.svg){kind=link}
.svg){kind=link}
ჰაიბახი
| სოფელი | |||||
|---|---|---|---|---|---|
|
ჰაიბახი Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |||||
|
Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted ჰაიბახის კოშკი, ვ. მილერის ნახატი, 1888 წ. | |||||
| |||||
| ქვეყანა |
{{ქვეყნის მონაცემები Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ქვეყნის დროშა2 | name = Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | variant = | size = }} | ||||
| [[რესპუბლიკა (Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted)|რესპუბლიკა]] | ჩეჩნეთი | ||||
| [[რაიონი (Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted)|რაიონი]] | გალანჩოჟის რაიონი | ||||
| შიდა დაყოფა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| კოორდინატები | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| მმართველი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| დაარსდა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| პირველი ხსენება | [[Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted]] | ||||
| ფართობი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| ცენტრის სიმაღლე | 1450 მ | ||||
| ოფიციალური ენა | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| მოსახლეობა | 0 კაცი (2010) | ||||
| სასაათო სარტყელი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| სატელეფონო კოდი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| საფოსტო ინდექსი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| საავტომობილო კოდი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| ოფიციალური საიტი | Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | ||||
| Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted | |||||
[[:commons:Category:Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted|Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted]] ვიკისაწყობში | |||||
Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted
ჰაიბახი (ჩეჩ. Хайбахой, Хьайбаха) — სოფელი ჩეჩნეთში, გალანჩოჟის რაიონში, რომელიც თავისი მოსახლეობიანად 1944 წლის ვაინახთა დეპორტაციის დროს სრულიად გაანადგურეს.
1936-1944 წლებში შედიოდა ჩეჩნეთ-ინგუშეთის ასსრ-ის შემადგენლობაში, 1944-1957 წლებში — საქართველოს სსრ-ის შემადგენლობაში[1], ხოლო 1957 წლის სსრკ-ის კომუნისტური პარტიის ცენტრალური კომიტეტის დადგენილების შედეგად, რომელიც მოიცავდა დეპორტირებული ხალხების რეაბილიტაციასა და ავტონომიური რესპუბლიკის აღდგენას, დაუბრუნდა ჩეჩნეთს.
ისტორია
მთავარი სტატია: ჰაიბახის ხოცვა-ჟლეტა.1944 წლის 23 თებერვალს სსრკ-ის შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარიატი იწყებს ოპერაციას სახელად „ოსპი“ (რუს. Операция «Чечевица» — ეთიმოლოგია, სავარაუდოდ, უკავშირდება ჩეჩეთა ეთნონიმს), რომელიც მოიცავს ჩრდილოეთ კავკასიიდან ჩეჩენთა და ინგუშთა მასობრივ გადასახლებას ცენტრალური აზიის რესპუბლიკებში. პირველი ორი დღის განმავლობაში დეპორტირებული მოსახლეობის რაოდენობამ გადააჭარბა 330 ათას. ადამიანს[2], ხოლო ჯამში გადასახლებულ იქნა 478 479 ჩეჩენი და ინგუში[3].
დიდთოვლობიდან გამომდინარე ოპერაციის ჩატარება შეუძლებელი იყო მაღალმთიან რაიონებში, რის შედეგადაც ნკვდ-ის მე-3 რანგის კომისარმა მიხეილ გვიშიანმა მიიღო გადაწყვეტილება ჰაიბახის რკინიგზის სადგურზე შეკრებილი ადამიანების ცოცხლად დაწვისა შესახებ. 1994 წლის ჩეჩენი ჟურნალისტების მიერ გამოცემულ წიგნში მოჰყავთ გვიშიანის ტელეგრამის ტექსტს[4]:
| ვიკიციტატა | „სრულიად საიდუმლო. სსრკ-ის შინაგან საქმეთა სახალხო კომისარს, ამხანაგ ლ. პ. ბერიას. მხოლოდ თქვენთვის. ტრანსპორტირების შეუძლებლობიდან გამომდინარე და ოპერაცია „მთების“ ვადებში დასრულებისთვის, იძულებული ვიყავი გამენადგურებინა 700 მოსახლე სოფელ ჰაიბახში. პოლკოვნიკი გვიშიანი
“
|
(Совершенно секретно. Наркому внутренних дел СССР тов. Л. П. Берия. Только для ваших глаз. В виду не транспортабельности и с целью неукоснительного выполнения в срок операции «Горы», вынужден был ликвидировать более 700 жителей в местечке Хайбах. Полковник Гвишиани)
|
მიუხედავად იმისა, რომ პუბლიცისტთა და ჟურნალისტთა დიდი ნაწილი მიიჩნევს, რომ მოცემული ტელეგრამა ფალსიფიცირებულია 1980-იან წლებში[5], თითქმის ყველა დარწმუნებულია, რომ ჰაიბახის მოვლენებს ნამდვილად ჰქონდა ადგილი. ამაზე საუბრობდნენ გადარჩენილი თვითმხილველები, მეზობელი სოფლების მკვიდრნი და რიგითი ჯარისკაცები, რომლებიც აღუდგნენ ნკვდ-ის მითითებებს[6][7].
ლიტერატურა
- საიდ ბიცოევი, Инквизиция: Рассказы очевидца // Комсомольское племя : გაზეთი — 1989 წ.
- Кровавый пепел Хайбаха: Свидетельства выживших // Комсомольское племя : გაზეთი — 24 აგვისტო, 1989 წ.
- მარია კატიშევა, Костер в горах // Голос Чечено-Ингушетии : გაზეთი
სქოლიო
- ↑ სერგეი ყარა-მურზა, Советское государство и право в период Великой Отечественной войны, თავი მე-7, 1998 წ., მოსკოვი
- ↑ ტელეგრამა № 6123, 24.II.1944 ლავრენტი ბერია სწერს იოსებ სტალინს
- ↑ ტელეგრამა № 6684, 29.II.1944 ლავრენტი ბერია სწერს იოსებ სტალინს
- ↑ სალმათ გაევი, მუსა ჰადისოვი, თამარა ჩაგაევა. Хайбах: Следствие продолжается. — გროზნო, 1994. — 352 გვ.
- ↑ ნ. მენდკოვიჩი Хайбахское дело Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted // Актуальная история.
- ↑ დეპორტაციების ექო Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted, მარია კატიშევა
- ↑ ი. პერლოვსკაია. Преступление войск НКВД при изгнании чеченцев и ингушей зимой 1944 года // Известия : გაზეთი. — 14 მარტი, 1992 წ.
Lua error: Cannot create process: proc_open(/dev/null): Failed to open stream: Operation not permitted