; დ. 12 ნოემბერი, 1866, ჩშუნჟანი, გუანდუნი — გ. 12 მარტი, 1925, პეკინი, ჩინეთი) — ჩინელი რევოლუციონერი. გომინდანის პარტიის დამაარსებელი. 1940 წელს სუნ იატსენს სიკვდილის შემდეგ მიანიჭეს „ერის მამის“ ტიტული.

ბიოგრაფია

სუნ იატსენი დაიბადა 1866 წლის 12 ნოემბერს გუანდუნის სოფელ ცუიხენში. დაბადებისას უწოდეს ვენი. შედგომ პერიოდში ცნობილი იყო სუნ ვენის ან სუნ ჩჟუნშანის სახელით. მისი მშობლიური ენა იყო კანტონის დიალექტის ჩჟუნშანური ვარიანტი. სწავლობდა ადგილობრივ სკოლაში, რის შემდეგაც გადავიდა ჰავაიში, სადაც უკვე იმყოფებოდა მისი ძმა. ჰონოლულუში სწავლა გააგრძელა სამედიცინო კოლეჯში. 1883 წელს დაბრუნდა სამშობლოში.

1892 წელს დაამთავრა ჰონკონგის სამედიცინო ინსტიტუტი. 1894 წელს დააარსა ანტიმანჯურიული რევოლუციური ორგანიზაცია „ჩინეთის აღორძინების კავშირი“. აჯანყების წარუმატებელი მცდელობის შემდეგ წავიდა ემიგრაციაში. მოგზაურობდა ევროპაში, აშშ-ში, კანადაში და იაპონიაში, რევოლუციური ბრძოლისათვის ფულის შესაგროვებლად. 1905 წელს ტოკიოში გამოაცხადა რევოლუციური ორგანიზაციის ტუნმენხოის ჩამოყალიბების შესახებ.

1911 წელს უჩანის აჯანყების წარმატებით დასრულების შემდეგ დაბრუნდა ჩინეთში და არჩეულ იქნა ჩინეთის რესპუბლიკის დროებით პრეზიდენტად. სამიოდე თვეში იძულებული იყო გადამდგარიყო თანამდებობიდან საიმპერატორი არმიის მთავარსარდლის იუან შიკაის სასარგებლოდ. 1912 წელს ჩამოაყალიბა პარტია გომინდანი. 1913 წელს გამოაცხადა მეორე რვოლუციის დაწყება, მაგრამ განიცადა ფიასკო და გაიქცა იაპონიაში.

სუნ იატსენი გარდაიცვალა სიმსივნით 1925 წლის 12 მარტს პეკინში. საკუთარი ანდერძის მიხედვით დაკრძალეს ცზინცზინშანის მთაზე ნანკინში, მავზოლეუმში რომელიც ლენინის მავზოლეუმის მსგავსად იქნა მოწყობილი.

იხილეთ აგრეთვე

რესურსები ინტერნეტში

ROC Government Biography (ჩინური) (ინგლისური)
Sun Yat-sen in Hong Kong University of Hong Kong Libraries, Digital Initiatives
Contemporary views of Sun among overseas Chinese Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
Yokohama Overseas Chinese School established by Dr. Sun Yat-sen Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
National Dr. Sun Yat-sen Memorial Hall Official Website Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted (ინგლისური) (ჩინური)
Dr. Sun Yat Sen Middle School 131, New York City
Dr. Sun Yat Sen Museum, Penang, Malaysia Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
Homer Lea Research Center