იხილეთ წყარო გვერდისთვის ბალხაშის ტბა

{{ინფოდაფა ტბა
 |სახელი               = ბალხაში
 |მშობლიური სახელი   = {{lang-kz|'''Балқаш Көлі'''}}
 |სურათი             = Lake Balkhash.jpg
 |ხელმოწერა           = ბალხაშის ტბა 
  |lat_dir = N|lat_deg = 46|lat_min = 32|lat_sec = 27
  |lon_dir = E|lon_deg = 74|lon_min = 52|lon_sec = 44
  |CoordRegion = IL
  |CoordScale  = 5000
 |მდებარეობა            = {{დროშა|ყაზახეთი}}
 |სიმაღლე ზღვის დონიდან = 340  
 |სიგრძე                  = 605  
 |სიგანე                  = აღმოსავლეთ ნაწილში 9-19 კმ, დასავლეთში - 74
 |ფართობი                 = 16,4
 |მოცულობა                = 112  
 |სანაპირო ზოლის სიგრძე   = 2,385  
 |მაქსიმალური სიღრმე      = 26  
 |საშუალო სიღრმე         = 5,8  
 |მარილიანობა             = 
 |გამჭირვალობა            = 1-5,5  
 |აუზის ფართობი       = 501  
 |ჩამდინარე მდინარე      = [[ირი (მდინარე)|ირი]], [[ყარათალი]], [[აქსუ (ბალხაშის ტბა)|აქსუ]], [[ლეფსი]] და სხვ.
 |გამომდინარე მდინარე    = 
 |პოზრუკა               = ყაზახეთი
 |პოზრუკის სიგანე       =  
 |პოზრუკა2             = 
 |პოზრუკის სიგანე2     =
 |სქოლიო             = 
 |ვიკისაწყობი         = 
}}

'''ბალხაშის ტბა''' ({{lang-kz|Балқаш Көлі}}) — გაუდინარი [[ტბა]] [[ყაზახეთი|ყაზახეთში]], ბალხაშ-ალაქოლის ვრცელ ქვაბულში, ზღვის დონიდან 340 მეტრზე. ზედაპირის ფართობი 16,4 ათ. კმ². [[არალის ზღვა|არალის ზღვის]] მსგავსად ამ ადგილის ფართობიც საგრძნობლად შემცირებულია, რაც ძირითადად ადგილობრივი პირობებითაა განპირობებული<ref>[http://www.ilec.or.jp/database/asi/asi-54.html Lake Balkhash] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110716085418/http://www.ilec.or.jp/database/asi/asi-54.html |date=2011-07-16 }}, International Lake Environment Committee</ref>. ბალხაშის ტბის სიგრძეა 605 კმ, მაქსიმალური სიღრმე 26 მ. ტბის ჩრდილოეთი ნაპირები მაღალი და კლდოვანია, სამხრეთი - დაბალი და ქვიშიანი. შემოსილია ხშირი ლერწმის რაყებით.

სანაპირო ხაზი დანაწევრებულია [[უბე]]ებითა და [[ყურე]]ებით. [[კუნძული|კუნძულები]] ცოტაა, შედარებით დიდია [[ბასარალი]] და [[თასარალი]].

ტბისპირა რაიონის ჰავა უდაბნოს ტიპისაა. [[ივლისი]]ს საშუალო ტემპერატურა დაახლოებით - 8&nbsp;°C. ნალექები 120 მმ წელიწადში. გაბატონებულია ჩრდილოეთის (დასავლეთ ნაწილში) და ჩრდილო-აღმოსავლეთის (აღმოსავლეთ ნაწილში) [[ქარი|ქარები]], რომლებიც იწვევენ ტბის ღელვას. ზედაპირიდან აორთქლება წლიურად 950-1200 მმ-ს შეადგენს. იყინება [[ნოემბერი|ნოემბრის]] ბოლოს, ყინულძვრა - შუა [[აპრილი|აპრილში]]. მაქსიმალური დონე მყინვარების დნობის პერიოდშია ([[ივნისი|ივნის]]-[[ივლისი|ივლისში]]), უკანასკნელი 20 წლის მანძილზე დონის რყევის საშუალო ამპლიტუდა 3,2 მეტრია.

