რამაზ შენგელია

თარგი:მრავალმნიშვნელოვნება/დიზაინი Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permittedLua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permittedLua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted რამაზ შენგელია (დ. 1 იანვარი, 1957, ქუთაისი — გ. 21 ივნისი, 2012, თბილისი) — ქართველი და საბჭოთა ფეხბურთელი, თავდამსხმელი. იცავდა ქუთაისის „ტორპედოს“, თბილისის „დინამოსა“ და საბჭოთა კავშირის ეროვნული ნაკრების ღირსებას. საბჭოთა კავშირის ჩემპიონი (1978), ვიცე-ჩემპიონი (1977) და ბრინჯაოს პრიზიორი (1981), საბჭოთა კავშირის თასისა (1979) და თასების მფლობელთა თასის (1981) მფლობელი თბილისის „დინამოს“ შემადგენლობაში. 1982 წლის ესპანეთის მსოფლიო ჩემპიონატის მონაწილე. საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი (1981), ღირსების ორდენის კავალერი.

იგი ერთადერთია ქართველ ფეხბურთელთა შორის, ვინც ორჯერ (1978, 1981) მოიპოვა საბჭოთა კავშირის წლის საუკეთესო ფეხბურთელის წოდება. ითვლება ყველა დროის ერთ-ერთ საუკეთესო ქართველ ფეხბურთელად.^[1]

ხუთჯერ იყო დასახელებული საბჭოთა კავშირის წლის 33 საუკეთესო ფეხბურთელის სიაში.^[2]

კარიერა

საკლუბო კარიერა

რამაზ შენგელია 1957 წლის 1 იანვარს დაიბადა ქუთაისში. ფეხბურთის თამაში დაიწყო 1968 წელს ქუთაისის „ტორპედოს“ მოსამზადებელ ჯგუფში, რომელსაც მწვრთნელი კარლო ხურციძე ხელმძღვანელობდა.^[3] 1973 –1976 წლებში საბჭოთა კავშირის პირველ ლიგაში გამოდიოდა „ტორპედოს“ პირველი გუნდის შემადგენლობაში.^[4]

ფაილი:DinamoTbilisi-1981.jpg

თასების თასის ფინალის შემდეგ: ქვემოთ, მარცხნიდან მესამე რამაზ შენგელია

1977 წლიდან თბილისის „დინამოშია“, რომლის ძირითად შემადგენლობაში დებიუტი ჰქონდა იმავე წლის 2 აპრილს. ეს იყო საკავშირო ჩემპიონატის პირველი ტურის კალენდარული მატჩი კუიბიშევის „კრილია სოვეტოვის“ წინააღმდეგ, რომელიც „დინამოს“ სტადიონზე გაიმართა. შენგელიამ თავის სადებიუტო შეხვედრაშივე მოახერხა გოლის გატანა, როდესაც ტრიბუნებზე შეკრებილი 77 ათასი გულშემატკივრის თვალწინ პირველი ტაიმის 33-ე წუთზე თბილისის „დინამოს“ მაისურით პირველად აიღო მოწინააღმდეგის კარი. შეხვედრა თბილისელთა გამარჯვებით (4–2) დასრულდა.^[5]

პირველივე წელს შენგელია საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატის ვერცხლის პრიზიორი გახდა, მომდევნო წელს კი — ქვეყნის ჩემპიონი. 1979 წელს ფეხბურთელმა საბჭოთა კავშირის თასიც მოიგო.^[4] გუნდთან ერთად, შენგელიამ მოიგო 1980–1981 წლების ევროპის თასების მფლობელთა თასი.

რამაზ შენგელიამ თბილისის „დინამოს“ შემადგენლობაში უმაღლესი ლიგის საკავშირო პირველობის 283 შეხვედრაში მიიღო მონაწილეობა და 120 ბურთი გაიტანა. ამას გარდა, ევროპული საერთაშორისო საფეხბურთო ტურნირების ფარგლებში „დინამოს“ ღირსება 37 შეხვედრაში დაიცვა და 19 ბურთი გაიტანა, აქედან 17 მატჩი და 10 გოლი — თასების მფლობელთა თასის, 16 მატჩი და 8 გოლი — უეფა-ს თასის და 4 მატჩი და 1 გოლი — ევროპის ჩემპიონთა თასის გათამაშებაში.^[6]

