1 ოქტომბერი

1 ოქტომბერი — გრიგორიანული კალენდრის 274-ე დღე (ნაკიან წლებში – 275-ე დღე). წლის ბოლომდე დარჩენილია 91 დღე.

დღის მოვლენები

ფაილი:Meister der Alexanderschlacht 003.jpg

გაუდამელას ბრძოლა

ნიურნბერგის პროცესი

• ძვ. წ. 331 : გავგამელას ბრძოლაში ალექსანდრე მაკედონელმა დაამარცხა სპარსეთის მეფე დარიოს III.
• 910 : სასწაული, წმინდა ანდრეის გამოცხადება ვლაქერნის ტაძარში კონსტანტინოპოლში
• 965 : იოანე XIII რომის პაპი გახდა.
• 1661 : ინგლისში ჩატარდა პირველი იახტების შეჯიბრება: მონაწილეობას იღებდა მეფე კარლ II და მისი ძმა ჯეიმზი. გაიმარჯვა რა თქმა უნდა მეფემ.
• 1773 : სანქტ-ბეტერბურგის ყაზანის ტაძარში ჯვარი დაიწერეს დიდმა თავადმა პავლე პეტრეს ძემ და პრინცესა ვილგელმინამ, ლანდგრაფ ლუდვიგ ჰესსენ-დარმშტადტელის მეორე ქალიშვილმა. რუსეთში ჩამოსვლისას პრინცესამ მიიღო მართლმადიდებლობა და მოინათლა როგორც ნატალია ალექსეის ასული.
• 1795 : საფრანგეთმა ბელგია დაიპყრო.
• 1800 : ესპანეთმა საფრანგეთს გადასცა ლუიზიანა სან-ილდეფონსოს ხელშეკრულებით.
• 1827 : რუსეთის არმია გენერალ პესკევიჩის მეთაურობით ერევნის შტურმს ახორციელებს, რითაც სრულდება სომხეთზე მუსლიმთა გავლენის ათასწლეული.
• 1843 : ლონდონში დაიწყო ყოველკვირეული გაზეთის News of the World (მსოფლიოს სიახლეები) გამოცემა.
• 1847 : გერმანელმა გამომგგონებელმა და მეწარმემ ვერნერ ფონ სიმენსმა კომპანია სიმენს აგ და ჰალსკე დააარსა.
• 1850 : დაარსდა სიდნეის უნივერსიტეტი, უძველესი ავსტრალიაში.
• 1869 : ავსტრიამ მსოფლიოში პირველი საფოსტო ბარათები გამოუშვა.
• 1880 : თომას ედისონმა პირველი ელექტრონათურების ქარხანა გახსნა.
• 1888 : დაარსდა სოფიის უნივერსიტეტი - პირველი უმაღლესი სასწავლებელი ბულგარეთში. (ეს თარიღი უნდა აღინიშნებოდეს 13 ოქტომბერს რადგან მაშინ ქვეყანა 1916 წ-მდე ცხოვრობდა იულიანური კალენდრით.)
• 1891 : სტენფორდის უნივერსიტეტი გაიხსნა კალიფორნიაში, აშშ.
• 1898 : მეფე ნიკოლოზ II-ის ბრძანებით ებრაელები გააძევეს რუსეთის მთავარი ქალაქებიდან.
• 1905 : დაარსდა თურქული საფეხბურთო კლუბი „გალათასარაი“, 16 გზის ქვეყნის ჩემპიონი, 2000 წ. უეფას თასის მფლობელი.
• 1908 : ჰენრი ფორდიმ წარმოადგინა მანქანის ახალი მოდელი „ფორდ ლიზი“ (მოდელი T), რომელიც ღირდა (850 დოლარი). 1927 წ-თვის გამოშვებული ამ მოდელის იქნა 15 მილიონი მანქანა
• 1928 : საბჭოთა კავშირმა პირველი ხუთწლიანი გეგმა შემოიღო.
• 1931 : საბჭოთა კავშირში დაიწყო რეგულარული ტელეგადაცემები.
• 1931 : ხარკოვში ორჯონიკიძის სახ. ტრაქტორის ქარხანაში გამოუშვეს პირველი ტრაქტორი.
• 1936 : ფრანკო ესპანეთის ნაციონალისტური მთავრობის მეთაურად გამოცხადდა.