ბალხაში ნახევრად მტკნარი ტბაა, ნახევარკუნძული [[სარიესიქი]] ჰიდროლოგიური თვალსაზრისით ტბას ყოფს დასავლეთ და აღმოსავლეთ ნაწილებად, რომლებიც [[უზუნარალი (სრუტე)|უზუნარალის]] ვიწრო (3,5 კმ) სრუტით უერთდება ერთმანეთს. წყლის მინერალიზაცია და მარილების შემცველობა დასავლეთ და აღმოსავლეთ ნაწილებში სხვადასხვაა. დასავლეთ ნაწილს ერთვის დიდი მდინარე [[ილი (მდინარე)|ილი]], რომელსაც ტბაში წლიური ნაკადის 73-80 % შეაქვს. ამიტომ წყალი აქ თითქმის მტკნარია (0,74 გ/ლ), აღმოსავლეთში კი - მომლაშო (5,21 გ/ლ)<ref>{{cite journal|author=Kawabata, Yoshiko ''et al.'' |year=1997|title=The phytoplankton of some saline lakes in Central Asia|journal=International Journal of Salt Lake Research|volume=6|pages=5–16|doi=10.1007/BF02441865}}</ref>.
აღმოსავლეთ ნაწილში საშუალოდ 1,7-ჯერ უფრო მეტი სიმლაშეა ვიდრე დასავლეთ ნაწილში.

წყლის [[ტემპერატურა]] ზედაპირზე 0 °C-იდან ([[დეკემბერი|დეკემბერში]]) 28&nbsp;°C-მდე ივლისში მერყეობს.

[[ფაილი:Balkhash labeled eng.jpg|მინი|მარცხნივ|350px|ბალხაშის ტბა:
1. ნ/კ სარიესიქი 
2. ნ/კ ბაიგაბილი
3. ნ/კ ბალაი
4. ნ/კ შაუქარი
5. ნ/კ კენტუბეკი
6. კ. ბასარალი და ორტააპალი 
7. კ. ტასაპალი
8. შემპეკი ყურე 
9. სარიშაგანის ყურე]]

ბალხაშის [[ფაუნა]] მდიდარია. აქ განსაკუთრებით განვითარებულია მეთევზეობა. გვხვდება მოლუსკები, წყლის მწერების მატლები, [[კიბოსნაირნი]], [[პლანქტონი]], [[თევზები]]ს 20 სახეობა. მათგან 6 საკუთრივ ბალხაშისთვისაა დამახასიათებელი (ილისა და ბალხაშის მარინკა, ბალხაშირი ქორჭილა, ზოლებიანი და ერთფეროვანი ტუჩა და კვირჩხლა). დანარჩენი სახეობები აკლიმატიზებულია.

სარეწაო მნიშვნელობისაა [[კობრი]], ფარგა, ბალხაშის ქორჭილა, კაპარჭინა, მარინკა და სხვ.

ნაოსნობა რეგულარულია. მთავარი ნავმისადგომებია [[ბურილბაითალი]], [[ბურლითობე]]. ტბის წყალს იყენებს ქალაქ [[ბალხაში (ქალაქი)|ბალხაშის]] სამთო-მეტალურგიული კომბინატი.

ბალხაშის პირველი მოხსენიება, ხდება ძველ ჩინურ წყაროებში.

== იხილეთ აგრეთვე ==
* [[მსოფლიოს უდიდესი ტბების სია]]

== ლიტერატურა ==
{{ქსე|2|181|}}

== სქოლიო ==
{{სქოლიო}}

[[კატეგორია:ყაზახეთის ტბები]]