იგი ორჯერ აღიარეს საბჭოთა კავშირის საუკეთესო ფეხბურთელად — 1978 და 1981 წლებში.^[7] 1981 წელს გახდა ჩემპიონატის საუკეთესო ბომბარდირი (32 მატჩში 23 გოლი).^[8] იმავე წელს, ჟურნალ „France Football“-ის ყოველწლიურ ოქროს ბურთის გამოკითხვაში, ქართველი თავდამსხმელი წლის საუკეთესო ფეხბურთელთა შორის მე-7 ადგილზე დასახელდა. იყო გრიგორი ფედოტოვის „ასიანთა კლუბის“ წევრი, სპორტის დამსახურებული ოსტატი (1981), ღირსების ორდენის კავალერი, საქართველოს ფეხბურთის ფედერაციის საპატიო ვიცე-პრეზიდენტი. ^[9]

2012 წლის 21 ივნისს რამაზ შენგელია 55 წლის ასაკში გულის შეტევით გარდაიცვალა.^[10]^[11] დაკრძალულია საბურთალოს სასაფლაოზე.^[12]

სანაკრებო კარიერა

1979–1983 წლებში იყო საბჭოთა კავშირის ეროვნული ნაკრების წევრი, რომლის შემადგენლობაში 26 მატჩი ითამაშა და 10 ბურთი გაიტანა.^[13] საბჭოთა კავშირის ახალგაზრდულ ნაკრებთან ერთად 1980 წელს მოიგო ევროპის ახალგაზრდული საფეხბურთო ჩემპიონატი.^[4]^[14]

მსოფლიო ჩემპიონატზე

რამაზ შენგელიამ მსოფლიო ჩემპიონატების 5 შეხვედრაში მიიღო მონაწილეობა და ერთი ბურთი გაიტანა.^[15]^[16]^[17]^[18]

^{ჩემპ.}	^{მასპინძელი}	^№	^{პოზიცია}	^შ	^ბ	^მ	^ფ	^წ	^{შედეგი}
1982	ესპანეთი	7	თავდამსხმელი	5	1	2	2	1	მეორე რაუნდი

თამაშის სტილი და შეფასებები

„რამაზ შენგელია არა მარტო საქართველოსა და საბჭოთა კავშირის, ევროპისა და მსოფლიოს ერთ-ერთი საუკეთესო ფორვარდი იყო. საბჭოთა კავშირის პირველობა ერთ-ერთი უძლიერესი ჩემპიონატი იყო მთელ მსოფლიოში. ეს ჩემი სუბიექტური აზრია, მაგრამ ამით ახალს არაფერს ვამბობ. ახლა რომ ვუყურებთ ჩემპიონატებს და ყველას გვიხარია — ესპანეთის, გერმანიის, ინგლისის ჩემპიონატებს და პირველ ადგილზე გასული გუნდები, იგივე „რეალი“ თუ „ბარსელონა“ ესპანეთის ჩემპიონატში ორმოცდაათი ქულით უსწრებენ ბოლოდან მესამე, მეოთხე ადგილებზე გასულ გუნდებს. საბჭოთა კავშირის პირველობაზე კი სატურნირო ცხრილში გუნდები ძალიან მჭიდროდ იყვნენ განლაგებული. ძალიან ძნელი იყო თამაში — საქმე, პრაქტიკულად, აღმოსავლეთ ევროპის პირველობასთან გვქონდა: კიევის „დინამო“ უკრაინის ნაკრები იყო, ერევნის „არარატი“ — სომხეთის, ბაქოს „ნეფთჩი“ — აზერბაიჯანის, თბილისის „დინამო“ — საქართველოსი... აღარაფერს ვამბობ მოსკოვის ოთხ-ხუთ გუნდზე! ძალიან მაღალი დონის ტურნირს ვთამაშობდით. იმ პირველობაზე, სადაც ამდენი ვარსკვლავი მონაწილეობდა (რადგან მართლა უმაღლესი დონის ფეხბურთლები იყვნენ), რამაზ შენგელია ორჯერ გახდა საბჭოთა კავშირის საუკეთესო ფეხბურთელი — ეს ძალიან დიდი მიღწევაა!“ — ალექსანდრე ჩივაძე