• 1938 : გერმანიის ჯარი შევიდა ჩეხოსლოვაკიაში და მოახდინა სუდეტის ოლქის ოკუპაცია.
• 1939 : ერთთვიანი ალყის შემდეგ ვარშავა დაეცა.
• 1940 : პენსილვანია ტარნპაიკი - აშშ-ის პირველი სუპერგზატკეცილი - გაიხსნა.
• 1946 : დასრულდა ნიურნბერგის პროცესი.
• 1949 : მაო ძე-დუნმა ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკა გამოაცხადა.
• 1957 : აშშ-ის ფულზე პირველად გამოჩნდა წარწერა „ღმერთის ჩვენ გვწამს“ (In God We Trust).
• 1957 : გამოვიდა რიგის ღამის გაზეთის (რიგას ბალსს) პირველი ნომერი.
• 1960 : კვიპროსი დიდი ბრიტანეთისაგან დამოუკიდებლობას აღწევს.
• 1960 : ნიგერია დიდი ბრიტანეთისაგან დამოუკიდებლობას აღწევს.
• 1961 : აღმოსავლეთი და დასავლეთი კამერუნი გაერთიანდა როგორც კამერუნის ფედერალური რესპუბლიკა.
• 1962 : სტრეიზანდი, ბარბრამ გააფორმა პირველი კონტრაქტი ჩამწერ ფირმასტან Columbia
• 1964 : სიტყვის თავისუფლების მოძრაობას ჩაეყარა საფუძველი ბერკლის კალიფორნიის უნივერსიტეტის კამპუსზე.
• 1964 : იაპონიაში მაღალი სისწრაფის რკინიგზა „შინკანსენი“ ტოკიო-ოსაკა ჩადგა მწყობრში.
• 1967 : დაიწყო ჯგუფ პინკ ფლოიდის პირველი ტურნე ამერიკაში, ჯიმი ჰენდრიქსის ბენდთან ერთად.
• 1967 : სსრკ-ს ცენტრალურმა ტელევიზიამ დაიწყო ფერადი გადაცემების ტრანსლაცია.
• 1969 : კონკორდის ზესწრაფი სატრანსპორტო თვითმფრინავი ხმის ბარიერს ჭრის პირველად.
• 1971 : უოლტ დისნეი უორლდი გაიხსნა ორლანდოში, ფლორიდა.
• 1977 : ბრაზილიის ფეხბურთის ვარსკვლავი პელე სპორტიდან წავიდა. კარიერის განმავლობაში გაიტანა 1281 გოლი 1363 თამაშში
• 1979 : აშშ პანამის არხზე კონტროლს პანამას უბრუნებს.
• 1982 : კანცლერ ჰელმუტ შმიდტის უნდობლობის ვოტუმმა მიიყვანა ჰელმუტ კოლის არჩევამდე ამ პოსტზე.
• 1983 : შვედეთის ფოსტამ გამოუშვა მარკა კვარტეტ ABBA-ს გამოსახულებით.
• 1985 : ისრაელის საჰაერო ძალებმა დაბომბეს პალესტინის განთავისუფლების ორგანიზაციის წარმომადგენლობა ტუნისში.
• 1988 : მიხაილ გორბაჩოვი სსრ კავშირის უზენაესი საბჭოს თავმჯდომარედ დანიშნეს.
• 1989 : დანია გახდა პირველი სახელმწიფო, სადაც დართეს ერთი სქესის ქორწინების რეგისტრაციის ნებართვა.
• 2012 საქართველოს საპარლამენტო არჩევნებში კოალიცია ქართულმა ოცნებამ გაიმარჯვა.
• 2017 : ესპანეთის ხელისუფლების მიერ აუღიარებელ რეფერნდუმზე კატალონიელთა 90 % ხმა დამოუკიდებლობას დაუჭირა.
• 2018 : ამერიკელი ჯეიმზ ელისონი და იაპონელი ტასუკუ ჰონძო ფიზიოლოგიის ან მედიცინის დარგში ნობელის პრემიის ლაურეატები გახდნენ.
• 2024 :
  • იაპონიის პრემიერ-მინისტრი შიგერუ იშიბა გახდა.
  • ნიდერლანდების ყოფილი პრემიერ-მინისტრი მარკ რიუტე ნატოს გენერალური მდივანი გახდა.