„ძალიან ეშმაკი თავდამსხმელი იყო რამაზ შენგელია. თბილისის „დინამოსთან“ თამაშისას ყოველთვის მიჭირდა მის წინააღმდეგ პაექრობა, რადგან შენგელიას ძალიან არასტანდარტული და მოულოდნელი გადაწყვეტილებების მიღება უყვარდა და მათი შესრულებაც ეხერხებოდა. თუმცა, ნაკრებში თამაშისას იგი რამდენადმე ბლოხინის ჩრდილში იყო მოქცეული.“ — რინატ დასაევი^[19]

ფაქტები

1981 წელს France Football-ის მიერ ორგანიზებულ ევროპის საუკეთესო მოთამაშის გამოსავლენ რეფერენდუმში რამაზ შენგელიამ მე-7 ადგილი დაიკავა.

გაზეთ „სარბიელის“ ინიციატივით, 1998 წელს გულშემატკივრებმა საქართველოს XX საუკუნის საუკეთესო ფეხბურთელი, მწვრთნელი და სიმბოლური ნაკრები დაასახელეს. გამოკითხვის შედეგად რამაზ შენგელია საქართველოს XX საუკუნის მეცხრე საუკეთესო ფეხბურთელად დასახელდა.^[20]

2011 წლის 17 მაისს საქართველოს სპორტისა და ახალგაზრდობის საქმეთა სამინისტროს გადაწყვეტილებით, თბილისის „დინამოს“ მიერ თასების მფლობელთა თასის მოპოვების 30 წლის იუბილესთან დაკავშირებით 1981 წლის თბილისის „დინამოს“ სრულ შემადგენლობასა და სამწვრთნელო შტაბთან ერთად — რამაზ შენგელიას საქართველოს სპორტის რაინდის წოდება მიენიჭა.^[21]

2015 წლის აპრილში ქუთაისის საფეხბურთო კლუბ „ტორპედოს“ გულშემატკივართა, ასევე, ადგილობრივი სპორტული საზოგადოების ინიციატივით და ქალაქის საკრებულოს გადაწყვეტილებით ქუთაისის ცენტრალურ სტადიონს რამაზ შენგელიას სახელი მიენიჭა.^[22]^[23]

მიღწევები

ფაილი:Newspaper Lelo № 92 (6903). 1981, May 16.jpg

გაზ. „ლელო“, 16 მაისი, 1981

ფაილი:Newspaper Lelo № 11 (6322). 1979, January 16.jpg

გაზ. „ლელო“, 16 იანვარი, 1979

საკლუბო

დინამო თბილისი
საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატი

ჩემპიონი: 1978
ვიცე-ჩემპიონი: 1977
ბრინჯაოს პრიზიორი: 1981

საბჭოთა კავშირის თასი

თასის მფლობელი: 1979
ფინალისტი: 1980 ^[24]^[25]

ევროპის თასების მფლობელთა თასი

თასის მფლობელი: 1981

სანაკრებო

საქართველოს სსრ ნაკრები
სსრ კავშირის სპარტაკიადა

ვიცე-ჩემპიონი: 1979^[26]

საბჭოთა კავშირი
ევროპის ახალგაზრდული ჩემპიონატი

ჩემპიონი: 1980

ინდივიდუალური

საბჭოთა კავშირის საუკეთესო ფეხბურთელი: 1978, 1981^[27]^[28]
გრიგორი ფედოტოვის კლუბის წევრი: 161 გოლი
საბჭოთა კავშირის ჩემპიონატის საუკეთესო ბომბარდირი: 1981
საბჭოთა კავშირის სპორტის დამსახურებული ოსტატი: 1981 თარგი:სსრკ სპორტის დამსახურებული ოსტატი № 2731

33 საუკეთესო

№1: 1981
№2: 1978, 1979, 1980
№3: 1977

ბიბლიოგრაფია

აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1978) ფეხბურთი—78 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1979) ფეხბურთი—79 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1980) ფეხბურთი—80 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1981). ფეხბურთი—81 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1982). ფეხბურთი—82 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1983). ფეხბურთი—83 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, დ. (1984). ფეხბურთი—84 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ. (1985). ფეხბურთი—85 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ. (1986). ფეხბურთი—86 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ. (1987). ფეხბურთი—87 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; ენუქიძე, ჯ. (1989). ფეხბურთი—89 : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გ.; კაკაბაძე, მ. (1981). გზა თასისაკენ : (ცნობარი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გარუნ (1976). ასე ნანატრი გამარჯვება. თბილისი: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
აკოფოვი, გარუნ; კაკაბაძე, მიხეილ (1979). მეორედ — ოლიმპზე. თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
ბერიშვილი, ელგუჯა (2013). ქართული სპორტის ოქროს წიგნი. თბ.: პალიტრა L.
გოდუაძე, ლაშა (2010). მსოფლიო თასის ისტორია. თბ.: გაზეთი „მსოფლიო სპორტი“.
გორგოძე, გიორგი (2003). დღესასწაულის წადილი. თბ.: რეინგოლდ და კომპანია.
გორგოძე, გიორგი (2014). რამაზ შენგელია. თბ.: საქ. სპორტ. ჟურნ. ასოციაცია.
გორელოვი, იან (1979). „დინამო“—78 (ფოტოალბომი). თბ.: საქ. კპ ცკ-ის გამ-ბა.
თედორაძე, ზურაბ (1999). თბილისის „დინამო“ ციფრებში, 1936–1989. თბ.: სტამბა–96.
თედორაძე, ზ. (2002). თბ. „დინამო“ : ციფრები, ფაქტები, კომენტარები, 1936–1989. თბ..
მოსაშვილი, მინდია (1979). N 1 ფეხბურთელი : რამაზ შენგელია. თბ.: ხელოვნება.
მოსაშვილი, მინდია (1979). თბ. „დინამო“ 1978 წლის სსრკ ჩემპიონი. თბ.: ხელოვნება.
მოსაშვილი, მინდია (1982). მარადიული დღესასწაული. თბილისი: ხელოვნება.
ტორაძე, გულბათ (1997). ქართული ფეხბურთი. თბ..
ფანჯიკიძე, გურამ (1982). ფორცა, იტალია!. თბ.: გამ-ბა საბჭ. საქართველო.

პერიოდიკა

მებურიშვილი, ტაგუ, „გაისმის მთად და ბარად მათი დიდების ექო“... // „ლელო“, 11 ნოემბერი, 1978, № 220 (6275), გვ. 2–3.
ახალი მწვერვალებისაკენ! // „ლელო“, 31 დეკემბერი, 1978, № 256 (6311), გვ. 1.
33 საუკეთესო // „ლელო“, 16 იანვარი, 1979, № 11 (6322), გვ. 4.
გერშტენბლიტი, ა., აზრი, მოძრაობა, დარტყმა // „ლელო“, 5 ივლისი, 1979, № 126 (6437), გვ. 3.
ჭეიშვილი, თ., ავტოგრაფი // „ლელო“, 21 ოქტომბერი, 1981, № 202 (7013), გვ. 4.
რესპუბლიკაში საუკეთესონი // „ლელო“, 31 დეკემბერი, 1981, № 250 (7061), გვ. 1.
რამაზ შენგელიას გოლი ჩეხოსლოვაკიის ნაკრების კარში // „ლელო“, 5 იანვარი, 1982, № 3 (7064), გვ. 3.

რესურსები ინტერნეტში

თემატური საიტები

ქართული სპორტი · AFS · Bombarder.Narod.ru · Dinamo-Tbilisi.ru · ESPN.com · Eurosport.com · Football in USSR · Footballdatabase.eu · FootballFacts.ru · FootballPlayers.ru · FootballTop.ru · Kino-Teatr.ru · National Football Teams · Peoples.ru · Rusteam.Permian.ru · Soccerway · Transfermarkt · UEFA.com · Weltfussball.de · КЛИСФ

ლექსიკონები და ენციკლოპედიები

უნივერსალური ენციკლოპედიური ლექსიკონი · საქართველოს ბიოგრაფიული ლექსიკონი · ბიოგრაფიული ლექსიკონი

ფოტო არქივი

ციფრული ფოტომატიანე „ივერიელი“ · Alamy · Getty Images

მედია არქივი

Georgian Public Radio · lelo.ge · Vestnik Kavkaza · WorldSport.ge

სქოლიო

↑ ტოპ 20 ყველა დროის საუკეთესო ქართველი ფეხბურთელი
↑ Список 33 лучших футболистов сезона в СССР
↑ კარიერა ფრაზებში: რამაზ შენგელია. mygoals.ge.
↑ ^4.0 ^4.1 ^4.2 „გზა თასისაკენ“ (ცნობარი), გვ. 15.
↑ „დინამო“ თბილისი 4–2 „კრილია სოვეტოვი“ კუიბიშევი
↑ რამაზ შენგელიას ევროთასების სტატისტიკა
↑ Soviet Union - Player of the Year Awards
↑ Лучшему бомбардиру.
↑ European Footballer of the Year ("Ballon d'Or") 1981
↑ რამაზ შენგელია გარდაიცვალა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-12-12. ციტირების თარიღი: 2022-05-08.
↑ სამძიმრის წერილი მიშელ პლატინისგან.
↑ რამაზ შენგელია უკანასკნელ გზაზე გააცილეს.
↑ Рамаз Шенгелия
↑ Рамаз Шенгелия
↑ Ramaz Shengelia in the World Cups
↑ World Cup 1982 finals · Group F · Group 1
↑ Union Sovietica 1982
↑ რამაზ შენგელია — საბჭოთა ნაკრების მაისურით
↑ რინატ დასაევს ქართველ ფეხბურთელებთან ურთიერთობა ენატრება
↑ XX საუკუნის რჩეულები. mygoals.ge. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-11-21. ციტირების თარიღი: 2022-04-21.
↑ თბილისის დინამოელებს სპორტის რაინდის წოდება მიენიჭათ
↑ ქუთაისის ცენტრალური სტადიონი რამაზ შენგელიას სახელობის იქნება
↑ ქუთაისის ცენტრალურ სტადიონს რამაზ შენგელიას სახელი მიენიჭა
↑ „შახტიორი“ დონეცკი 2–1 „დინამო“ თბილისი
↑ Soviet Union Cup 1980. Shakhtyor Donetsk 2–1 Dinamo Tbilisi
↑ Финал. Сборная Москвы — Сборная Грузии 2–1
↑ Soviet Union — Player of the Year Awards
↑ Список 33 лучших футболистов сезона в СССР

Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted

[ტოპ_20_ყველა_დროის_საუკეთესო_ქართველი_ფეხბურთელი-1] ტოპ 20 ყველა დროის საუკეთესო ქართველი ფეხბურთელი

[2] Список 33 лучших футболистов сезона в СССР

[3] კარიერა ფრაზებში: რამაზ შენგელია. mygoals.ge.

[გზა_თასისაკენ-4] 4.0 ^4.1 ^4.2 „გზა თასისაკენ“ (ცნობარი), გვ. 15.

[5] „დინამო“ თბილისი 4–2 „კრილია სოვეტოვი“ კუიბიშევი

[6] რამაზ შენგელიას ევროთასების სტატისტიკა

[7] Soviet Union - Player of the Year Awards

[8] Лучшему бомбардиру.

[9] European Footballer of the Year ("Ballon d'Or") 1981

[10] რამაზ შენგელია გარდაიცვალა. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2013-12-12. ციტირების თარიღი: 2022-05-08.

[11] სამძიმრის წერილი მიშელ პლატინისგან.

[12] რამაზ შენგელია უკანასკნელ გზაზე გააცილეს.

[Rusteam-Permian-ru-13] Рамаз Шенгелия

[14] Рамаз Шенгелия

[15] Ramaz Shengelia in the World Cups

[16] World Cup 1982 finals · Group F · Group 1

[17] Union Sovietica 1982

[18] რამაზ შენგელია — საბჭოთა ნაკრების მაისურით

[19] რინატ დასაევს ქართველ ფეხბურთელებთან ურთიერთობა ენატრება

[XX_საუკუნის_რჩეულები-20] XX საუკუნის რჩეულები. mygoals.ge. დაარქივებულია ორიგინალიდან — 2021-11-21. ციტირების თარიღი: 2022-04-21.

[21] თბილისის დინამოელებს სპორტის რაინდის წოდება მიენიჭათ

[22] ქუთაისის ცენტრალური სტადიონი რამაზ შენგელიას სახელობის იქნება

[23] ქუთაისის ცენტრალურ სტადიონს რამაზ შენგელიას სახელი მიენიჭა

[24] „შახტიორი“ დონეცკი 2–1 „დინამო“ თბილისი

[25] Soviet Union Cup 1980. Shakhtyor Donetsk 2–1 Dinamo Tbilisi

[26] Финал. Сборная Москвы — Сборная Грузии 2–1

[27] Soviet Union — Player of the Year Awards

[28] Список 33 лучших футболистов сезона в СССР

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]