ამ დღეს დაბადებულნი

ფაილი:Henry III of England - Illustration from Cassell's History of England - Century Edition - published circa 1902.jpg

ჰენრი III

• 208 : ალექსანდრე სევერუსი — რომის იმპერატორი
• 1207 : ჰენრი III — ინგლისის მეფე (გ.1272)
• 1471 : ფრედერიკ I — დანიის მეფე (გ.1533)
• 1507 : ჯაკომო და ვინიოლა — იტალიელი არქიტექტორი, გვიანი აღორძინების წარმომადგენელი.
• 1685 : კარლოს VI — საღვთო რომის იმპერიის იმპერატორი
• 1754 : პავლე I — რუსეთის იმპერატორი
• 1881 : ბოინგი, უილიამ ედვარდ — ამერიკელი მეწარმე. ავიამშენებელი ქარხნის დამაარსებელი.
• 1886 : ბლეიკი, რობერტ პირპონტ — ამერიკელი ორიენტალისტი
• 1903 : ჰოროვიცი, ვლადიმირ — უკრაინელი პიანისტი (გ.1989)
• 1911 : ჟანდოვი, ზახარია — ბულგარელი კინორეჟისორი
• 1912 : გუმილოვი, ლევ — რუსი ისტორიკოსი
• 1924 : კარტერი, ჯიმი — აშშ-ის 39-ე პრეზიდენტი
• 1931 : ნუარე, ფილიპ — ფრანგი მსახიობი
• 1940 : სტივ ო’რურკი — ინგლისელი ავტომრბოლელი და ჯგუფ პინკ ფლოიდის მენეჯერი
• 1947 : სიჩანოვერი, აარონ — ებრაელი ბიოლოგი
• 1953 : ანდრუს ანსიპი — ესტონეთის პრემიერ-მინისტრი (2005 წლიდან).
• 1966 : ჯორჯ ვეა — ლიბერიელი პოლიტიკოსი და ყოფილი ფეხბურთელი.
• 1975 : ხამატოვა, ჩულპან — რუსი მსახიობი

ამ დღეს გარდაცვლილნი

ფაილი:GrabDonJuan.jpg

ხუან ავსტრიელის საფლავი

• 686 : ტემუ — იაპონიის იმპერატორი
• 959 : ედვინი — ინგლისის მეფე
• 1404 : ბონიფაციუს IX — რომის პაპი
• 1499 : ფიჩინო, მარსილიუს — იტალიელი ფილოსოფოსი
• 1578 : ხუან ავსტრიელი — ესპანეთის ფლოტის სარდალი, კარლ V უკანონო შვილი
• 1684 : კორნელი, პიერ — ფრანგი დრამატურგი (დ. 1606)
• 1834 : ჰამზათ-ბეგი — დაღესტნის და ჩეჩნეთის მეორე იმამი.
• 1868 : ივანე ანდრონიკაშვილი (ანდრონიკოვი) — თავადი, კავალერიის გენერალი.
• 1873 : გაბორიო, ემილ — ფრანგი მწერალი, დეტექტიური ჟანრის ერთ-ერთი დამაარსებელი.
• 1931 : აბაზაძე, ნიკოლოზ — ქართველი ეთნოგრაფი და საზოგადო მოღვაწე.
• 1994 : გილაშვილი, პავლე — კომუნისტური პარტიისა და სახელმწიფო მოღვაწე.
• 2018 : შარლ აზნავური — ფრანგი მომღერალი (დ. 1924).
• 2019 : კარელ გოტი — ჩეხი მომღერალი

დღესასწაულები

• მართლმადიდებელი ეკლესია აღნიშნავს შემდეგი წმინდანების ხსენების დღეს:
  • ბიძინა ჩოლოყაშვილი , ელიზბარ და შალვა ქსნის ერისთავები.
  • ღირსი ევმენიოსი
  • წმინდა არიადნა
  • წმინდა სოფიო და ირინე
  • წმინდა კასტორი
• ასევე:
  • კვიპროსი : დამოუკიდებლობის დღე
  • ნიგერია : დამოუკიდებლობის დღე
  • ტუვალუ : დამოუკიდებლობის დღე
  • ჩინეთი : ეროვნული დღე
  • ისრაელი : 2006 წელს იომ-კიპური

იხილეთ აგრეთვე

სხვა თვეები: